DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Recenzje - Wystawy
DOI Artikel:Lileyko, Jerzy: [Rezension von: Matthäus Daniel Pöppelmann 1662-1736. Ein Architekt des Barocks in Dresden. Ausstellung zum 250. Todestag und zum 325. Geburtstag des Erbauers des Dresdner Zwingers Albertinum an der Brühlschen Terrasse 13. März 1987 bis 13. Mai 1987, Matthäus Daniel Pöppelmann 1620-1736 und die Architektur der Zeit Augustus des Starken]
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48739#0319
RECENZJE - WYSTAWY
HECKMANN, M. D. Póppelmann als Zeichner, Dresden 1954, s. 48,
100-102. Z Póppelmannem wiąże projekt Wielkiego Salonu wOgro-
dzie Saskim F. SCHUBERT, Matthdus Daniel Póppelmann und der
Grand Salon im Sdchsischen Garten zu Warschau, „Zeit-schrift des
Deutschen Vereins ffir Kunstwissenschaft", 7, 1940, s. 267.
4. E. HEMPEL, Gaetano Chiaveri der Architekt der Katholischen
Hofkirche zu Dresden, Dresden 1955, s. 180; W. HENTSCHEL,
Die Sdchsische Baukunst des 18. Jahrhunderts in Polen, Berlin
1967, s. 94-95, 111-118. Opinie Hentschla przyjął w późniejszej
pracy H. HECKMANN, Matthdus Daniel Póppelmann. Leben und
Werk, Munchen-Berlin 1972.
5. Zakwestionowany ostatnio pogląd o absolutystycznych, na wzór
francuski, dążeniach Augusta II, wydaje się słuszny (por. J. STA-
SZEWSKI, Pomysły reformatorskie czasów Augusta II, „Kwartal-
nik Historyczny", 82, 1975, nr 4, s. 737 nn.; tenże, Portretyliterackie
Augusta II, [w:] Sztuka 1 poł. XVIII wieku. Materiały Sesji Stowa-
rzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa 1981, s. 47-59). Nie wyklu-
cza to jednak zapatrzenia na sztukę francuską i na dwór wersalski
w jego końcowym etapie przed 1715 r.
6. Eksponaty wypożyczyły drezdeńskie instytucje naukowe i muzea
oraz biblioteki i archiwa, a także Barockmuseum Schloss Moritz-
burg, Staatliche Museum zu Berlin i Staadtarchiv Leipsig:
7. Katalog, s. 9-7.
8. Ibidem, poz. 131, 148, 177,256, 275, 303; do zespołu własnoręcz-
nych rysunków króla można dołączyć dotyczące Warszawy: szkic
nowego rozplanowania Zamku Królewskiego od strony Krako-
wskiego Przedmieścia (por. J. LILEYKO, Zamek Królewski w
Warszawie. Katalog rysunków architektonicznych z Państwowego
Archiwum w Dreźnie, Warszawa 1971, poz. 2); plan dworu króle-
wskiego na Solcu (por., tenże, Plany i widoki Warszawy z Państwo-
wego Archiwum w Dreźnie, poz. 21 (w druku).
9. Katalog, poz. 130, 149,304.
10. H. E. SCHOLZE, Pałac w Wilanowie, „Kwartalnik Architektury
i Urbanistyki", IV, 1959, nr 3-4, s. 198-200; tenże, Uwagiwzwiązku
z odnalezionym projektem przebudowy Marymontu, „Kwartalnik
Architektury i Urbanistyki", VII, 1962, nr 2, s. 83.
11. Szerzej o tym: M. KRETSCHMEROWA, Materiały do zespołu
założenia saskiego na wystawie „ Varsaviana w zbiorach drezdeń-
skich", „Biuletyn Historii Sztuki", XXIX, 1967, nr 3, s. 258 nn.;
A. LUTOSTAŃSKA, Z problematyki projektów rozbudowy Ujaz-
dowa w czasach saskich, tamże, s. 317 nn.
12. . S. MOSSAKOWSKI, Tylman z Gameren architekt polskiego baro-
ku, Wrocław 1973, s. 107; zob.też: W. HENTSCHEL, Die Zentral-
bauprojekte Augusts des Starken. Ein Beitrag zur Rolle des Bauherrn
im deutschen Barock, Berlin 1969, s. 8-12, 32.
13. Są to: E. HUTTEN CZAPSKI, Catalogue de la collection des
medailles et monnaies..., St. Petersbourg-Paris 1872; S. KOZA-
KIEWICZ, Bernardo Bellotto genant Canaletto, Rechlinghausen
1972; J. STASZEWSKI, Polen und Sachsen im 18. Jh., „Jahrbuch
fur Geschichte" 23, 1981; tenże, Die sdchsisch-polnische Union
und die Umwandlungsprozesse in beiden Landern, „Sachsische
Heimatblater", 29, 1983, nr 4.
14. A. MIŁOBĘDZKI, Viennese Church Models in the Late Baroque
Architecture of Eastern Europe, [w:] Wien und der Europdische
Barock. Acten des 25. Internationalen Kongresses jur Kunstgeschi-
chte, Wien 1985, s. 187 nn.
15. Varsaviana w zbiorach drezdeńskich. Katalog planów i widoków
Warszawy oraz rysunków architektonicznych budowli warszawskich
okresu saskiego, wstęp: A. Sokołowska i Karlheinz Blaschke, War-
szawa 1965;Drezdeńskibarok, wstęp: H. E. Scholze, Wrocław 1968.
16. „Biuletyn Historii Sztuki", XXIX, 1967, nr 3.
17. M. D. Póppelmann, s. 170-181.
18. Ibidem, s. 182-193.
19. Problematykę tę rozszerzają: H. HECKMANN, Das burgliche
Bauwesen des 17,18.Jahrhunderts in Hamburg, ibidem, s. 265-279;
K. KIBIC, Barockarchitektur in Bohmen von 1700 bis 1720 , ibi-
dem, s. 291-297.
20. M. D. Póppelmann, s. 40-50.
21. J. KOWALCZYK, Andrea Pozzo a późny barok w Polsce (cz. I).
Trakt i ołtarze, „Biuletyn Historii Sztuki", XXXVII, 1975, nr 2, s.
162-178; (cz. II). Freski sklepienne, ibidem, nr 4, s. 335-350.
22. A. MIŁOBĘDZKI, Die A rchitekten in Polen zur Zeit der Herrschaft
Augustę des Starken (1697 bis 1733), [w:] M. D. Póppelmann, s.
445-451.
23. J. KOWALCZYK, August II. und die Warschauer Architekten, [w:]
M. D. Póppelmann, s. 452-463. Polska wersja artykułu pt. August
Il i architekci warszawscy, „Kwartalnik Architektury i Urbanisty-
ki", XXXIII, 1988, z. I,s. 3-17.
24. J. PUTKOWSKA, Das Ansemble der koniglichen Residenzen Au-
gusts II. in Warschau und der Anteil Matthdus Daniel Poppelmanns
an seinem Entstehen, [w:] M. D. Póppelmann, s. 464-474.
25. H. HECKMANN, M. D. Póppelmann als Zeichner, s. 48.
71
HECKMANN, M. D. Póppelmann als Zeichner, Dresden 1954, s. 48,
100-102. Z Póppelmannem wiąże projekt Wielkiego Salonu wOgro-
dzie Saskim F. SCHUBERT, Matthdus Daniel Póppelmann und der
Grand Salon im Sdchsischen Garten zu Warschau, „Zeit-schrift des
Deutschen Vereins ffir Kunstwissenschaft", 7, 1940, s. 267.
4. E. HEMPEL, Gaetano Chiaveri der Architekt der Katholischen
Hofkirche zu Dresden, Dresden 1955, s. 180; W. HENTSCHEL,
Die Sdchsische Baukunst des 18. Jahrhunderts in Polen, Berlin
1967, s. 94-95, 111-118. Opinie Hentschla przyjął w późniejszej
pracy H. HECKMANN, Matthdus Daniel Póppelmann. Leben und
Werk, Munchen-Berlin 1972.
5. Zakwestionowany ostatnio pogląd o absolutystycznych, na wzór
francuski, dążeniach Augusta II, wydaje się słuszny (por. J. STA-
SZEWSKI, Pomysły reformatorskie czasów Augusta II, „Kwartal-
nik Historyczny", 82, 1975, nr 4, s. 737 nn.; tenże, Portretyliterackie
Augusta II, [w:] Sztuka 1 poł. XVIII wieku. Materiały Sesji Stowa-
rzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa 1981, s. 47-59). Nie wyklu-
cza to jednak zapatrzenia na sztukę francuską i na dwór wersalski
w jego końcowym etapie przed 1715 r.
6. Eksponaty wypożyczyły drezdeńskie instytucje naukowe i muzea
oraz biblioteki i archiwa, a także Barockmuseum Schloss Moritz-
burg, Staatliche Museum zu Berlin i Staadtarchiv Leipsig:
7. Katalog, s. 9-7.
8. Ibidem, poz. 131, 148, 177,256, 275, 303; do zespołu własnoręcz-
nych rysunków króla można dołączyć dotyczące Warszawy: szkic
nowego rozplanowania Zamku Królewskiego od strony Krako-
wskiego Przedmieścia (por. J. LILEYKO, Zamek Królewski w
Warszawie. Katalog rysunków architektonicznych z Państwowego
Archiwum w Dreźnie, Warszawa 1971, poz. 2); plan dworu króle-
wskiego na Solcu (por., tenże, Plany i widoki Warszawy z Państwo-
wego Archiwum w Dreźnie, poz. 21 (w druku).
9. Katalog, poz. 130, 149,304.
10. H. E. SCHOLZE, Pałac w Wilanowie, „Kwartalnik Architektury
i Urbanistyki", IV, 1959, nr 3-4, s. 198-200; tenże, Uwagiwzwiązku
z odnalezionym projektem przebudowy Marymontu, „Kwartalnik
Architektury i Urbanistyki", VII, 1962, nr 2, s. 83.
11. Szerzej o tym: M. KRETSCHMEROWA, Materiały do zespołu
założenia saskiego na wystawie „ Varsaviana w zbiorach drezdeń-
skich", „Biuletyn Historii Sztuki", XXIX, 1967, nr 3, s. 258 nn.;
A. LUTOSTAŃSKA, Z problematyki projektów rozbudowy Ujaz-
dowa w czasach saskich, tamże, s. 317 nn.
12. . S. MOSSAKOWSKI, Tylman z Gameren architekt polskiego baro-
ku, Wrocław 1973, s. 107; zob.też: W. HENTSCHEL, Die Zentral-
bauprojekte Augusts des Starken. Ein Beitrag zur Rolle des Bauherrn
im deutschen Barock, Berlin 1969, s. 8-12, 32.
13. Są to: E. HUTTEN CZAPSKI, Catalogue de la collection des
medailles et monnaies..., St. Petersbourg-Paris 1872; S. KOZA-
KIEWICZ, Bernardo Bellotto genant Canaletto, Rechlinghausen
1972; J. STASZEWSKI, Polen und Sachsen im 18. Jh., „Jahrbuch
fur Geschichte" 23, 1981; tenże, Die sdchsisch-polnische Union
und die Umwandlungsprozesse in beiden Landern, „Sachsische
Heimatblater", 29, 1983, nr 4.
14. A. MIŁOBĘDZKI, Viennese Church Models in the Late Baroque
Architecture of Eastern Europe, [w:] Wien und der Europdische
Barock. Acten des 25. Internationalen Kongresses jur Kunstgeschi-
chte, Wien 1985, s. 187 nn.
15. Varsaviana w zbiorach drezdeńskich. Katalog planów i widoków
Warszawy oraz rysunków architektonicznych budowli warszawskich
okresu saskiego, wstęp: A. Sokołowska i Karlheinz Blaschke, War-
szawa 1965;Drezdeńskibarok, wstęp: H. E. Scholze, Wrocław 1968.
16. „Biuletyn Historii Sztuki", XXIX, 1967, nr 3.
17. M. D. Póppelmann, s. 170-181.
18. Ibidem, s. 182-193.
19. Problematykę tę rozszerzają: H. HECKMANN, Das burgliche
Bauwesen des 17,18.Jahrhunderts in Hamburg, ibidem, s. 265-279;
K. KIBIC, Barockarchitektur in Bohmen von 1700 bis 1720 , ibi-
dem, s. 291-297.
20. M. D. Póppelmann, s. 40-50.
21. J. KOWALCZYK, Andrea Pozzo a późny barok w Polsce (cz. I).
Trakt i ołtarze, „Biuletyn Historii Sztuki", XXXVII, 1975, nr 2, s.
162-178; (cz. II). Freski sklepienne, ibidem, nr 4, s. 335-350.
22. A. MIŁOBĘDZKI, Die A rchitekten in Polen zur Zeit der Herrschaft
Augustę des Starken (1697 bis 1733), [w:] M. D. Póppelmann, s.
445-451.
23. J. KOWALCZYK, August II. und die Warschauer Architekten, [w:]
M. D. Póppelmann, s. 452-463. Polska wersja artykułu pt. August
Il i architekci warszawscy, „Kwartalnik Architektury i Urbanisty-
ki", XXXIII, 1988, z. I,s. 3-17.
24. J. PUTKOWSKA, Das Ansemble der koniglichen Residenzen Au-
gusts II. in Warschau und der Anteil Matthdus Daniel Poppelmanns
an seinem Entstehen, [w:] M. D. Póppelmann, s. 464-474.
25. H. HECKMANN, M. D. Póppelmann als Zeichner, s. 48.
71