DOI article:
Białostocki, Jan: Manieryzm i pocza̜tki realizmu w pejzażu niderlandzkim
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.34476#0140
MANIERYZM I POCZĄTKI REALIZMU W PEJZAŻU NIDERLANDZKIM
Rgc. 12. GiUis van. Cowiwudoo. Pejzaż, Muzeum m Strassbtargii,, (ta/g ^te/diuga).
testanckiej Holandii"'. Dla rozwijającej się coraz żywiej nauki, dla
przyrodoznawstwa, a także dla filozofii baroku: panteizmu Spinozy, każda
rzecz równie wiele jest warta. ,,Poczucie pokrewieństwa ze wszystkim
co istnieje", w którym Schmarsow (metaforycznie zapewne) chciał wi-
dzieć podstawę malarskiego stylu baroku, przejawia się zarówno w rea-
listycznym pejzażu holenderskim, jak też w dynamice krajobrazów Ru-
bensa
W nauce rządzi postawa racjonalistyczna: Bacon, twórca metody
indukcyjnej poleca brać się do badań ,,przy zdrowych zmysłach" i ,,z roz-
sądkiem życiowo mądrym" (Nov. Organon, I, 97). Kartezjusz tworzy ra-
cjonalistyczny system filozofii oparty o ,,jasne i wyraźne" pojęcia, o praw-
dy, które człowiek potrafi wywieść z własnego umysłu. Człowiek poczym-
RS Por. Nikolaus Pevsner, Beitrage zur Stilgeschichte des Fruh — und Hochba-
roek, Repertorium f. Kuirstiuisseii.sch.ajt, 1928, s. 230.
s" tamże, s. 235. Te dynamiczne pejzaże Rubensa nazywa „kosmicznymi" Hein-
rich Liltzeler, Vom Wesen der Landschaftsmalerei, Rtudium Generate, III, 1950, 4/5,
s. 210—232. Ja stosuję ten termin do pejzażów Bruegla.
131
Rgc. 12. GiUis van. Cowiwudoo. Pejzaż, Muzeum m Strassbtargii,, (ta/g ^te/diuga).
testanckiej Holandii"'. Dla rozwijającej się coraz żywiej nauki, dla
przyrodoznawstwa, a także dla filozofii baroku: panteizmu Spinozy, każda
rzecz równie wiele jest warta. ,,Poczucie pokrewieństwa ze wszystkim
co istnieje", w którym Schmarsow (metaforycznie zapewne) chciał wi-
dzieć podstawę malarskiego stylu baroku, przejawia się zarówno w rea-
listycznym pejzażu holenderskim, jak też w dynamice krajobrazów Ru-
bensa
W nauce rządzi postawa racjonalistyczna: Bacon, twórca metody
indukcyjnej poleca brać się do badań ,,przy zdrowych zmysłach" i ,,z roz-
sądkiem życiowo mądrym" (Nov. Organon, I, 97). Kartezjusz tworzy ra-
cjonalistyczny system filozofii oparty o ,,jasne i wyraźne" pojęcia, o praw-
dy, które człowiek potrafi wywieść z własnego umysłu. Człowiek poczym-
RS Por. Nikolaus Pevsner, Beitrage zur Stilgeschichte des Fruh — und Hochba-
roek, Repertorium f. Kuirstiuisseii.sch.ajt, 1928, s. 230.
s" tamże, s. 235. Te dynamiczne pejzaże Rubensa nazywa „kosmicznymi" Hein-
rich Liltzeler, Vom Wesen der Landschaftsmalerei, Rtudium Generate, III, 1950, 4/5,
s. 210—232. Ja stosuję ten termin do pejzażów Bruegla.
131