Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (12.1950)

MANIERYZM I POCZĄTKI REALIZMU W PEJZAŻU NIDERLANDZKIM


Rgc. 6. Roetant Saverg, Orfensz grajacg. Narodnt Galerie, Praga..

nieba, pozornie precyzyjny rysunek liści zamienia się w dekoracyjny deseń
zdobiący powierzchnię płótna'1 Styl Muziana odnaleźć można łatwo u Jana
Soensa z Hertogenbosch, Niderlandczyka pracującego w Parmie'". Jego
małe pejzażyki w Gal. Regia w Parmie wyraźnie ukazują źródła manie-
rycznego krajobrazu np. Roelanta Savery. Kulisy pierwszoplanowe:
wielkie drzewa o uciętych brzegiem obrazu koronach są ciemne, w głębi
lśnią jasne kolory dalszych planów. Pióropuszowate, wytworne drzewa
wyginają się płynnie; mimo dość niskiego horyzontu cała powierzchnia
obrazów nasycona jest dekoracyjnymi formami Oto więc jedno przy-
najmniej ze źródeł manieryzmu w niderlandzkim pejzażu. Muziano od-
działywał przecież nie tylko na Niderlandczyków zamieszkałych w Italii;
za pośrednictwem sztychów Corta czy Jana Sadelera styl jego przedosta-
^ Analogiczny typ pejzażowy reprezentuje rytowany w 1574 przez Corta św.
Hieronim, por. J. C. J. Bierens de Haan, L'Oenvre grave de Cornells Cort, Den Haag,
1948.
^ Por. T. H. Fokker, Jan Sons van Hertogenbosch, Schilder te Parma, Mede-
deehngen van het nederlandsche historische Institnnt te Rome, VII (1927), s. 113—20;
VIII (1928), 181. nn. 196.
^ Repr. dwóch pejzażów o „rajskiej" tematyce w wyd. Van Mandera, Amster-
dam, 1946, il. 165 i 166.

123