Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (16.1954)

KRONIKA

rzetelnego przedstawiciela. Serdecz-
na życzliwość do ludzi, wierna przy-
jaźń, nakazująca nieść pomoc tam
wszędzie, gdzie było jej potrzeba —
stawiały go ponad przeciętny typ
zamkniętego w swej pracy nau-
kowca.
Ceniono też prof. Ganza nie tylko
jako uczonego i za jego talent orga-
nizatorski, ale i za wielkie zalety je-
go charakteru. Był nie tylko głów-
nym organizatorem i przewodniczą-
cym XIV Międzynarodowego Kon-
gresu Historii Sztuki w Szwajcarii
w 1936 r., ale piastował przez trzy
kadencje (blisko 10 lat) godność pre-
zesa Stałego Międzynarodowego Ko-
mitetu Historii Sztuki. Jego też dzie-
łem było zainteresowanie społeczeń-
stwa szwajcarskiego wspomnianym
Kongresem, które pozwoliło Komite-
towi Wykonawczemu Kongresu opu-
blikować znakomity, wzorowo opra-
cowany podręcznik dla uczestników
Kongresu, zawierający 11 zwięzłych
artykułów o sztuce szwajcarskiej
(prof. Ganz opracował malarstwo i
grafikę) oraz charakterystykę zwie-
dzanych miast i świetny przewodnik
po 13 trasach wycieczkowych Kon-
gresu — bez żadnej subwencji Pań-
stwa, a jedynie ze składek człon-
kowskich uczestników Zjazdu, któ-
rym prof. Ganz potrafił zaintereso-

wać i swych wolnych słuchaczy, u-
dostępniając im słuchanie referatów
Zjazdowych — wzamian za składkę
członkowską.
Czynna i lojalna postawa prof.
Ganza wobec kolegów po fachu ka-
zała Mu interesować się losem ob-
cych sobie zupełnie ludzi. Już w cza-
sie pierwszej wojny światowej prof.
Ganz okazał efektywną pomoc Po-
lakom zatrzymanym w Szwajcarii
wskutek wypadków wojennych. Po
napadzie hitlerowskim na Polskę w
1939 r. natychmiast postarał się do-
trzeć do kół polskich historyków
sztuki, by pod ciężką okupacją hi-
tlerowską nieść im pomoc material-
ną. Gdy zaś syn jednego z polskich
historyków sztuki znalazł się wsku-
tek wypadków wojennych w Szwaj-
carii, prof. Ganz wraz z całą swą
rodziną okazywał mu przez cały czas
pobytu w Szwajcarii serdeczną i
troskliwą pomoc i opiekę.
Wysunięty w okresie międzywojen-
nym projekt, by Uniwersytet War-
szawski zaprosił prof. Ganza dla wy-
głoszenia kilku wykładów, został
sparaliżowany wskutek niechęci, z
jaką czynniki fachowe potraktowały
tę sprawę. Nie zniechęciło to prof.
Ganza do kraju, który Go intereso-
wał i któremu do końca życia czyn-
ną okazywał życzliwość.

Dzięki staraniom prof. Ganza Pol-
ska uzyskała miejsce dla swego sta-
łego delegata w Międzynarodowym
Komitecie Historii Sztuki (składają-
cym się z 15 członków). Był nim w
okresie przedwojennym prof. W. Ta-
tarkiewicz, a po wojnie do Komitetu
powołany został również prof. St.
Lorentz.
Po ostatniej wojnie, biorąc udział
w Komitecie organizacji „P r o
H e 1 v e t i a“, niosącej pomoc
spustoszonym krajom, prof. Ganz po-
starał się, by polskie biblioteki i mu-
zea otrzymały w ramach ogólnej ak-
cji pomocy ofiarom wojny — cenne
wydawnictwa szwajcarskie z zakresu
sztuki i kultury.
Nie tylko więc w środowiskach
uczonych zagranicznych, gdzie Paul
Ganz osobiście dał się poznać wy-
głaszając wykłady w Paryżu, Lon-
nynie, w St. Zjednoczonych A. P. —
nie tylko na terenie wspólnych dys-
kusji i prac prowadzonych w Mię-
dzynarodowym Komitecie Historii
Sztuki, ale i wśród polskich history-
ków sztuki, których znał tylko ze
spotkań poza ich krajem ojczystym,
a jednak umiał im okazać wiele po-
mocy i serca — na szczególnie
wdzięczną pamięć sobie zasłużył.
St. Sawicka

LISTY DO REDAKCJI

Do Redakcji
Biuletynu Historii Sztuki
W artykule mgr Jerzego Obarskdego Materiały do
życia i twórczości Jakuba Kubickiego, wyliczającym
znaczną liczbę dzieł wykonanych i projektów Kubic-
kiego i rozszerzającym naszą wiedzę o tym wybitnym
architekcie, brakuje projektu rozplanowania Pragi
z 1817 r. Już w wykazie archiwów i zespołów archiwal-
nych (w przypisie na s. 332), na których oparł się autor,
nie podano zasobów Wojewódzkiego Archiwum Pań-
stwowego w Warszawie (dawnego warszawskiego Ar-
chiwum Miejskiego) w którym znajdują się dwa
egzemplarze wspomnianego planu regulacji Pragi: ory-
ginał i kopia.
Plan ten i jego powiązania z zamkiem warszawskim
omówiłem w Biuletynie Historii Sztuki i Kultury
z czerwca 1948, nr 2, s. 161—166, załączając przerys
planu. Ten, nieznany zapewne autorowi pracy o Ku-
bickim, artykuł ukazuje Kubickiego jako urbanistę
uzupełniając wszechstronną jego twórczość.
Z drobnych poprawek nazwisko prezesa Komisji
Nadzoru Budowli Korony brzmi B r o n i e c nie
Bronisz (s. 333).
Eugeniusz Szwankowski

Do Redakcji
Biuletynu Historii Sztuki
W związku z toczącą się na łamach Biuletynu dy-
skusją nad autorstwem Kodeksu Baltazara Behema
pragnąłbym zwrócić uwagę na pewien moment, pomi-
nięty w ostatnich wypowiedziach. — Otóż łączony z au-
torem Kodeksu herb Szeliga w obu reprodukowanych
w tegorocznym Biuletynie przykładach (w komunika-
cie Władysława Pociechy, nr 1, s. 149, i w artykule
Zofii Ameisenowej, nr 3, s. 317) występuje na tle dzie-
lącej skośnie tarczę belki. Podobna belka w konwen-
cjach heraldyki zachodnio-europejskiej (tzw. „batardi-
se“) posiadała swoje znaczenie: dodawano ją do dziedzi-
czonych po ojcu herbów synów nieślubnych. O ile rze-
czywiście autor Kodeksu Behema używał herbu Szeli-
ga, to owa skośna belka mogłaby rzucić interesujące
światło na jego pochodzenie.
Adam Miłobędzki

Sprostowanie
Państwowe Wydawnictwa Techniczne niniejszym
podają do wiadomości, że w wydanej przez PWT w ro-
ku bieżącym książce prof. inż. Kazimierza Gierdzie-
jewskiego pt. „Zarys dziejów odlewnictwa polskiego
wśród nazwisk opiniodawców tej książki omyłkowo
zostało umieszczone nazwisko prof, dr Adama Boch-
na^a- Państwowe Wydawnictwa Techniczne

490