Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (16.1954)

RECENZJE


11. 2. J. David, portret Ludwiki Marii jako księżnej mantuańskiej,
miedzioryt ok. r. 1643. (Fot. H. Romanowski)

1661, a jeszcze ściślej po powołaniu
Colberta na stanowisko ministra w
r. 1664; w latach tych Falek był już
u schyłku swej działalności.
Musimy sobie zdać .sprawę, że mo-
nografia Falcka przedstawia dziś
większe trudności niż przed wojną
monografia Ziarnki. Wprawdzie roz-
piętość czasowa działalności każde-
go z artystów była mniej więcej ta-
ka sama, ale koleje życia Falcka
bardziej skomplikowane. Jeżeli dla
Ziarnki wystarczało przestudiowanie
jednego ośrodka, to wędrujący z
miejsca na miejsce Falek, wszędzie
gdzie się zatrzymał, mógł pozosta-
wić ślady swego pobytu i wszędzie
ulegać wpływom i warunkom oto-
czenia. Archiwa Gdańska i Sztok-
holmu zostały wprawdzie zbadane
w XIX w., a po dewastacjach ostat-
niej wojny trudno spodziewać się,
by coś jeszcze z terenu Polski mo-
gło przyłbyć, ale nie zwalnia to z po-
szukiwań w Paryżu, Amsterdamie,
Kopenhadze, Hamburgu, a ponadto
w Rzymie i Montpellier, dokąd prze-
wiozła kolejno swoje archiwa kró-
lowa Krystyna szwedzka6 7 8. Musiały-
by też być przejrzane Zbiory fran-
cuskich i niderlandzkich rysunków
dla odszukania wśród nich oryginal-
nych prac Falcka7.
Ziarnko był rytownikiem, który
sam komponował swoje ryciny, za-
licza się do malarzy grafików —
peintres-graveurs; zacieśnia to w
pewnym stopniu zakres badań. Falc-
ka zaliczamy do grafików reproduk-
cyjnych. Jeżeli nawet okaże się. że
ryto wał niekiedy z własnych rysun-
ków, zdarzało się to sporadycznie.
Przeważnie ryciny jego wykonane są
według obrazów znanych malarzy.
Monografistę Falcka obowiązuje ze-
branie wiadomości o tych obrazach,
o obecnym ich losie i ewentualnych
zmianach atrybucji. Przerasta to
ograniczone czasowo, finansowo i te-
rytorialnie możliwości pracy magi-
sterskiej. Trudność poszukiwań,
więcej zapewne niż „lekceważąca
pobłażliwość dla artysty będącego
w znacznej mierze tylko odtwórcą
dzieł sztuki" zniechęcała badaczy
dwudziestolecia do studiów nad gra-
fiką Falcka8.
Słusznie stwierdza Iwanoyko, iż

6 Bukowski H., J. Falek sztycharz
polski, pobyt jego i prace w Szwe-
cji, (Album Muzeum Narodowego w
Rapperswylu, Lwów 1876, s. 471).
7 Znany mi rysunek Falcka omó-
wię na innym miejscu.
8 Bibliografię z okresu dwudzie-
stolecia uzupełniają wzmianki St. M.
Sawickiej w wydawnictwach Muze-
um Naród, w Warszawie: Grafika
polska w Muzeum Narodowym w

„alfą i omegą wszystkich wiado-
mości o Falcku jest od lat sześć-
dziesięciu książka J. C. Błocka", ale
sąd o jej autorze wypadł może zbyt

Warszawie, Warszawa 1952; Grafika
polska. Przewodnik po wystawie re-
trospektywnej, Warszawa 1938, o-
raz Kruszyńskiego T. w pracy zbio-
rowej: Gdańsk, Warszawa 1928, s.
377. Ten sam autor podjął próbę sy-
stematycznego podziału oeuvre Falc-
ka: Ryciny treści religijnej J. Falc-
ka, Silva Rerum 1938, z. 1/2, s. 16
i Ryciny do książek wykonane przez
J. Falcka, Silva Rerum 1939, z. 6, s.

surowo9. Ten badacz gdański z iś-cie
niemiecka dokładnością wyszukał
i opisał 295 prac przypisanych Falc-
kowi przez historyków sztuki i zbie-

133; ukazaniu się części pracy po-
święconej portretom przeszkodziła
wojna.
9 Block J. C., Jeremias Falek, sein
Leben und. seine Werke, Danzig
1890. Długą listę uzupełnień i spro-
stowań do monografii Błocka J. C„
Das Kupferstich-Werk des W. Hon-
dius, Gdańsk 1891. zestawił Hofste-
de de Groot C., Chronik fur ver-
vielfalt. Kunst IV (Wien 1891).

12

177