DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Artykuły
DOI article:Kochanowska, Janina: Tryptyk Barnima XI
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48739#0280
JANINA KOCHANOWSKA
II. 1. Tryptyk Barnima XI (stan przed 1945 r.). Muzeum Narodowe w Szczecinie. Fot. G. Solecki
III. 1: Triptyque de Barnim XI (etat avant 1945). Musee National de Szczecin. Photo G. Solecki
Filipa, współregenta, pana na Wołogoszczy) wprowa-
dził Barnim na Pomorze Reformację. Wydaje się, że
książę wysoko sobie cenił rolę, jaką dane mu było ode-
grać w szerzeniu i umacnianiu luteranizmu. Dał temu
wyraz w fundacjach dla kościoła zamkowego i kaplicy
podszczecińskiej rezydencji (zwanej Oderburgiem), w
których sławił siebie, jako reformatora kościoła pomor-
skiego. Do cyklu tego należy płyta nagrobna Barnima
III (zm. 1368 r.), fundowana w 1543 r., w której, poprzez
ewokację zasług słynnego przodka wobec kościoła,
wskazuje książę na siebie, jako kontynuatora tego typu
działalności W ołtarzu i ambonie, powstałych około
1554 r. dla Oderburga, pojawiają się wizerunki Lutra,
Melachtona, Jana Fryderyka saskiego, a obok nich -
popiersie Barnima XI15. W tym samym czasie ufundo-
wana została seria gobelinów ze słynną Oponą Croya,
będących manifestem trwania książąt pomorskich przy
nauce Lutra, zagrożonej po klęsce Związku Szmalkal-
dzkiego i śmierci jego przywódcy - elektora Jana Fry-
deryka 16.
Treści zawarte w Tryptyku Barnima wydają się pozo-
stawać w ścisłym związku z tymi wcześniejszymi funda-
cjami. Za postaciami klęczącej pary książęcej na
awersach przedstawiono bowiem wybitnych organiza-
torów kościoła luterańskiego na Pomorzu Zachodnim.
Za Barnimem stoi w głębi Paulus Rode - superinten-
dent szczeciński, kaznodzieja przysłany przez Lutra,
autor dedykowanego księciu Barnimowi dzieła o zasa-
dach nowej wiary ' (il. 13). Poprzedza go, jak można
sądzić, osoba wyższa urzędem, a więc zapewne Johan-
nes Knipstro generalny superintendent pomorsko-wo-
łogoski, słynący z płomiennych kazań głoszonych w
Szczecinie, w kościele NMP. Umieszczenie jego wize-
runku - bezpośrednio za klęczącym księciem - może
wskazywać również na wcześniejszy kontakt Barnima z
tym właśnie kaznodzieją, wywodzącym się z klasztoru
franciszkanów w Pyrzycach na Pomorzu18.
Za księżną Anną przedstawiono,jako jedynego po-
ręczyciela Johannesa Aepinusa, reformatora pomorskie-
go pochodzącego z Wittenbergi, twórcę stralsundzkiej
32
II. 1. Tryptyk Barnima XI (stan przed 1945 r.). Muzeum Narodowe w Szczecinie. Fot. G. Solecki
III. 1: Triptyque de Barnim XI (etat avant 1945). Musee National de Szczecin. Photo G. Solecki
Filipa, współregenta, pana na Wołogoszczy) wprowa-
dził Barnim na Pomorze Reformację. Wydaje się, że
książę wysoko sobie cenił rolę, jaką dane mu było ode-
grać w szerzeniu i umacnianiu luteranizmu. Dał temu
wyraz w fundacjach dla kościoła zamkowego i kaplicy
podszczecińskiej rezydencji (zwanej Oderburgiem), w
których sławił siebie, jako reformatora kościoła pomor-
skiego. Do cyklu tego należy płyta nagrobna Barnima
III (zm. 1368 r.), fundowana w 1543 r., w której, poprzez
ewokację zasług słynnego przodka wobec kościoła,
wskazuje książę na siebie, jako kontynuatora tego typu
działalności W ołtarzu i ambonie, powstałych około
1554 r. dla Oderburga, pojawiają się wizerunki Lutra,
Melachtona, Jana Fryderyka saskiego, a obok nich -
popiersie Barnima XI15. W tym samym czasie ufundo-
wana została seria gobelinów ze słynną Oponą Croya,
będących manifestem trwania książąt pomorskich przy
nauce Lutra, zagrożonej po klęsce Związku Szmalkal-
dzkiego i śmierci jego przywódcy - elektora Jana Fry-
deryka 16.
Treści zawarte w Tryptyku Barnima wydają się pozo-
stawać w ścisłym związku z tymi wcześniejszymi funda-
cjami. Za postaciami klęczącej pary książęcej na
awersach przedstawiono bowiem wybitnych organiza-
torów kościoła luterańskiego na Pomorzu Zachodnim.
Za Barnimem stoi w głębi Paulus Rode - superinten-
dent szczeciński, kaznodzieja przysłany przez Lutra,
autor dedykowanego księciu Barnimowi dzieła o zasa-
dach nowej wiary ' (il. 13). Poprzedza go, jak można
sądzić, osoba wyższa urzędem, a więc zapewne Johan-
nes Knipstro generalny superintendent pomorsko-wo-
łogoski, słynący z płomiennych kazań głoszonych w
Szczecinie, w kościele NMP. Umieszczenie jego wize-
runku - bezpośrednio za klęczącym księciem - może
wskazywać również na wcześniejszy kontakt Barnima z
tym właśnie kaznodzieją, wywodzącym się z klasztoru
franciszkanów w Pyrzycach na Pomorzu18.
Za księżną Anną przedstawiono,jako jedynego po-
ręczyciela Johannesa Aepinusa, reformatora pomorskie-
go pochodzącego z Wittenbergi, twórcę stralsundzkiej
32