Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (36.1974)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI


II. 2. Relikwiarz św. Małgorzaty,
ok. r. 1720—30, w klasztorze Wizy-
tek w Krakowie.
(Fot. T. Kaźmierski)


II. 3. Stopa relikwiarza św. Mał-
gorzaty, ok. r. 1720—30, w klaszto-
rze Wizytek w Krakowie.
(Fot. T. Kaźmierski)

Relikwiarz u Wizytek, wykona-
ny ze srebra, o rozmiarach 31,6 cm
(wysokość) i 14,5 cm (największa
szerokość glorii), pochodzi, sądząc
po stylu, z lat 1720—30. Podłużna
podstawa ostensorium posiada
kształt czworoliścia i w całości
pokrywa ją trybowana dekoracja
roślinna. Wolna od ozdób jest
środkowa część stopy (il. 3), stano-
wiąca rodzaj cokołu pod krótki trzon
z gruszkowatym nodusem. Górna
część relikwiarza ma formę tarczy
z dużym polem, w formie zbliżo-
nym do prostokąta o falistym wy-

kroju; tutaj mieści się partykuła
relikwii świętej.
Znacznie okazalej przedstawia
się relikwiarz Krzyża Świętego w
skarbcu kościoła Mariackiego w
Krakowie (il. 4) także srebrny, try-
bowany i lany, o rozmiarach: 80 cm
(wysokość) X 31 cm (największa
szerokość glorii). Stopa ma tutaj
kształt wysokiego, zwężającego się
ku górze cokołu na rzucie równo-
bocznego trójkąta o ściętych naroż-
nikach (il. 5). Poza dekoracją oży-
wiają ją trzy aniołki trzymające
emblematy Męki Pańskiej; inne
Arma Christi umieszczono w polach
bocznych cokołu. Trzon ma formę
wysokiego wazonu o polach rów-
nież wypełnionych wizerunkami
przedmiotów związanych z Męką
Chrystusa. Zawierającą relikwie
górną część ostensorium utworzo-
no z dwóch bardzo bogato dekoro-
wanych esownic zwieńczonych wy-
giętym półkoliście ku górze gzym-
sem, a uzupełnionych glorią z
krótkich promieni. Na rewersie
górnej części relikwiarza wyryto
napis mówiący, że jest to fundacja
księdza Jacka Łopackiego, kano-
nika krakowskiego, archiprezbitera
kościoła Mariackiego z 1742 r.


Jak i ostensorium u Wizytek,
relikwiarz w kościele Mariackim
cechuje dobra kompozycja, po-
prawne, choć nieco ciężkie propor-
cje oraz zręczne wykonanie detali.
W kompozycji relikwiarz Krzyża
Świętego przypomina kolumny po-
święcone Trójcy Świętej, jakie do
dziś snotyka się w krajach au-
striackich.
Podsumowując dane biograficz-
ne i uwagi, jakich dostarczają pra-
ce, sformułować można charakte-
rystykę mistrza. Leopold Lenkart
przybył do Krakowa jako już wy-
kształcony złotnik. Działał tu z górą
pół wieku, lecz nigdy nie zasymi-
lował się całkowicie, a synowie jego
prawdopodobnie z Krakowa wyemi-
growali. Był mistrzem biegłym w
swym rzemiośle, co więcej, prze-
niósł na nasz grunt formy wy-
kształcone w złotnictwie austriac-
kim i należy do tych, którzy je w
Polsce rozpowszechniali.
Pozostaje jeszcze odpowiedzieć
na pytanie: jak przedstawia się
dzieło Lenkarta w stosunku do in-
nych zabytków złotnictwa krakow-
skiego 1 i 2 tercji XVIII w. i co
można powiedzieć o związkach
polsko-austriackich w dziedzinie
złotnictwa.
Lata około r. 1700 są w dziejach
złotnictwa krakowskiego okresem
pomyślnym, działają wtedy bowiem
Jan Ceypler, jego syn Józef i licz-
ni uczniowie jak np. Karol Kulicki,

II. 4. Relikwiarz Krzyża Sw. z r.
1742 w kościele Mariackim w Kra-
kowie. (Fot. W. Wolny)


II. 5. Dolna część relikwiarza Krzy-
ża Sw. z r. 1742 w kościele Ma-
riackim w Krakowie. (Fot. W. Gu-
muła)

208