Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (16.1954)

ZOFIA KOZIEJOWSKA

wązkowskich, krytą strzechą, z gankiem o dwóch ko-
lumnach z podcieniem na ławę w narożniku, a we-
wnątrz z ośmiobocznym pomieszczeniem krytym ko-
pułą, z ośmiu jońskimi kolumnami, kominkiem,
zwierciadłami i arabeskowymi dekoracjami.
Po upadku banku Teppera Falenty zostały sprze-
dane z licytacji. Od r. 1800 były w posiadaniu Dan-
glów. Zofia Danglowa umieściła na pałacu tablicę
z napisem upamiętniającym bitwę pod Raszynem
w r. 1809, w której wielką rolę odegrała grobla mię-
dzy Falentami i Raszynem. W podpisie wspomina
właścicielka, że naprawiała zrujnowane budowy i ten
dom. Po Danglowej Falenty były własnością Teresy
Ręgi, zm. w r. 1827, po czym nabył je kupiec winny
August Spiski. W połowie XIX wieku właścicielem

Falent był Aleksander Przeździecki. Wtedy to w la-
tach 1852—57 dokonano przebudowy pałacu wg pro-
jektów arch. Franciszka Lanciego. Z tego czasu po-
chodzą cztery wieże, arkadowe przejście do oficyny,
obecny wygląd fasad, neogotycka brama wjazdowa,
wewnątrz wielka sala balowa na I piętrze. Dalsze
przebudowy nastąpiły przy późniejszych właścicielach
Czetwertyńskich. Wtedy m. in. powstała dobudowa,
osłaniająca portal z XVIII w. z literami P. T.
Obecnie Falenty są ośrodkiem szkoleniowym Mi-
nisterstwa Kontroli. Po dewastacji z czasów ostatniej
wojny i okupacji pałac odrestaurowany został pod
kierunkiem arch. F. Kanclerza, a ogród jest przepla-
nowany przez arch. Chrzanowską.


II. 1. Józef Grassi, portret ks. Józefa Poniatow-
skiego, miniatura. Muz. Narodowe w Warszawie.
(Fot. H. Romanowski)

JANINA RUSZCZYCÓWNA
PORTRETY POLSKIE JÓZEFA GRASSIEGO *

Związki Józefa Grassiego z Polską wyraziły się naj-
silniej w okresie jego pobytu w Warszawie, pozosta-
wał on jednak w kontakcie,, z Polakami zarówno przed-
tem w Wiedniu, jak i po wyjeździe z Polski, gdy ko-
lejno pracował w Wiedniu i Dreźnie. Ogółem przy
obecnym stanie badań nad twórczością tego artysty
możemy wymienić 87 jego obrazów olejnych, rysun-
ków i miniatur — portretów osobistości polskich.
W tej liczbie 10 pozycji przypada na portrety dotąd

* Artykuł niniejszy jest streszczeniem pracy ma-
gisterskiej wykonanej w r. 1952 na Uniwersytecie
Warszawskim, pod kierunkiem prof, dr St. Lorentza.

niepublikowane, a 12 określono po raz pierwszy jako
dzieła Grassiego.
Zespół prac Grassiego związanych z Polską mieści
się w granicach lat 1784—1813, tj. od pierwszego zna-
nego datowanego dzieła artysty — portretu Heleny
Radziwiłłowej 1 (do 1939 r. w zbiorach Nieborow-
skich), do ostatniego jego portretu polskiego — ks. Jó-
zefa Poniatowskiego (zbiory Lanckorońskich w Wied-

1 Weigelt, Józef Grassi, Thieme-Becker, Allge-
meines Lexikon der bildenden Kiinstler XIV (1921).

262