DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Skierski, Marcel: Twórczość Aliny Szapocznikow w świetle hermeneutyki egzystencjalnej (na wybranych przykładach)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42381#0125
TWÓRCZOŚĆ ALINY SZAPOCZNIKOW W ŚWIETLE HERMENEUTYKI EGZYSTENCJALNEJ
123
się w metalowym elemencie na skutek przeniknięcia przez kamienny
blok. Agresywnie oddziałujący, mechaniczny detal uległ wizualnemu
przeobrażeniu w organiczny element, ewokujący na przekór żeliwnemu
materiałowi wygląd wnętrza kwiatowego kielicha. Po raz kolejny uwi-
dacznia się w tym przypadku rzeźbiarski kunszt Szapocznikow, operują-
cej iluzją materiału we właściwy sobie sposób, niejednokrotnie odmiennie
niż ma to miejsce w ugruntowanych przez tradycję przedstawieniach.
Zwieńczenie kolektora, wyróżniające się odmiennym opracowaniem
barwnym, z jednej strony, przywołuje wygląd kwiatowego słupka, z dru-
giej zaś, upodabnia się kształtem do waginy, ewokując delikatność i po-
zorną nietrwałość materii. Wizualną subtelność detalu podkreśla central-
ny otwór, ujawniający brak wypełnienia kolektora tworzywem. Jednak
pomimo opisanego powyżej zaprzeczenia swoistym właściwościom two-
rzyw użytych do wykonania dzieła, nie może być ono rozpatrywane w ka-
tegoriach sztuki mimetycznej. Dwuczęściowa, chociaż wykazuje analogię
do form biologicznych konstytuowanych na drodze niezawisłej percepcji,
nie stanowi przykładu sztuki naśladującej wiernie naturalny wygląd, jak
ma to miejsce w twórczości takich rzeźbiarzy, jak choćby Giovanni Lo-
renzo Bemini. Powyżej przedstawiony proces wizualnej transformacji po-
szczególnych elementów figury nie skutkuje całkowitym zaprzeczeniem
prawdy materiału. W trakcie procesu percepcji dzieła widz nie traci po-
czucia, iż oglądany obiekt wykonany został z cementu i żeliwa. Doznanie
materialności dzieła skutkuje postrzeganiem górnej, nachylającej się par-
tii cementowego detalu jako kamiennego bloku, grożącego zawaleniem się
na kolektor. Zestawienie podkreślanej powyżej wizualnej delikatności
centralnego elementu z masywnością zwieszającego się ponad nim frag-
mentu bryły buduje nastrój zagrożenia żeliwnego detalu.
Powyższy, pogłębiony opis rzeźby skłania do pytania o rodzaj analo-
gii, jaka ustanowiona zostaje z chwilą niezawisłego oglądu dzieła. Powin-
na ona pomóc w dyskursywnym ujęciu sensu objawiającego się w trakcie
podjętej analizy. Gładka, metaliczna faktura wertykalnego elementu,
wraz z agresywnym napięciem wynikającym z oddziaływania wewnętrz-
nej energii, wpływa na poczucie dystansu względem detalu, odbierane
w chwili percepcji dzieła. Tym, co doznawane w trakcie oglądu, jest fun-
damentalna odmienność owego fragmentu względem ludzkiego ciała,
ewokująca poczucie inności powstającej w wyniku zestawienia organicz-
nej, miękkiej skóry i chłodnej, twardej materii. Owa niezgodność stanowi
podstawę, na której metalowy element ulega wizualnemu utożsamieniu
z industrialnym otoczeniem, opresyjnym względem podmiotu, którego
korzenie niezbywalnie tkwią w sferze natury. Człowiek, którego formą
w świecie jest jego biologiczna powłoka, stanowi podmiot nieuzgadnialny
123
się w metalowym elemencie na skutek przeniknięcia przez kamienny
blok. Agresywnie oddziałujący, mechaniczny detal uległ wizualnemu
przeobrażeniu w organiczny element, ewokujący na przekór żeliwnemu
materiałowi wygląd wnętrza kwiatowego kielicha. Po raz kolejny uwi-
dacznia się w tym przypadku rzeźbiarski kunszt Szapocznikow, operują-
cej iluzją materiału we właściwy sobie sposób, niejednokrotnie odmiennie
niż ma to miejsce w ugruntowanych przez tradycję przedstawieniach.
Zwieńczenie kolektora, wyróżniające się odmiennym opracowaniem
barwnym, z jednej strony, przywołuje wygląd kwiatowego słupka, z dru-
giej zaś, upodabnia się kształtem do waginy, ewokując delikatność i po-
zorną nietrwałość materii. Wizualną subtelność detalu podkreśla central-
ny otwór, ujawniający brak wypełnienia kolektora tworzywem. Jednak
pomimo opisanego powyżej zaprzeczenia swoistym właściwościom two-
rzyw użytych do wykonania dzieła, nie może być ono rozpatrywane w ka-
tegoriach sztuki mimetycznej. Dwuczęściowa, chociaż wykazuje analogię
do form biologicznych konstytuowanych na drodze niezawisłej percepcji,
nie stanowi przykładu sztuki naśladującej wiernie naturalny wygląd, jak
ma to miejsce w twórczości takich rzeźbiarzy, jak choćby Giovanni Lo-
renzo Bemini. Powyżej przedstawiony proces wizualnej transformacji po-
szczególnych elementów figury nie skutkuje całkowitym zaprzeczeniem
prawdy materiału. W trakcie procesu percepcji dzieła widz nie traci po-
czucia, iż oglądany obiekt wykonany został z cementu i żeliwa. Doznanie
materialności dzieła skutkuje postrzeganiem górnej, nachylającej się par-
tii cementowego detalu jako kamiennego bloku, grożącego zawaleniem się
na kolektor. Zestawienie podkreślanej powyżej wizualnej delikatności
centralnego elementu z masywnością zwieszającego się ponad nim frag-
mentu bryły buduje nastrój zagrożenia żeliwnego detalu.
Powyższy, pogłębiony opis rzeźby skłania do pytania o rodzaj analo-
gii, jaka ustanowiona zostaje z chwilą niezawisłego oglądu dzieła. Powin-
na ona pomóc w dyskursywnym ujęciu sensu objawiającego się w trakcie
podjętej analizy. Gładka, metaliczna faktura wertykalnego elementu,
wraz z agresywnym napięciem wynikającym z oddziaływania wewnętrz-
nej energii, wpływa na poczucie dystansu względem detalu, odbierane
w chwili percepcji dzieła. Tym, co doznawane w trakcie oglądu, jest fun-
damentalna odmienność owego fragmentu względem ludzkiego ciała,
ewokująca poczucie inności powstającej w wyniku zestawienia organicz-
nej, miękkiej skóry i chłodnej, twardej materii. Owa niezgodność stanowi
podstawę, na której metalowy element ulega wizualnemu utożsamieniu
z industrialnym otoczeniem, opresyjnym względem podmiotu, którego
korzenie niezbywalnie tkwią w sferze natury. Człowiek, którego formą
w świecie jest jego biologiczna powłoka, stanowi podmiot nieuzgadnialny