RECENZJE = KSIĄŻKI

weneckiej, choć pojawiły się realizacje świadczące
o wpływach rzymskich i francuskich. Wille te są
sceną wygodnego życia bogatego społeczeństwa
weneckiego, które żyło jeszcze tradycją wspania-
łej przeszłości, jakby nie zauważając, że byt pań-
stwowy Republiki zmierza ku katastrofie. Wille
są jeszcze wspanialsze o bardziej wytwornych
wnętrzach, rokokowym wyposażeniu, ciągle wy-
pełnione gośćmi, dla których budowano pawilony
tzw. foresterie. Autorka ukazuje też załamanie się
tego świata wraz z upadkiem Rzeczypospolitej We-
neckiej (1797). Wiek XIX był okresem popadania
w ruinę i rozbiórki wielu willi. Do ich wnętrz wdarły
się w 2. połowie XIX w. zakłady przemysłowe,
przyczyniając się do degradacji środowiska kul-
turowego i przyrodniczego.
We wstępnym rozdziale autorka ukazała nie
tylko dawne dzieje willi weneckich, ale także
powojenne wysiłki na rzecz ich ratowania. Począt-
kiem tej akcji była wielka wystawa zorganizowana
w 1952 r. Objechała ona wiele miast włoskich i kra-

jów, ukazując zagrożenie dzieł architektury wil-
lowej. W 1958 r. powstało, działające przez dwa-
dzieścia lat, konsorcjum państwowo-prywatne Ente
per le Ville Yenete, które podjęło się ratowania za-
bytkowych budowli. Od 1978 r. działa Istituto
Regionale Ville Venete, który tylko w ciągu pier-
wszych sześciu lat siwego istnienia przeprowadził
restaurację 121 willi.
Omówienie 468 obiektów zostało podzielone
na trzy części. Pierwszą z nich, zatytułowaną
chyba zbyt lakonicznie Le ville napisała Elena
Bassi. Zawiera ona artykuły monograficzne 15 naj-
wybitniejszych dzieł, z obszerną dokumentacją iko-
nograficzną, fotograficzną i pełnymi pomiarami
architektonicznymi. Rozpoczyna tę część najstarsza
znana, późnogotycka (koniec XV w) Yilla Da Mula
rodziny Salomonów, leżąca na wyspie Murano.
Zostały tu omówione słynne dzieło Palladia —
Yilla Foscari Malcontenta w Mira nad Brentą, oraz
Scamozziego — - Yilla Ferreti w Dolo-Sambruson.
Ukazano tu dwa najwspanialsze dzieła z 2. tercji


II. 2. Gianbattista Tiepolo, Przybycie króla polskiego Henryka IV do willi Contarinich „dei Leoni" w Mira ;
fragment dekoracji salonu willi „dei Leoni". (Obecnie w Musee Jacąuemart-Andró w Paryżu). Repr. wg Bassi.

319