STEFAN KOZAKIEWICZ
MALARSTWO WARSZAWSKIE
na tle przemian gospodarczych społecznych i politycznych
to Królestwie Polskim (1815—1830)
W świetle ostatnich badań1 można sobie wyraźniej niż poprzednio
uzmysłowić właściwe znaczenie głębokich przeobrażeń gospodarczych,
społecznych i politycznych, jakie dokonały się w ciągu piętnastu lat
istnienia konstytucyjnego Królestwa Polskiego (1815—1830). Elementy
układu kapitalistycznego podlegają przyśpieszonemu rozwojowi głównie
dzięki polityce rządu, popierającej forsownie przemysł: dokonany zostaje
zasadniczy krok naprzód na drodze do rozsadzenia formacji feudalnej ze
wszystkimi konsekwencjami dla ustroju społecznego. Klasą panującą są
nadal wielcy właściciele ziemscy i szlachta folwarczna; z niej rekrutują
się prawie wszyscy członkowie rządu, senatorowie i posłowie; dzięki temu
rząd Królestwa jest wyrazicielem interesów przede wszystkim tej war-
stwy i idzie jej z szeroką pomocą kredytową w czasie długotrwałego i cięż-
kiego kryzysu rolnego. Wobec szybkiego rozwoju przemysłu wzrasta
znaczenie burżuazji, wśród której wiele jest napływowego elementu cudzo-
ziemskiego. Rozwój miast i różniczkowanie się życia gospodarczego przy-
nosi ze sobą znaczne powiększenie się roli inteligencji miejskiej, pocho-
dzenia głównie drobnoszlacheckiego i mieszczańskiego. Klasami uciska-
nymi są: nieliczni jeszcze robotnicy, a przede wszystkim ogromna rzesza
chłopów, na wyzysku których opiera się pozycja ekonomiczna wielkich
właścicieli ziemskich i szlachty oraz w znacznej mierze — także i siła fi-
nansowa rządu. Na tym ogólnym tle inaczej oczywiście wyglądają prze-
obrażenia układu społecznego w samej Warszawie. Tu, w wielkim mieście,
zaznacza się przede wszystkim wzrost burżuazji i inteligencji, wśród któ-
rej kupiectwo, urzędnicy i przedstawiciele wolnych zawodów są najlicz-
niejsi. Większą część ludności miasta stanowią zresztą przedstawiciele
ludu miejskiego, głównie służba domowa i drobni rzemieślnicy. Z ludno-
1 Rutkowski J., Historia gospodarcza Polski. Poznań 1950, t. II.; Kiniewicz S.,
Przemiany społeczne i gospodarcze io Królestwie Polskim (1815—1830,), Warszawa
MALARSTWO WARSZAWSKIE
na tle przemian gospodarczych społecznych i politycznych
to Królestwie Polskim (1815—1830)
W świetle ostatnich badań1 można sobie wyraźniej niż poprzednio
uzmysłowić właściwe znaczenie głębokich przeobrażeń gospodarczych,
społecznych i politycznych, jakie dokonały się w ciągu piętnastu lat
istnienia konstytucyjnego Królestwa Polskiego (1815—1830). Elementy
układu kapitalistycznego podlegają przyśpieszonemu rozwojowi głównie
dzięki polityce rządu, popierającej forsownie przemysł: dokonany zostaje
zasadniczy krok naprzód na drodze do rozsadzenia formacji feudalnej ze
wszystkimi konsekwencjami dla ustroju społecznego. Klasą panującą są
nadal wielcy właściciele ziemscy i szlachta folwarczna; z niej rekrutują
się prawie wszyscy członkowie rządu, senatorowie i posłowie; dzięki temu
rząd Królestwa jest wyrazicielem interesów przede wszystkim tej war-
stwy i idzie jej z szeroką pomocą kredytową w czasie długotrwałego i cięż-
kiego kryzysu rolnego. Wobec szybkiego rozwoju przemysłu wzrasta
znaczenie burżuazji, wśród której wiele jest napływowego elementu cudzo-
ziemskiego. Rozwój miast i różniczkowanie się życia gospodarczego przy-
nosi ze sobą znaczne powiększenie się roli inteligencji miejskiej, pocho-
dzenia głównie drobnoszlacheckiego i mieszczańskiego. Klasami uciska-
nymi są: nieliczni jeszcze robotnicy, a przede wszystkim ogromna rzesza
chłopów, na wyzysku których opiera się pozycja ekonomiczna wielkich
właścicieli ziemskich i szlachty oraz w znacznej mierze — także i siła fi-
nansowa rządu. Na tym ogólnym tle inaczej oczywiście wyglądają prze-
obrażenia układu społecznego w samej Warszawie. Tu, w wielkim mieście,
zaznacza się przede wszystkim wzrost burżuazji i inteligencji, wśród któ-
rej kupiectwo, urzędnicy i przedstawiciele wolnych zawodów są najlicz-
niejsi. Większą część ludności miasta stanowią zresztą przedstawiciele
ludu miejskiego, głównie służba domowa i drobni rzemieślnicy. Z ludno-
1 Rutkowski J., Historia gospodarcza Polski. Poznań 1950, t. II.; Kiniewicz S.,
Przemiany społeczne i gospodarcze io Królestwie Polskim (1815—1830,), Warszawa