DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:M., B.: II Ogólnopolska konferencja naukowa w sprawie badań nad sztuką: Warszawa, 30.V. - 4.VI.1955
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.38030#0384
II OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA W SPRAWIE BADAN NAD SZTUKĄ
mentacyjnych. W wyniku obrad oraz w oparciu
o wnikliwą analizę dotychczasowych doświadczeń
sformułowane zostały wnioski (dwudziestoczterostroni-
cowy dokument) dotyczące ogólnopolskiego planu ba-
dań nad sztuką w latach 1956—1960. Wnioski uwzględ-
niają potrzeby i możliwości poszczególnych środowisk.
„Mają one na celu jak najpełniejszą aktywizację
wszystkich ośrodków naukowo-badawczych, rozszerze-
nie współpracy pomiędzy nimi oraz pogłębienie związ-
ków z innymi dyscyplinami11. Konferencja ustaliła za-
kres i hierarchię podejmowanych zadań oraz wysunęła
podstawowe problemy w trzech głównych kierunkach
naukowo badawczych: 1. dalsza pogłębiona i rozsze-
rzona praca nad historyczną syntezą sztuki polskiej
we wszystkich jej dziedzinach; 2. znaczne wzmożenie
pracy nad powszechną historią i teorią sztuki; 3. po-
głębienie nowego kierunku badań w zakresie teorii
sztuki, w zastosowaniu założeń estetyki marksistow-
skiej do konkretnych przykładów z historii sztuki oraz
współczesnej twórczości artystycznej.
Problemy wysunięte we wnioskach Sekcji Sztuk
Plastycznych oparte zostały o plan perspektywiczny
Państwowego Instytutu Sztuki w zakresie historii
i teorii sztuk plastycznych na okres lat 1956—1960, któ-
ry uznano za podstawę ogólnopolskiego planu w tej
dziedzinie. We wszystkich trzech zakresach badań
postulowano przede wszystkim intensyfikację zespo-
łowych prac nad odpowiednimi opracowaniami syn-
tetycznymi — a więc podręcznikami historii sztuki pol-
skiej i powszechnej oraz historii doktryn artystycz-
nych. PouKreślono równocześnie, że nie mogą na tym
ucierpieć badania monograficzne.
W zakresie badań nad sztuką polską wnioski szły
w kierunku dość równomiernego nasilenia badań nad
sztuką epok feudalizmu i kapitalizmu we wszystkich
ich okresach oraz nad sztuką współczesną. W szczegól-
ności akcentowano konieczność wzmożenia badań nad
sztuką romańską w Polsce, zwłaszcza wobec projekto-
wanej w r. 1957 w Polsce międzynarodowej konferen-
cji poświęconej tej sztuce, oraz nad sztuką w. XVII—
XVIII. Akcentowano silnie konieczność dalszego roz-
wijania źródłowodokumentarnej podstawy badań
i uwypuklenia problematyki technik produkcyjnych.
W zakresie badań nad sztuką powszechną postu-
laty podnosiły konieczność rozszerzenia badań nad
sztuką starożytną, jej zabytkami istniejącymi w zbio-
rach polskich, jej relacjami ze sztuką późniejszych
okresów, zwłaszcza oświecenia. Domagano się szcze-
gólnego podkreślenia związków sztuki polskiej ze sztu-
ką pozostałych krajów Europy, zarówno sąsiadujących
z nami, jak i krajów Europy zachodniej — przy pełnym
zdaniu sobie sprawy z odrębności naszej sztuki jako
wyrazu polskiego środowiska. W związku z tymi za-
gadnieniami silnie wysunięto postulat rozszerzenia
współpracy międzynarodowej w zakresie historii i te-
orii sztuki i znacznie częstszych niż dotychczas wy-
jazdów samodzielnych i pomocniczych pracowników
nauki na studia zagraniczne.
W zakresie teorii sztuki wnioski zmierzały ku dal-
szemu pogłębieniu pracy nad zagadnieniami teorii
sztuk plastycznych i estetyki naukowej w ich ścisłych
związkach z dziejami sztuki i aktualną problematyką
badawczą, oraz rozwijaniu badań nad społecznym od-
działywaniem sztuki.
We wszystkich trzech głównych zakresach badaw-
czych podkreślano konieczność dalszego stosowania
zespołowej i kompleksowej metody badań oraz jej
ulepszania, aby uniknąć błędów i wulgaryzacji, co nie-
raz miało miejsce w ubiegłych latach.
W zakresie muzealnictwa wzywano do pogłębienia
tych samych zespołowych i kompleksowych zasad pra-
cy i jej planowości oraz ustalenia programu polityki
w zakresie dyspozycji mieniem kulturalnym. Wska-
zano na konieczność uzgodnienia założeń i kierunków
badań naukowych muzealnictwa z planami Polskiej
Akademii Nauk,, katedr uniwersyteckich i Państwo-
wego Instytutu Sztuki. Szczegółowsze wnioski były
wysunięte w zakresie polityki wydawniczej muzeal-
nictwai, która winna być bardziej scentralizowana
i planowa, przy intensyfikacji wydawnictw katalogów
zbiorów stałych d magazynowych, w zakresie przygo-
towania i szkolenia personelu naukowego, z postulatem
stworzenia przy Muzeum Narodowym w Warszawie
Instytutu Kształcenia Kadr Muzealnych, oraz w za-
kresie wystawiennictwa. Tu postulowano ułożenie dłu-
gofalowego planu wielkich wytstaw, wskazując na ko-
nieczność zorganizowania ekspozycji kultury i sztuki
polskiej w okresie romańskim, wieku XVII, kilku wy-
staw z okresu kapitalizmu, wreszcie wystawy Rem-
brandta i jego kręgu z okazji 350 rocznicy urodzin
wielkiego malarza. Stwierdzono konieczność rozsze-
rzenia niektórych działów muzealnych, zwłaszcza Ga-
lerii Sztuki Starożytnej, Sztuki Obcej oraz Narodowej
Galerii Sztuki Polskiej w Muzeum Narodowym w War-
szawie, jako centralnej polskiej placówce muzealnej,
wreszcie stworzenie osobnej Galerii Sztuki Współczes-
nej. Uznano wszystkie muzea, w tym również regio-
nalne, za placówki naukowe, stwierdzając konieczność
wprzęgnięcia ich do twórczej pracy badawczej.
W zakresie konserwatorstwa, stwierdzając dotych-
czasowe osiągnięcia, wysuniięto również szereg postu-
latów zmierzających do usunięcia na przyszłość po-
ważnych niejednokrotnie niedociągnięć. Zwrócono
szczególną uwagę na konieczność solidniejszej podbu-
dowy naukowej prac konserwatorskich, ścisłej współ-
pracy konserwatorów z historykami sztuki i szerszych
dyskusji nad aktualnymi sprawami konserwatorstwa.
Wysunięto postulat opracowania tez kierunkowych w
zakresie ochrony i konserwacji zabytków.
W podsumowaniu działalności Sekcji Sztuk Pla-
stycznych na Konferencji przewodniczący Sekcji St.
Lorentz wskazał na bardzo konkretny charakter ob-
rad, wszechstronność dyskusji oraz słuszną wytyczną
dla biegu dalszych prac w zastosowaniu metody zespo-
łowej i kompleksowej przy jednoczesnym popieraniu
prac indywidualnych. Podkreślił, iż udział w dyskusji
brali przedstawiciele różnych ośrodków naukowych,
nie tylko zasłużeni badacze, którzy kładli podstawy
pod rozwój historii i teorii sztuki polskiej, ale rów-
nież młodzi pracownicy naukowi. Obrady wykazały
znaczne pogłębienie współpracy między pracownikami
pokrewnych dyscyplin naukowych, współpracy, która
dała już bardzo dobre rezultaty. Konferencja wykazała,
że Państwowy Instytut Sztuki jest głównym realiza-
torem planu badań, współpracującym z innymi insty-
tutami naukowymi (uniwersyteckimi, politechnicznymi,
a zwłaszcza muzealnymi). Program Sekcji Sztuk Pla-
stycznych nie posiada bynajmniej charakteru przy-
czynkowego,, jest on programem wskazującym . kon-
kretne zadania i wytyczne dla wszystkich dziedzin
skoncentrowanych w Komitecie Historii i Teorii Sztuki
Polskiej Akademii Nauk.
Jako wniosek o charakterze specyficznym posta-
wiono sprawę odbudowy Zamku Warszawskiego, ści-
śle w jego dawnej formie historycznej z przeznacze-
niem na muzeum.
Obrady zamknięto odczytaniem następującej re-
zolucji:
362
mentacyjnych. W wyniku obrad oraz w oparciu
o wnikliwą analizę dotychczasowych doświadczeń
sformułowane zostały wnioski (dwudziestoczterostroni-
cowy dokument) dotyczące ogólnopolskiego planu ba-
dań nad sztuką w latach 1956—1960. Wnioski uwzględ-
niają potrzeby i możliwości poszczególnych środowisk.
„Mają one na celu jak najpełniejszą aktywizację
wszystkich ośrodków naukowo-badawczych, rozszerze-
nie współpracy pomiędzy nimi oraz pogłębienie związ-
ków z innymi dyscyplinami11. Konferencja ustaliła za-
kres i hierarchię podejmowanych zadań oraz wysunęła
podstawowe problemy w trzech głównych kierunkach
naukowo badawczych: 1. dalsza pogłębiona i rozsze-
rzona praca nad historyczną syntezą sztuki polskiej
we wszystkich jej dziedzinach; 2. znaczne wzmożenie
pracy nad powszechną historią i teorią sztuki; 3. po-
głębienie nowego kierunku badań w zakresie teorii
sztuki, w zastosowaniu założeń estetyki marksistow-
skiej do konkretnych przykładów z historii sztuki oraz
współczesnej twórczości artystycznej.
Problemy wysunięte we wnioskach Sekcji Sztuk
Plastycznych oparte zostały o plan perspektywiczny
Państwowego Instytutu Sztuki w zakresie historii
i teorii sztuk plastycznych na okres lat 1956—1960, któ-
ry uznano za podstawę ogólnopolskiego planu w tej
dziedzinie. We wszystkich trzech zakresach badań
postulowano przede wszystkim intensyfikację zespo-
łowych prac nad odpowiednimi opracowaniami syn-
tetycznymi — a więc podręcznikami historii sztuki pol-
skiej i powszechnej oraz historii doktryn artystycz-
nych. PouKreślono równocześnie, że nie mogą na tym
ucierpieć badania monograficzne.
W zakresie badań nad sztuką polską wnioski szły
w kierunku dość równomiernego nasilenia badań nad
sztuką epok feudalizmu i kapitalizmu we wszystkich
ich okresach oraz nad sztuką współczesną. W szczegól-
ności akcentowano konieczność wzmożenia badań nad
sztuką romańską w Polsce, zwłaszcza wobec projekto-
wanej w r. 1957 w Polsce międzynarodowej konferen-
cji poświęconej tej sztuce, oraz nad sztuką w. XVII—
XVIII. Akcentowano silnie konieczność dalszego roz-
wijania źródłowodokumentarnej podstawy badań
i uwypuklenia problematyki technik produkcyjnych.
W zakresie badań nad sztuką powszechną postu-
laty podnosiły konieczność rozszerzenia badań nad
sztuką starożytną, jej zabytkami istniejącymi w zbio-
rach polskich, jej relacjami ze sztuką późniejszych
okresów, zwłaszcza oświecenia. Domagano się szcze-
gólnego podkreślenia związków sztuki polskiej ze sztu-
ką pozostałych krajów Europy, zarówno sąsiadujących
z nami, jak i krajów Europy zachodniej — przy pełnym
zdaniu sobie sprawy z odrębności naszej sztuki jako
wyrazu polskiego środowiska. W związku z tymi za-
gadnieniami silnie wysunięto postulat rozszerzenia
współpracy międzynarodowej w zakresie historii i te-
orii sztuki i znacznie częstszych niż dotychczas wy-
jazdów samodzielnych i pomocniczych pracowników
nauki na studia zagraniczne.
W zakresie teorii sztuki wnioski zmierzały ku dal-
szemu pogłębieniu pracy nad zagadnieniami teorii
sztuk plastycznych i estetyki naukowej w ich ścisłych
związkach z dziejami sztuki i aktualną problematyką
badawczą, oraz rozwijaniu badań nad społecznym od-
działywaniem sztuki.
We wszystkich trzech głównych zakresach badaw-
czych podkreślano konieczność dalszego stosowania
zespołowej i kompleksowej metody badań oraz jej
ulepszania, aby uniknąć błędów i wulgaryzacji, co nie-
raz miało miejsce w ubiegłych latach.
W zakresie muzealnictwa wzywano do pogłębienia
tych samych zespołowych i kompleksowych zasad pra-
cy i jej planowości oraz ustalenia programu polityki
w zakresie dyspozycji mieniem kulturalnym. Wska-
zano na konieczność uzgodnienia założeń i kierunków
badań naukowych muzealnictwa z planami Polskiej
Akademii Nauk,, katedr uniwersyteckich i Państwo-
wego Instytutu Sztuki. Szczegółowsze wnioski były
wysunięte w zakresie polityki wydawniczej muzeal-
nictwai, która winna być bardziej scentralizowana
i planowa, przy intensyfikacji wydawnictw katalogów
zbiorów stałych d magazynowych, w zakresie przygo-
towania i szkolenia personelu naukowego, z postulatem
stworzenia przy Muzeum Narodowym w Warszawie
Instytutu Kształcenia Kadr Muzealnych, oraz w za-
kresie wystawiennictwa. Tu postulowano ułożenie dłu-
gofalowego planu wielkich wytstaw, wskazując na ko-
nieczność zorganizowania ekspozycji kultury i sztuki
polskiej w okresie romańskim, wieku XVII, kilku wy-
staw z okresu kapitalizmu, wreszcie wystawy Rem-
brandta i jego kręgu z okazji 350 rocznicy urodzin
wielkiego malarza. Stwierdzono konieczność rozsze-
rzenia niektórych działów muzealnych, zwłaszcza Ga-
lerii Sztuki Starożytnej, Sztuki Obcej oraz Narodowej
Galerii Sztuki Polskiej w Muzeum Narodowym w War-
szawie, jako centralnej polskiej placówce muzealnej,
wreszcie stworzenie osobnej Galerii Sztuki Współczes-
nej. Uznano wszystkie muzea, w tym również regio-
nalne, za placówki naukowe, stwierdzając konieczność
wprzęgnięcia ich do twórczej pracy badawczej.
W zakresie konserwatorstwa, stwierdzając dotych-
czasowe osiągnięcia, wysuniięto również szereg postu-
latów zmierzających do usunięcia na przyszłość po-
ważnych niejednokrotnie niedociągnięć. Zwrócono
szczególną uwagę na konieczność solidniejszej podbu-
dowy naukowej prac konserwatorskich, ścisłej współ-
pracy konserwatorów z historykami sztuki i szerszych
dyskusji nad aktualnymi sprawami konserwatorstwa.
Wysunięto postulat opracowania tez kierunkowych w
zakresie ochrony i konserwacji zabytków.
W podsumowaniu działalności Sekcji Sztuk Pla-
stycznych na Konferencji przewodniczący Sekcji St.
Lorentz wskazał na bardzo konkretny charakter ob-
rad, wszechstronność dyskusji oraz słuszną wytyczną
dla biegu dalszych prac w zastosowaniu metody zespo-
łowej i kompleksowej przy jednoczesnym popieraniu
prac indywidualnych. Podkreślił, iż udział w dyskusji
brali przedstawiciele różnych ośrodków naukowych,
nie tylko zasłużeni badacze, którzy kładli podstawy
pod rozwój historii i teorii sztuki polskiej, ale rów-
nież młodzi pracownicy naukowi. Obrady wykazały
znaczne pogłębienie współpracy między pracownikami
pokrewnych dyscyplin naukowych, współpracy, która
dała już bardzo dobre rezultaty. Konferencja wykazała,
że Państwowy Instytut Sztuki jest głównym realiza-
torem planu badań, współpracującym z innymi insty-
tutami naukowymi (uniwersyteckimi, politechnicznymi,
a zwłaszcza muzealnymi). Program Sekcji Sztuk Pla-
stycznych nie posiada bynajmniej charakteru przy-
czynkowego,, jest on programem wskazującym . kon-
kretne zadania i wytyczne dla wszystkich dziedzin
skoncentrowanych w Komitecie Historii i Teorii Sztuki
Polskiej Akademii Nauk.
Jako wniosek o charakterze specyficznym posta-
wiono sprawę odbudowy Zamku Warszawskiego, ści-
śle w jego dawnej formie historycznej z przeznacze-
niem na muzeum.
Obrady zamknięto odczytaniem następującej re-
zolucji:
362