KOLEKCJA PORCZYŃSKICH

ny rysunek przygotowawczy oraz obecność drugiego
podpisu"97. Tylko zupełny dyletant mógł uznać, że olej-
ny, o typowo kontrreformacyjnej ikonografii i formie
owalu" obraz, został namalowany w poł. XV w. Być
może zbyt słabo znam zbiory i historię Wenecji, albo-
wiem nie potrafię dociec, który to monarcha ufundował
w Republice Weneckiej Galerię Królewską i gdzie się
ona znajduje. W rzeczywistości jest to kopia niewielkie-
go, prostokątnego obrazka, wiszącego do dziś w Galerii
Pitti we Florencji". Uchodził on za dzieło Cristofano
Alłori (1577-1622)100 i był kilkakrotnie powtarzany w
miedziorytach, m.in. przez Mauro Gandolfi (1764-
1834) (il. 5), a także w dziewiętnastowiecznych litogra-
fiach i licznych wersjach olejnych101, z których dwie
znajdują się w zbiorach prywatnych w Warszawie102
Podobne zdziwienie budzi uznanie Męczeństwa św.
Wawrzyńca (il. 6) za własnoręczne dzieło Federica
Zuccaro (1540-1609)103. W istocie ten prymitywny,
prowincjonalny obraz bez wyraźnych cech stylowych,
którego włoska proweniencja wydaje się być dyskusyj-
na, namalowany został jako kontaminacja kilku wzo-
rów graficznych. Architektura w tle pochodzi z rycin
niderlandzkich manierystów, postać św. Wawrzyńca
oraz mężczyzna z naręczem drew przejęte zostały z
obrazu Tycjana za pośrednictwem miedziorytu (il. 7)
Cornelisa Corta (ok. 1533-1578)104, zaś jeździec z lewej
strony powtarza akwafortę (il. 8) Antonia Tempesty
(1555-1630) z serii Imagines acierum ac preliorum Ve-
teris Testamenti, której pierwsza edycja ukazała się w
1613 r.105, czyli w cztery lata po śmierci rzekomego
autora warszawskiego obrazu.
Za ewentualnego wykonawcę obrazu Chrystus
chodzący po jeziorze Genezaret uchodzi w kolekcji Po-
rczyńskich Giovanni Battista Pittoni Młodszy (?)
(1687-1767)106, a przecież jest to kompozycja którą
ogląda każdy zwiedzający bazylikę św. Piotra w Rzymie.
Obraz ten, zachowany fragmentarycznie, namalowany
przez Giovanniego Lanfranco (1582-164Q w latach
1627-1628 do jednego z ołtarzy bocznych107, został w
latach 1722-1726 zastąpiony mozaikową kopią Pietra
Paola de'Cristofari wg kartonu Nicolo Riccilini108.
Z dwóch uchodzących za własnoręczne prac mistrza
rzymskiego malarstwa barokowego Pietra Berretini zw.
da Cortona (1596-1669) Sen Józefa109 (il. 9) powtarza
kompozycję Simona Voueta (1590-1649) znaną obec-
nie tylko z graficznej wersji (il. 10) jego ucznia Michela
Dorigny (1617-1665) oraz olejnych kopii110. Natomiast
Porwanie Europy (il. 11), opatrzone sygnaturą P. Corto-
na Fecit1", jest nieco zmienionym wariantem kompo-
zycji Francesca Albani znanej z kilku wersji m.in. w
Galerii Colonna (il. 12) w Rzymie112, Uffizi"3 i Ermi-


II. 10. Michel Dorigny wg Simona Vouet, „Sen Józefa" (Repr.
wg Vouet)
III. 10: Michel Dorigny d 'apres Simon Vouet, „Le Songe de
Joseph ", (reproduction d'apres Simon Vouet).

tażu114, a także licznych kopii"5. Obraz z kolekcji
Porczyńskich jest najbliższy wersji z Ermitażu, tu bo-
wiem twarz Europy ukazana została z profilu, zaś prawa
ręka odchylona do tyłu. Różnice sprowadzają się wła-
ściwie tylko do amorka przy nogach kobiety, który za-
równo na obrazie z Ermitażu jak i Galerii Colonna
frunie leżąc na plecach a nie na brzuchu. Jakość obrazu
warszawskiego, nieco niższa od własnoręcznych dzieł
Albaniego, jak również przyciemniona kolorystyka
(m.in. byk jest szary a nie biały), nie pozwalają na
uznanie go za pracę Albaniego z fałszywą sygnaturą
Pietra da Cortona, lecz nakazują widzieć w nim
późniejsze powtórzenie kompozycji bolońskiego ar-
tysty.
Pokłon pasterzy, przedstawiany jako własnoręczne
dzieło Francesco Solimeny"6, jest w rzeczywistości ko-
pią znajdującego się w Museo di Capodimonte w Ne-

li