DOI Artikel:
Białostocki, Jan: Manieryzm i pocza̜tki realizmu w pejzażu niderlandzkim
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.34476#0126
MANIERYZM I POCZĄTKI REALIZMU W PEJZAŻU NIDERLANDZKIM
Rt/c. GiUis van Coninadoo. Rad Midasa, Galeria Drezdeńska, ftu/g Piietzscńa).
płaskim, dekoracyjnym ,,przedmiotem", gęste liście tworzą kurtynę, za
którą zaciera się budowa przestrzenna głębi Przestrzenność niwelowana
jest przez płaszczyznowe rozbudowanie kulis pierwszoplanowych, lub
przeciwnie, przez przesadne podkreślanie głębi ,,ognisk" — w tym wy-
padku powstaje ,,irracjonalna przestrzeń", typowa dla późnego manie-
ryzmuNaogół jednak porzuca się streficzną budowę przestrzenną,
która charakteryzowała pejzaż panoramiczny, na rzecz kontrastu masy
kulis i dali ,,ognisk"^. Jest tu manieryczne ,,rozbicie stosunków statycz-
nych", ,,przenikanie, zachodzenie na siebie form indywidualnych" jest
przewaga owalnych, obłych, elipsoidalnych form w linearnej zabudowie
płaszczyzny'".
,,Pierwszy" manieryzm lat dwudziestych w Toskanii — a podobnie
i sztuka ,,antwerpeńskich manierystów" — żywił upodobanie do
form ,,ostrych, kanciastych, rozpryśniętych, twardych, w połączeniu
Max J. Friedlander, Essaps ńber die LandscTiaftsmalerei nnd andere Bild-
gattnngen, Den Haag, 1947, s. 102—103.
5° F. Antal, op. cit., s. 214.
^ W odniesieniu do manierycznej architektury zjawisko to charakteryzuje
Erwin Panofsky, Das erste Blatt aus dem ,,Libro" Giorgio Vasaris, op. cit., w nastę-
pujących słowach: „Die Ersetznng des Zoncnhaft pegliedertew, Raimi.es dureń die
einńeitticń dnrcTipfbdgfte Massenscńicńt".
Por. W. Drost, op. cit., s. 262; O. Benesch, The Art of the Renaissance, op. cit.
117
Rt/c. GiUis van Coninadoo. Rad Midasa, Galeria Drezdeńska, ftu/g Piietzscńa).
płaskim, dekoracyjnym ,,przedmiotem", gęste liście tworzą kurtynę, za
którą zaciera się budowa przestrzenna głębi Przestrzenność niwelowana
jest przez płaszczyznowe rozbudowanie kulis pierwszoplanowych, lub
przeciwnie, przez przesadne podkreślanie głębi ,,ognisk" — w tym wy-
padku powstaje ,,irracjonalna przestrzeń", typowa dla późnego manie-
ryzmuNaogół jednak porzuca się streficzną budowę przestrzenną,
która charakteryzowała pejzaż panoramiczny, na rzecz kontrastu masy
kulis i dali ,,ognisk"^. Jest tu manieryczne ,,rozbicie stosunków statycz-
nych", ,,przenikanie, zachodzenie na siebie form indywidualnych" jest
przewaga owalnych, obłych, elipsoidalnych form w linearnej zabudowie
płaszczyzny'".
,,Pierwszy" manieryzm lat dwudziestych w Toskanii — a podobnie
i sztuka ,,antwerpeńskich manierystów" — żywił upodobanie do
form ,,ostrych, kanciastych, rozpryśniętych, twardych, w połączeniu
Max J. Friedlander, Essaps ńber die LandscTiaftsmalerei nnd andere Bild-
gattnngen, Den Haag, 1947, s. 102—103.
5° F. Antal, op. cit., s. 214.
^ W odniesieniu do manierycznej architektury zjawisko to charakteryzuje
Erwin Panofsky, Das erste Blatt aus dem ,,Libro" Giorgio Vasaris, op. cit., w nastę-
pujących słowach: „Die Ersetznng des Zoncnhaft pegliedertew, Raimi.es dureń die
einńeitticń dnrcTipfbdgfte Massenscńicńt".
Por. W. Drost, op. cit., s. 262; O. Benesch, The Art of the Renaissance, op. cit.
117