DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Kiecko, Emilia: Jana Głuszaka "Miasto słoneczne - Humanopolis"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29069#0148
146
EMILIA KIECKO
Poniższy krótki szkic nie może być „modelową" analizą i interpreta-
cją architektonicznych wizji Głuszaka, zadanie to byłoby bowiem trudne
do zrealizowania - głównie ze względu na wielką lapidarność kreślonych
przezeń projektów, która stanowić może pułapkę dla nieostrożnego ba-
dacza, otwierając szerokie „pole minowe" nadinterpretacji. Pod lupę ba-
dawczą zostanie w nim wzięta jedna wybrana koncepcja rysunkowa Głu-
szaka, a mianowicie „Miasto Słoneczne - Humanopolis" (1965), którą
przy całej ostrożności, jakiej ten proces wymaga, stawiając w różnych
kontekstach interpretacyjnych, będziemy próbowali „zmusić" do ujaw-
nienia głębszych pokładów treściowych, przede wszystkim w celu odtwo-
rzenia zapisanej w niej „wizji przyszłości".
Plansze przedstawiające^ owo miasto znajdują się obecnie w posia-
daniu Muzeum Architektury we Wrocławiu, które zakupiło je wraz z po-
nad czterdziestoma innymi pracami Dagaramy, po zamknięciu indywi-
dualnej wystawy „Jan Głuszak. Architektura przyszłości", jaka odbyła
się tam na przełomie lat 1968/1969.
Schemat struktury miejskiej Humanopolis (co pokazuje niewielki
szkic zamieszczony na marginesie „planu" tego miasta) opiera się na
rzucie koła, na którym opisane są dwa poprzecinane przekątnymi kwa-
draty, przesunięte w stosunku do siebie o 45°. Ów wielki okrąg zamyka
obręb zabudowy miasta, zaś boki kwadratów oparte są na liniach komu-
nikacji kołowej i okalającego miasto „akceleratora". W centrum owego
urós znajduje się strzelista ażurowa wieloboczna wieża^ o czterech
wierzchołkach, nazwana przez Głuszaka „Pałacem Świątynią Zjedno-
czonego Ducha". Pełnić ma ona funkcje społeczne, filozoficzne, religijne
i eschatologiczne^. W jej wnętrzu znajdują się (chowane w razie potrze-
by) „iskrowniki dla piorunowego spalania zwłok". Świątynię otacza
zbiornik wodny, który tak jak ona spoczywa na umieszczonym 700 me-
trów poniżej poziomu gruntu mauzoleum prochów, którego wykonane
z tworzyw syntetycznych sklepienie „powłokowo-żebrowe" dźwiga ciężar
wody. Wokół mauzoleum rozmieszczony jest cały kompleks „świątyń
różnych religii", których centralnie umieszczone ołtarze pełnią jednocze-
śnie funkcje katafalków. Świątyniom tym autor nadał kształt amfite-
atralny z półkoliście rozmieszczonymi rzędami siedzeń (pierwszy krąg)
i owalny z szeregiem nisz w ścianach obwodowych (drugi krąg). Komu-
nikację na tym poziomie zapewniać mają windy oraz przebiegające po-
między świątyniami mosty.
s Trzy rysunki tuszem i kredkami na papierze o formacie 30 x 42 cm.
^ Jej średnica ma mieć 700 metrów.
s Por. opis zamieszczony przez Głuszaka na marginesie planszy z rysunkiem planu.
EMILIA KIECKO
Poniższy krótki szkic nie może być „modelową" analizą i interpreta-
cją architektonicznych wizji Głuszaka, zadanie to byłoby bowiem trudne
do zrealizowania - głównie ze względu na wielką lapidarność kreślonych
przezeń projektów, która stanowić może pułapkę dla nieostrożnego ba-
dacza, otwierając szerokie „pole minowe" nadinterpretacji. Pod lupę ba-
dawczą zostanie w nim wzięta jedna wybrana koncepcja rysunkowa Głu-
szaka, a mianowicie „Miasto Słoneczne - Humanopolis" (1965), którą
przy całej ostrożności, jakiej ten proces wymaga, stawiając w różnych
kontekstach interpretacyjnych, będziemy próbowali „zmusić" do ujaw-
nienia głębszych pokładów treściowych, przede wszystkim w celu odtwo-
rzenia zapisanej w niej „wizji przyszłości".
Plansze przedstawiające^ owo miasto znajdują się obecnie w posia-
daniu Muzeum Architektury we Wrocławiu, które zakupiło je wraz z po-
nad czterdziestoma innymi pracami Dagaramy, po zamknięciu indywi-
dualnej wystawy „Jan Głuszak. Architektura przyszłości", jaka odbyła
się tam na przełomie lat 1968/1969.
Schemat struktury miejskiej Humanopolis (co pokazuje niewielki
szkic zamieszczony na marginesie „planu" tego miasta) opiera się na
rzucie koła, na którym opisane są dwa poprzecinane przekątnymi kwa-
draty, przesunięte w stosunku do siebie o 45°. Ów wielki okrąg zamyka
obręb zabudowy miasta, zaś boki kwadratów oparte są na liniach komu-
nikacji kołowej i okalającego miasto „akceleratora". W centrum owego
urós znajduje się strzelista ażurowa wieloboczna wieża^ o czterech
wierzchołkach, nazwana przez Głuszaka „Pałacem Świątynią Zjedno-
czonego Ducha". Pełnić ma ona funkcje społeczne, filozoficzne, religijne
i eschatologiczne^. W jej wnętrzu znajdują się (chowane w razie potrze-
by) „iskrowniki dla piorunowego spalania zwłok". Świątynię otacza
zbiornik wodny, który tak jak ona spoczywa na umieszczonym 700 me-
trów poniżej poziomu gruntu mauzoleum prochów, którego wykonane
z tworzyw syntetycznych sklepienie „powłokowo-żebrowe" dźwiga ciężar
wody. Wokół mauzoleum rozmieszczony jest cały kompleks „świątyń
różnych religii", których centralnie umieszczone ołtarze pełnią jednocze-
śnie funkcje katafalków. Świątyniom tym autor nadał kształt amfite-
atralny z półkoliście rozmieszczonymi rzędami siedzeń (pierwszy krąg)
i owalny z szeregiem nisz w ścianach obwodowych (drugi krąg). Komu-
nikację na tym poziomie zapewniać mają windy oraz przebiegające po-
między świątyniami mosty.
s Trzy rysunki tuszem i kredkami na papierze o formacie 30 x 42 cm.
^ Jej średnica ma mieć 700 metrów.
s Por. opis zamieszczony przez Głuszaka na marginesie planszy z rysunkiem planu.