DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Słodkowski, Piotr: Partykularne znaczenia nowoczesności: wizualność I Wystawy Sztuki Nowoczesnej (1948) w świetle "Exposition internationale du surréalisme" (1947)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29070#0239
PIOTR SŁODKOWSKI
PARTYKULARNE ZNACZENIA NOWOCZESNOŚCI.
WIZUALNOŚĆ I WYSTAWY SZTUKI NOWOCZESNEJ (1948)
W ŚWIETLE EAP0SZ770W 7WTPPAAT70NALE
DUSUPPPALLSME (1947P
Przywołując Wystawę Sztuki Nowoczesnej w monografii Tadeusza
Kantora, Mieczysław Porębski zilustrował ją archiwalną fotografią, któ-
rą podpisał: „Mistrz...'A Płaszczyznowa lektura zdjęcia odsłania celo-
wość tego wyboru. Spośród wszystkich wizualnych świadectw pokazu
właśnie ono najlepiej odzwierciedla utrwalone za sprawą Porębskiego
myślenie o wystawie jak o pierwszym assemćdągeY Kantora. Całość pola
obrazowego wypełniają nagromadzone artefakty: jego górną połowę zaj-
mują obrazy rozwieszone na całej powierzchni ściany, po prawej stronie
rzucające głęboki cień, tak jakby zawisły w powietrzu; dolną - duże
płaszczyzny ciemnych, pokrytych małymi pracami stelaży; na podłodze
piętrzą się krzesła, które - zgodnie z wykładnią krytyka - wyglądają
niczym namiastka zabudowy surrealistycznych ekspozycji. Szczyt pira-
midy krzeseł, a zarazem centrum pola obrazowego, zajmuje sylweta za-
myślonego Kantora - mistrza zanurzonego w swojej kreacji.
Fotografia ta mogłaby służyć za najkrótszą charakterystykę dyskur-
su narosłego wokół koncepcji wystawienniczej pokazu zorganizowanego
w krakowskim Pałacu Sztuki na przełomie 1948 i 1949 roku. W broszu-
1 Podstawą niniejszego artykułu jest praca magisterska W/zMu/ność 7 Wyshnuy Sz/M-
7/ Nowoczesne/; która powstała w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego
oraz na Międzyuczelnianych Indywidualnych Studiach Humanistycznych w Akademii
„Artes Liberales" w r. ak. 2009/2010. Chciałbym w tym miejscu podziękować Promotorom
pracy, Prof. Waldemarowi Baraniewskiemu oraz Prof. Piotrowi Piotrowskiemu, za po-
święconą mi uwagę, liczne i owocne konsultacje oraz wydatną pomoc w sformułowaniu
przedstawionej tu tezy. Jestem też wdzięczny Panu Józefowi Chrobakowi za jego szczere
zaangażowanie i bezinteresowną pomoc w dotarciu do materiałów źródłowych oraz Marcie
Genderze - za nieocenione wsparcie.
2 M. Porębski, Tadeusz Kan/or. Świadectwa, rozmowy, 7o7?i.e7Aarze, Warszawa 1997,
s. 50.
PARTYKULARNE ZNACZENIA NOWOCZESNOŚCI.
WIZUALNOŚĆ I WYSTAWY SZTUKI NOWOCZESNEJ (1948)
W ŚWIETLE EAP0SZ770W 7WTPPAAT70NALE
DUSUPPPALLSME (1947P
Przywołując Wystawę Sztuki Nowoczesnej w monografii Tadeusza
Kantora, Mieczysław Porębski zilustrował ją archiwalną fotografią, któ-
rą podpisał: „Mistrz...'A Płaszczyznowa lektura zdjęcia odsłania celo-
wość tego wyboru. Spośród wszystkich wizualnych świadectw pokazu
właśnie ono najlepiej odzwierciedla utrwalone za sprawą Porębskiego
myślenie o wystawie jak o pierwszym assemćdągeY Kantora. Całość pola
obrazowego wypełniają nagromadzone artefakty: jego górną połowę zaj-
mują obrazy rozwieszone na całej powierzchni ściany, po prawej stronie
rzucające głęboki cień, tak jakby zawisły w powietrzu; dolną - duże
płaszczyzny ciemnych, pokrytych małymi pracami stelaży; na podłodze
piętrzą się krzesła, które - zgodnie z wykładnią krytyka - wyglądają
niczym namiastka zabudowy surrealistycznych ekspozycji. Szczyt pira-
midy krzeseł, a zarazem centrum pola obrazowego, zajmuje sylweta za-
myślonego Kantora - mistrza zanurzonego w swojej kreacji.
Fotografia ta mogłaby służyć za najkrótszą charakterystykę dyskur-
su narosłego wokół koncepcji wystawienniczej pokazu zorganizowanego
w krakowskim Pałacu Sztuki na przełomie 1948 i 1949 roku. W broszu-
1 Podstawą niniejszego artykułu jest praca magisterska W/zMu/ność 7 Wyshnuy Sz/M-
7/ Nowoczesne/; która powstała w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego
oraz na Międzyuczelnianych Indywidualnych Studiach Humanistycznych w Akademii
„Artes Liberales" w r. ak. 2009/2010. Chciałbym w tym miejscu podziękować Promotorom
pracy, Prof. Waldemarowi Baraniewskiemu oraz Prof. Piotrowi Piotrowskiemu, za po-
święconą mi uwagę, liczne i owocne konsultacje oraz wydatną pomoc w sformułowaniu
przedstawionej tu tezy. Jestem też wdzięczny Panu Józefowi Chrobakowi za jego szczere
zaangażowanie i bezinteresowną pomoc w dotarciu do materiałów źródłowych oraz Marcie
Genderze - za nieocenione wsparcie.
2 M. Porębski, Tadeusz Kan/or. Świadectwa, rozmowy, 7o7?i.e7Aarze, Warszawa 1997,
s. 50.