DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Kozakiewicz, Stefan: Początek działalności Komasków, Tessyńczyków i Gryzończyków w Polsce - Okres Renesansu (1520 - 1580)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41528#0032
STEFAN KOZAKIEWICZ
11. 11. Lwów, dom przy ul. Ormiańskiej 20, portal. (Fot. PIS)
To, z czym przychodzili ido Rolsiki, łatwiej jiest wy-
kryć w pierwszym okresie ich działalności, gdy wpływ
środowiska nie zaznaczył się jeszcze w pełni!. Tak było
przede wszysitlkilm na Śląsku i we Lwowie, gdzie ar-
chitekci1 i budowniczowie Telssyńczycy 1 Komasfcowie
wprowadzili — odimiennie jak w Krakowie — sztukę
renesansową. Analiza .stylu pierwszych zabytków ar-
chitektury renesansowej na Śląsku i we Lwowie, któ-
re moiżnia związać z Tessyńczyfcaimi i Komaskami
(pierwsze portale śląskie, żarniki w Brzegu :i Chojnowie,
portali przy ul1. Ormiańskiej 20 we Lwio wie),, doprowa-
dza nas do następujących wniosków. Styl tych zabyt-
ków jest renesansowy, nie związany swymi formami
z miejscową tradycją gotycką: w pierwszym okresie
swej działalności w Polsce artyści z rejonu jezior pół-
nocnlowłolsfcieclh, nie reagując na. razie silniej na
wpływ środowiska, są nosicielami nowego stylu. For-
my ich dzieł wynikają jeszcze z 'tradycji włoskiego
Oualtltlroeenta. W wykonaniu zaznacza się pewna pro-
wincjonalność, w każdym razie niższy poziom, niż re-
prezentowany przez warsztaty florenckie pracujące w
Krakowie.
W tych zabytkach, © także i w innych, późniejszych,
dadzą się wykryć elementy liombardzkie i weneckie.
Wczesnorenesansowy typ attyki śląskiej, przestudio-
wany przez Mi. Zlata, rozwijający się po r. 1520, z mo-
tywami w kształcie półkola, ćwierćfcoła i jaskółczego
ogona, związany z pojawieniem się Tessyńczyków na
Śląsku, wykazuje elementy weneckie, rozpowszechnio-
ne zresztą i w Lombardii12. W pierwszych portalach
śląskich i lwowskich występuje predylefccja do zamy-
kającego portal górą półkolistego frolmtomu, tak typo-
wego dla Lombardia i rejonu weneckiego. Z Włochami
północnymi, a w szczególności z Lombardią, wiąże się
także znacznie częstsze, niż np. u pracujących w Kra-
kowie Tosfcańczyków, używanie boiniowania i kolumn
lub piilastrów żłobkowanych, często ze żłobkami wy-
pełnionymi w doihej części wałkiem. Lomjbardzk o -we-
meckie jest zaś przede wszystkim poczucie dekoracyj-
ności, mniejsza dbałość o tektonikę i konstrukcję bu-
dowli, nierespektowanie ściśle zasad klasycznych po-
rządków architektonicznych, łamanie właściwych im
proporcji i przede wszytkim dekoracyjne traktowanie
wielu ich elementów.
Nurt stylowy, jaki reprezentują w Polsce Tessiyń-
czycy, musii być w 1. poił. w. XVI wyodrębniony we
Wspólnych ralmach pierwszej działalności nowożyt-
nych artystów włoskich w Polsce, przede wszystkim
obok nurtu reprezentowanego w Krakowie od począt-
ku wieku przez Florentcziyfców: wcześniejszego, w ca-
łościowym obrazie renesansu w Polsce ważniejszego
dla rozwoju sztuki naszej, reprezentującego wyższy po-
12 M. Z1 a t, Attyka renesansowa na Śląsku, jw.
20
11. 11. Lwów, dom przy ul. Ormiańskiej 20, portal. (Fot. PIS)
To, z czym przychodzili ido Rolsiki, łatwiej jiest wy-
kryć w pierwszym okresie ich działalności, gdy wpływ
środowiska nie zaznaczył się jeszcze w pełni!. Tak było
przede wszysitlkilm na Śląsku i we Lwowie, gdzie ar-
chitekci1 i budowniczowie Telssyńczycy 1 Komasfcowie
wprowadzili — odimiennie jak w Krakowie — sztukę
renesansową. Analiza .stylu pierwszych zabytków ar-
chitektury renesansowej na Śląsku i we Lwowie, któ-
re moiżnia związać z Tessyńczyfcaimi i Komaskami
(pierwsze portale śląskie, żarniki w Brzegu :i Chojnowie,
portali przy ul1. Ormiańskiej 20 we Lwio wie),, doprowa-
dza nas do następujących wniosków. Styl tych zabyt-
ków jest renesansowy, nie związany swymi formami
z miejscową tradycją gotycką: w pierwszym okresie
swej działalności w Polsce artyści z rejonu jezior pół-
nocnlowłolsfcieclh, nie reagując na. razie silniej na
wpływ środowiska, są nosicielami nowego stylu. For-
my ich dzieł wynikają jeszcze z 'tradycji włoskiego
Oualtltlroeenta. W wykonaniu zaznacza się pewna pro-
wincjonalność, w każdym razie niższy poziom, niż re-
prezentowany przez warsztaty florenckie pracujące w
Krakowie.
W tych zabytkach, © także i w innych, późniejszych,
dadzą się wykryć elementy liombardzkie i weneckie.
Wczesnorenesansowy typ attyki śląskiej, przestudio-
wany przez Mi. Zlata, rozwijający się po r. 1520, z mo-
tywami w kształcie półkola, ćwierćfcoła i jaskółczego
ogona, związany z pojawieniem się Tessyńczyków na
Śląsku, wykazuje elementy weneckie, rozpowszechnio-
ne zresztą i w Lombardii12. W pierwszych portalach
śląskich i lwowskich występuje predylefccja do zamy-
kającego portal górą półkolistego frolmtomu, tak typo-
wego dla Lombardia i rejonu weneckiego. Z Włochami
północnymi, a w szczególności z Lombardią, wiąże się
także znacznie częstsze, niż np. u pracujących w Kra-
kowie Tosfcańczyków, używanie boiniowania i kolumn
lub piilastrów żłobkowanych, często ze żłobkami wy-
pełnionymi w doihej części wałkiem. Lomjbardzk o -we-
meckie jest zaś przede wszystkim poczucie dekoracyj-
ności, mniejsza dbałość o tektonikę i konstrukcję bu-
dowli, nierespektowanie ściśle zasad klasycznych po-
rządków architektonicznych, łamanie właściwych im
proporcji i przede wszytkim dekoracyjne traktowanie
wielu ich elementów.
Nurt stylowy, jaki reprezentują w Polsce Tessiyń-
czycy, musii być w 1. poił. w. XVI wyodrębniony we
Wspólnych ralmach pierwszej działalności nowożyt-
nych artystów włoskich w Polsce, przede wszystkim
obok nurtu reprezentowanego w Krakowie od począt-
ku wieku przez Florentcziyfców: wcześniejszego, w ca-
łościowym obrazie renesansu w Polsce ważniejszego
dla rozwoju sztuki naszej, reprezentującego wyższy po-
12 M. Z1 a t, Attyka renesansowa na Śląsku, jw.
20