DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Soćko, Adam: Pałac Parysów czy pałac Leśniowolskich?: uwagi do badań nad siedzibami szlacheckimi w trybunalskim Lublinie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29069#0035
PAŁAC PARYSÓW CZY PAŁAC LEŚNIOWOLSKICH?
33
kołem bramy, osadzone w połowie długości skrzydeł bocznych. Wnętrze
budynku tylko w niektórych A*agmentach zachowało wyraźnie widoczne
elementy dawnej struktury. Należą do nich: piwnice, sień bramy za-
chodniej nakryta kolebką oraz sąsiadujące z nią od północy pomieszcze-
nie; arkady południowego i zachodniego ciągu dawnego wewnętrznego
krużganka wraz z fragmentem dekorowanym sztukateriami; kolebkowe
sklepienia w pomieszczeniach skrzydła południowego; kolebkowe skle-
pienia sieni północnej klatki schodowej na piętrze.
Pierwotną wysokość budynku wyznacza dziś przebieg wąskiego
gzymsu, którego linię przecinają dolne partie obramień okien kondygna-
cji drugiego piętra nadbudowanego w XIX wieku. Rozmieszczenie otwo-
rów nadbudowy uzgodniono z rozplanowaniem okien kondygnacji dol-
nych. Budowle wieńczy wydatny profilowany gzyms. Budynek nakrywa
dach dwuspadowy kryty blachą, rozczłonkowany licznymi lukarnami
wywiedzionymi ponad oknami piętra. Nakryty szklanym dachem dzie-
dziniec pełni rolę wewnętrznego świetlika domu handlowego.
STAN BADAŃ
Podstawowym opracowaniem zabytku jest po dziś dzień artykuł
Wojciecha Koziejowskiego opublikowany przeszło dwadzieścia lat temuh
Autor przedstawił w nim syntetyczne omówienie efektów badań archi-
tektonicznych i archiwalnych, które podjął w pośpiechu w obliczu pro-
wadzonej w budynku chaotycznej inwestycji remontowej spowodowanej
pożarem. Poczynione wówczas ustalenia mają zasadnicze znaczenie dla
rozważań nad architekturą pałacu. Wojciech Koziejowski rozpoznał bo-
wiem zasięg i kształt piwnic założonych pod budynkiem, potwierdził ist-
nienie bramy skrzydła wschodniego, ustalił pierwotną lokalizację scho-
dów prowadzących na piętro domu głównego (skrzydła południowego) -
osadzonych w narożu południowo-zachodnim krużganka, wreszcie odkrył
jedyny fragment pierwotnej dekoracji pałacu - w pachach łuków jednej z
arkad ciągu południowego krużganka.
Zgromadzony w trakcie badań architektonicznych materiał Wojciech
Koziejowski wzbogacił rekonstrukcją dziejów pałacu od początku XIX
wieku do czasów mu współczesnych oraz krótką prezentacją historii rodu
Parysów, którego przedstawicielom przypisał zdefiniowanie podstawo-
wych cech architektonicznych dziś istniejącego budynku. Na podstawie
opinii Zenona Sierpińskiego, który w latach 30. XIX wieku wspomniał
^ W. Koziejowski, op. cit.
33
kołem bramy, osadzone w połowie długości skrzydeł bocznych. Wnętrze
budynku tylko w niektórych A*agmentach zachowało wyraźnie widoczne
elementy dawnej struktury. Należą do nich: piwnice, sień bramy za-
chodniej nakryta kolebką oraz sąsiadujące z nią od północy pomieszcze-
nie; arkady południowego i zachodniego ciągu dawnego wewnętrznego
krużganka wraz z fragmentem dekorowanym sztukateriami; kolebkowe
sklepienia w pomieszczeniach skrzydła południowego; kolebkowe skle-
pienia sieni północnej klatki schodowej na piętrze.
Pierwotną wysokość budynku wyznacza dziś przebieg wąskiego
gzymsu, którego linię przecinają dolne partie obramień okien kondygna-
cji drugiego piętra nadbudowanego w XIX wieku. Rozmieszczenie otwo-
rów nadbudowy uzgodniono z rozplanowaniem okien kondygnacji dol-
nych. Budowle wieńczy wydatny profilowany gzyms. Budynek nakrywa
dach dwuspadowy kryty blachą, rozczłonkowany licznymi lukarnami
wywiedzionymi ponad oknami piętra. Nakryty szklanym dachem dzie-
dziniec pełni rolę wewnętrznego świetlika domu handlowego.
STAN BADAŃ
Podstawowym opracowaniem zabytku jest po dziś dzień artykuł
Wojciecha Koziejowskiego opublikowany przeszło dwadzieścia lat temuh
Autor przedstawił w nim syntetyczne omówienie efektów badań archi-
tektonicznych i archiwalnych, które podjął w pośpiechu w obliczu pro-
wadzonej w budynku chaotycznej inwestycji remontowej spowodowanej
pożarem. Poczynione wówczas ustalenia mają zasadnicze znaczenie dla
rozważań nad architekturą pałacu. Wojciech Koziejowski rozpoznał bo-
wiem zasięg i kształt piwnic założonych pod budynkiem, potwierdził ist-
nienie bramy skrzydła wschodniego, ustalił pierwotną lokalizację scho-
dów prowadzących na piętro domu głównego (skrzydła południowego) -
osadzonych w narożu południowo-zachodnim krużganka, wreszcie odkrył
jedyny fragment pierwotnej dekoracji pałacu - w pachach łuków jednej z
arkad ciągu południowego krużganka.
Zgromadzony w trakcie badań architektonicznych materiał Wojciech
Koziejowski wzbogacił rekonstrukcją dziejów pałacu od początku XIX
wieku do czasów mu współczesnych oraz krótką prezentacją historii rodu
Parysów, którego przedstawicielom przypisał zdefiniowanie podstawo-
wych cech architektonicznych dziś istniejącego budynku. Na podstawie
opinii Zenona Sierpińskiego, który w latach 30. XIX wieku wspomniał
^ W. Koziejowski, op. cit.