MISCELLANEA

dyskutant próbował przesunąć wstecz datowanie kościoła
franciszkanów w Chęcinach w oparciu o odkryto fragmenty
malowideł ściennych. Paul Crossley przypisał bowiem ten
kościół warsztatowi królewskiemu Kazimierza Wielkiego.
Pencakowski poparł sugestie Autora obszernym cytatem
źródłowym, nie zgodził się natomiast z przyjętym w litera-
turze i powtórzonym przez Crossloya datowaniem kaplicy
przy kościele Św. Andrzeja w Krakowie na lata ok. roku
1315. Obecno proporcje kaplicy są zniekształcone przez znacz-
ne podniesienie terenu, natomiast nowa rekonstrukcja Stefana
Świszczowskiego pozwala łączyć ten obiekt ze stylom budowli
Kazimierzowskich.
Andrzej Fischinger i Zbigniew Pianowski przedstawili
szereg uwag dotyczących analizy wielu zabytków wawelskich,
kierując je zarówno do książki, jak i do samej recenzji. Bu-
dowle wawelskie są wzajemnie powiązane przestrzennie
i funkcjonalnie, toteż wymagają zawsze łącznego, komplekso-
wego traktowania. Usytuowanie czternastowiecznej katedry
i jej kaplic było uzależnione od istniejących wcześniej obwa-
rowań i budynków zamkowych. Osobno, niezależno analizy
doprowadziły do wielu pomyłek, m.in. w rekonstrukcji partii
wschodnich kaplicy św. Marii Egipcjanki, przedstawionej
przez Adolfa Szyszko-Bohusza, a powtórzonej przez Crossleya.
Podobnie nieuzasadnione jest przypisywanie kościołom św.
Michała i św. Jerzego funkcji kaplic dworskich w kontekście
pozostałych kaplic: św. Marii Egipcjanki i śś. Feliksa i Ada-
ukta.
Andrzej Fischinger zwrócił uwagę na istotne różnice między
prezbiterium a korpusem katedry. System filarowe przyporo-
wy bez zewnętrznych łuków odporowych został zastosowany
dopiero w korpusie i nie musial być bezpośrednio uzależniony
— jak sugerował Crossley — od rozwiązania partii wschodniej.
Nowo propozycje porównawcze przedstawiła Ewa Snio-

żyńska-Stolotowa. Jej zdaniem Crossley poświęcił zbyt mało
uwagi przykładom węgierskim, których rzeźba architektonicz-
na (zworniki) mogła być wzorem dla realizacji warsztatu
królewskiego w Małopolsce. Gadomski przypomniał też po-
mijane na ogół przez badaczy przykłady porównawcze wnętrz
jednofilarowycli w klasztorach cysterskicli w Sulejowie
i w Wąchocku oraz salę w tzw. zamku salinarnym w Wie-
liczce.
Glos zabrał również autor niniejszego komunikatu pole-
mizując z recenzentem i z Autorem książki w niektórych
ustaleniach chronologicznych i porównawczych2.
W podsumowaniu dyskusji prof. Lech Kalinowski stwier-
dził, że pomimo wielu nieścisłości i kontrowersyjnych tez
książka Crossleya stanowi ważne uzupełnienie dotychczaso-
wego stanu badań nad architekturą gotycką tej części Europy.
Trwałą zasługą Autora jest ustalenie samodzielnych osiągnięć
architektury wieku XIV w Polsce. Architektura Kazimie-
rzowska nie stała się, co prawda, punktem wyjścia do dalszych
przemian stylowych, nie umniejsza to jednak jej roli w roz-
woju sztuki późnego gotyku w Europie środkowo-wschodniej.
Te zagadnienia nie zostały należycie uwzględnione w refero-
wanej recenzji.
W odpowiedzi Andrzej Grzybkowski zgodził się ze wszyst-
kimi uwagami podkreślając zwłaszcza słuszność spostrzeżeń
Andrzeja Fischingera co do różnic warsztatowych między
korpusem katedry a prezbiterium oraz zasadność głosów
kwestionujących źródłowe udokumentowanie fundacji Wie-
rzynka. Referent przychylił się także do sugestii Ewa Śnie-
żyńskiej-Stolotowoj na temat relacji węgierskich architektury
kazimierzowskiej, któro mogłyby znacznie rozszerzyć kontekst
porównawczy.
Kraków, Uniwersytet, Instytut Historii Sztuki

Przypisy

1 Pełny tekst recenzji ukaże się w „Kwartalniku Urbanistyki i Archi- zagadnienia chronologiczne i warsztatowe. Uwagi i uzupełnienia do książki
tektury" XXXII, 1987. Paula Crossleya, Gothic architecture in the Reign of Kasimir the Great. Church
Architecture in Lesser Poland 1320—1380 (Biblioteka Wawelska nr 7),

2 Por.: T. WĘCŁAWOWICZ, Architektura kazimierzowska. Wybrane Kraków 1985, „Folia Historiae Artium" XXIII, 1987.