Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (12.1950)

JAN BIAŁOSTOCKI


Rt/c. U. Ja?i. BrnepŁei si. Drtuaie tu iesie, Afnzeum. Angnstianóru, Tninza, Fot.
Mnzenm..

panować nad światem, wykrywać jego prawa, zarówno w zakresie przy-
rodoznawstwa jak nauk humanistycznych: powstaje ,,naturalny system
kultury", dzieło Herberta z Cherbury i Grocjusza.
W miejsce niejasnego systemu kosmologicznego Tycho de Brahe,
Kepler wprowadza na nowo udoskonalony Kopernikański obraz świata
(Astronomia nova, 1609; Harmonices mundi, 1619).
Kepler wyrzeka się — racjonalistycznie — nieskończonego pluralizmu
światów, jaki przerażał czytelnika dzieł Giordana Bruna
I oto uwaga artystów znów kieruje się ku światu, ku przyrodzie,
ku przedmiotom, poddaje się im bardziej, niż w epoce manieryzmu, mniej
nagina je do subiektywnych reguł i konwencji. Stary Coninxloo maluje
w Amsterdamie swe ostatnie dzieła. Są to pejzaże leśne (Galeria Liech-
tensteinów w Wiedniu, dat. 1598 i 1604). Jak u Fiamminga widzimy wnę-
trze lasu, ,,paysage intime" (11. 11).
Coninxloo zaczął swą drogę z wysokiej góry, z której szczytu ukazy-
wał nam panoramę świata w ,,Sądzie Midasa". Powoli schodził z wyżyny,
"" por. teksty cytowane przez Dagoberta Freya, Gotik nnd Renaissance ais
Grnndiapen der modernen Weitansckannnp, Augsburg, 1929, s. 320—1.

132