Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (54.1992)

TRYPTYK BARNIMA


II. 7. Ołtarz książęcy ze Schneeberg, Cranach St., 1539 r., wg O. Thulin, Cranach - A Itare...
Fot. G. Solecki
III. 7: Autelprincier de Schneeberg, Lucas Cranach l'Ancien, 1539, d'apres, Cranach - A Itare...
Photo G. Solecki

ustawienia trzech krzyży i opracowania rozpiętych na
nich ciał. Typ fizjonomiczny Chrystusa, rodzaj krzyża,
sposób wiązania perisonium bliskie są późnym scenom
Pasji Cranacha Mł., znanym z takich ołtarzy jak Kem-
berg (1565) (il. 11), Drezno (1573), Colditz (1585).
Nadto sama tendencja do komponowania tłumnej sce-
ny, z silnie zwartymi grupami postaci aż do efektu horror
vacui w ołtarzu w Colditz wydaje się i tu obecna. Nie
chodzi chyba zatem o proste naśladownictwo widziane-
go wzoru graficznego bądź któregoś z ołtarzy, ale o
równolegle rozwijaną tendencję artystyczną, wyniesio-
ną przez Nethera zapewne z warsztatu Cranacha. Przy
czym widoczne są i istotne różnice sposobu malowania.
Malarz operuje zdecydowaną linią, podkreśla kontury

obficiej, głębiej, ale bardziej miękko fałduje szaty, uży-
wa stonowanych barw. W postaci Chrystusa i łotrów
stosuje odmienne niż Cranach proporcje ciała, nadając
przedstawieniu większy dramatyzm. Dostrzec można,
że nie obce były artyście i wzorce niderlandzkie, wido-
czne w sposobie malowania portretów, martwej natury,
tzw. głębokiego pejzażu. Być może przez Niderlandy
przebiegała trasa wędrówki artystycznej młodego mala-
rza, która wpłynąć mogła na dużą swobodę w posługi-
waniu się wzorami graficznymi, na twórcze ich
wykorzystywanie. Widoczne jest to szczególnie w kwa-
terach rewersów, które przedstawiają Ewangelistów.
Wydaje się, że pierwowzorem dla tych kompozycji mo-
gły być miedzioryty Baltazara van den Bos Fransa Flo-

37