DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Michałowski, Janusz Maciej: Prace J.P. Norblina w zbiorach muzeów w Brukseli, Orleanie, Lille, Compiègne i w Bibliotece Polskiej w Paryżu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48044#0293
JANUSZ MACIEJ MICHAŁOWSKI
PRACE J. P. NORBLINA W ZBIORACH MUZEÓW W BRUKSELI,
ORLEANIE, LILLE, COMPIEGNE I BIBLIOTECE POLSKIEJ W PARYŻU*
Dzięki stypendium VI Sekcji Ecole Pratiąue des
Hautes Etudes miałem możność zapoznania się w
1971 r. z rysunkami Jana Piotra Nor blina i jednym
obrazem olejnym tegoż artysty w zbiorach wy-
mienionych w tytule muzeów francuskich, w Bi-
bliotece Polskiej w Paryżu i w Musees Royaux des
Beaux-Arts w Brukseli. Poza kolekcją Musee Carna-
valet w Paryżu, wymagającą osobnego omówienia,
i scenami batalistycznymi w British Museum, które
opublikowali i omawiali Mieczysław Paszkiewicz i
Teresa Sulerzyska1, są to wszystkie prace artysty w
zbiorach publicznych zachodniej Europy. Zespół więc
w porównaniu z tak bogatymi kolekcjami muzeów
Polski (zwłaszcza Muzeum Narodowym w Warszawie
i Zbiorami Czartoryskich w Krakowie) i ZSRR (Win-
nica!) nadzwyczaj szczupły, nie pozwalający na wyro-
bienie sobie pełnego obrazu twórczości tylko na ich
podstawie. Prace te stanowią jednak istotne uzupeł-
nienie naszego stanu posiadania i naszej wiedzy o
artyście, zwłaszcza, że są wśród nich nie tylko rze-
czy interesujące, ale i obraz tak wybitny, jak portret
uznawany za wizerunek Gurowskiego w zbiorach
Muzeum w Orleanie — jeden z najlepszych w ogóle
obrazów olejnych Norblina, a przy tym pozycja w
jego oeuure wyjątkowa.
* Artykuł niniejszy nie mógłby powstać bez wydatnej
pomocy i życzliwości pracowników muzeów i bibliotek, ze
zbiorów których pochodzą omawiane tu prace. Tą drogą
pragnę więc złożyć wyrazy wdzięczności pani E. de Wilde —
kustoszowi muzeum w Brukseli, panu Dawidowi Ojalvo —
kustoszowi muzeum w Orleanie, panom Herve Ourselowi
i Albertowi Chatelet — kustoszom muzeum w Lille i kon-
serwatorowi tego muzeum p. Gerardowi Meziache. Pomoc w
pracach w Bibliotece Polskiej w Paryżu zawdzięczam uczyn-
ności ś.p. mgra Wojciecha Kreta, kustosza tych zbiorów.
Specjalną jednak wdzięczność winien jestem Pani Profe-
sorowej A. M. Labrousse, opiekunce stypendystów VI Sekcji
Ecole Pratiąue.
1 M. PASZKIEWICZ, Rysunki i ryciny Norblina w Bri-
tish Museum, „Gazeta Niedzielna” (Londyn) 1962, nr z
3.VI; — T. SULERZYSKA, Z twórczości rysunkowej Jana
Piotra Norblina, „Biul. Hist. Sztuki” XXV, 1963, nr 4, s. 294,
il. 12, 14; — M. PASZKIEWICZ, Prace Norblina w British
RYSUNKI W MUZEUM W BRUKSELI
Najwcześniejsze z omawianych prac znajdują się
w zbiorach Musees Royaux des Beaux-Arts w Bruk-
seli — są to cztery niewielkie rysunki batalistyczne,
wchodzące w skład kolekcji, którą pani Grez ofiaro-
wała państwu belgijskiemu2. Dwa z nich wchodziły
w skład zbioru Frederica Carela Theodora barona
van Isendoorn a Blois van der Canneinborch3.
Z rysunków Norblina w Brukseli najwcześniejszą
datę 1775 — jest to drugi rok pobytu artysty w Pol-
sce — nosi Scena po bitwie (il. I)4. Rysowana piórem
i sepią i sepią lawowana kompozycja podbarwiona
jest częściowo różową akwarelą — w partii nieba,
u dołu z lewej (ciało zabitego); nieco też różowej
akwareli użyto z prawej na planie pierwszym, pod-
kolorowano nią też postać zakonnika. Scena skompo-
nowana jest dość konwencjonalnie, mocniejszy ak-
cent na planie pierwszym z lewej (rozbite działo,
malowniczo upozowane: trup konia i oparta na nim
chorągiew, dwaj żołnierze obdzierający zabitego) na-
daj e jej głębi, ale robi wrażenie teatralnych kulis.
Dalej — pośrodku — wódz na koniu w kapeluszu
z pióropuszem wskazujący szpadą żołnierzy w heł-
mach z pikami, z prawej grupka z umierającym i
Museum, „Gazeta Niedzielna” 1969, nr 16/1081 i nr 18/1083
[przedruk w:] Muzeum Polskie, z. II, Londyn 1970, s. 61—
66, 2 il.
2 Inuentaire des dessins et aguarelles donnees d l’Etat
Belge. par Madame la douairi&re de Grez, Bruxelles 1913,
Musees Royaux de Peinture et de Sculpture, poz. 2720—23.
3 Premiere partie, Catalogue de la belle collection de
dessins anciens, de feu Monsieur le Baron! d’Isendoorn
a Blois de Cannenburg, a Vaassen (prouince de Gueldre),
Vente publigue dans l’Hótel ,,De Braake Grond” a Amster-
dam [19 VIII 1879, Amsterdam 1879], poz. 117.
4 Rys. piórem, sepią na szkicu oł., law. sepią, akw. różo-
wa, 11,7 X 14,7 cm. Sygn. w prawym górnym rogu: Norblin
Fecit 1775. Na odwr. napis autorski: Norblin a Varsovie. —
Musćes Royaux des Beaux-Arts de Belgiąue w Brukseli,
Collection de Grez, nr 2723; — Innentaire des dessins, o.c.,
poz. 2723 (pod tytułem: Bataille de Varsovie)
281
PRACE J. P. NORBLINA W ZBIORACH MUZEÓW W BRUKSELI,
ORLEANIE, LILLE, COMPIEGNE I BIBLIOTECE POLSKIEJ W PARYŻU*
Dzięki stypendium VI Sekcji Ecole Pratiąue des
Hautes Etudes miałem możność zapoznania się w
1971 r. z rysunkami Jana Piotra Nor blina i jednym
obrazem olejnym tegoż artysty w zbiorach wy-
mienionych w tytule muzeów francuskich, w Bi-
bliotece Polskiej w Paryżu i w Musees Royaux des
Beaux-Arts w Brukseli. Poza kolekcją Musee Carna-
valet w Paryżu, wymagającą osobnego omówienia,
i scenami batalistycznymi w British Museum, które
opublikowali i omawiali Mieczysław Paszkiewicz i
Teresa Sulerzyska1, są to wszystkie prace artysty w
zbiorach publicznych zachodniej Europy. Zespół więc
w porównaniu z tak bogatymi kolekcjami muzeów
Polski (zwłaszcza Muzeum Narodowym w Warszawie
i Zbiorami Czartoryskich w Krakowie) i ZSRR (Win-
nica!) nadzwyczaj szczupły, nie pozwalający na wyro-
bienie sobie pełnego obrazu twórczości tylko na ich
podstawie. Prace te stanowią jednak istotne uzupeł-
nienie naszego stanu posiadania i naszej wiedzy o
artyście, zwłaszcza, że są wśród nich nie tylko rze-
czy interesujące, ale i obraz tak wybitny, jak portret
uznawany za wizerunek Gurowskiego w zbiorach
Muzeum w Orleanie — jeden z najlepszych w ogóle
obrazów olejnych Norblina, a przy tym pozycja w
jego oeuure wyjątkowa.
* Artykuł niniejszy nie mógłby powstać bez wydatnej
pomocy i życzliwości pracowników muzeów i bibliotek, ze
zbiorów których pochodzą omawiane tu prace. Tą drogą
pragnę więc złożyć wyrazy wdzięczności pani E. de Wilde —
kustoszowi muzeum w Brukseli, panu Dawidowi Ojalvo —
kustoszowi muzeum w Orleanie, panom Herve Ourselowi
i Albertowi Chatelet — kustoszom muzeum w Lille i kon-
serwatorowi tego muzeum p. Gerardowi Meziache. Pomoc w
pracach w Bibliotece Polskiej w Paryżu zawdzięczam uczyn-
ności ś.p. mgra Wojciecha Kreta, kustosza tych zbiorów.
Specjalną jednak wdzięczność winien jestem Pani Profe-
sorowej A. M. Labrousse, opiekunce stypendystów VI Sekcji
Ecole Pratiąue.
1 M. PASZKIEWICZ, Rysunki i ryciny Norblina w Bri-
tish Museum, „Gazeta Niedzielna” (Londyn) 1962, nr z
3.VI; — T. SULERZYSKA, Z twórczości rysunkowej Jana
Piotra Norblina, „Biul. Hist. Sztuki” XXV, 1963, nr 4, s. 294,
il. 12, 14; — M. PASZKIEWICZ, Prace Norblina w British
RYSUNKI W MUZEUM W BRUKSELI
Najwcześniejsze z omawianych prac znajdują się
w zbiorach Musees Royaux des Beaux-Arts w Bruk-
seli — są to cztery niewielkie rysunki batalistyczne,
wchodzące w skład kolekcji, którą pani Grez ofiaro-
wała państwu belgijskiemu2. Dwa z nich wchodziły
w skład zbioru Frederica Carela Theodora barona
van Isendoorn a Blois van der Canneinborch3.
Z rysunków Norblina w Brukseli najwcześniejszą
datę 1775 — jest to drugi rok pobytu artysty w Pol-
sce — nosi Scena po bitwie (il. I)4. Rysowana piórem
i sepią i sepią lawowana kompozycja podbarwiona
jest częściowo różową akwarelą — w partii nieba,
u dołu z lewej (ciało zabitego); nieco też różowej
akwareli użyto z prawej na planie pierwszym, pod-
kolorowano nią też postać zakonnika. Scena skompo-
nowana jest dość konwencjonalnie, mocniejszy ak-
cent na planie pierwszym z lewej (rozbite działo,
malowniczo upozowane: trup konia i oparta na nim
chorągiew, dwaj żołnierze obdzierający zabitego) na-
daj e jej głębi, ale robi wrażenie teatralnych kulis.
Dalej — pośrodku — wódz na koniu w kapeluszu
z pióropuszem wskazujący szpadą żołnierzy w heł-
mach z pikami, z prawej grupka z umierającym i
Museum, „Gazeta Niedzielna” 1969, nr 16/1081 i nr 18/1083
[przedruk w:] Muzeum Polskie, z. II, Londyn 1970, s. 61—
66, 2 il.
2 Inuentaire des dessins et aguarelles donnees d l’Etat
Belge. par Madame la douairi&re de Grez, Bruxelles 1913,
Musees Royaux de Peinture et de Sculpture, poz. 2720—23.
3 Premiere partie, Catalogue de la belle collection de
dessins anciens, de feu Monsieur le Baron! d’Isendoorn
a Blois de Cannenburg, a Vaassen (prouince de Gueldre),
Vente publigue dans l’Hótel ,,De Braake Grond” a Amster-
dam [19 VIII 1879, Amsterdam 1879], poz. 117.
4 Rys. piórem, sepią na szkicu oł., law. sepią, akw. różo-
wa, 11,7 X 14,7 cm. Sygn. w prawym górnym rogu: Norblin
Fecit 1775. Na odwr. napis autorski: Norblin a Varsovie. —
Musćes Royaux des Beaux-Arts de Belgiąue w Brukseli,
Collection de Grez, nr 2723; — Innentaire des dessins, o.c.,
poz. 2723 (pod tytułem: Bataille de Varsovie)
281