MARIANNA BANACKA

ku, który WXMość masz naturalny, moim żalem, który nie
jest mniejszy, bo z zabranej od najmłodszego wieku z
Księżną Imcią S. P. [Marią Karoliną]przyjaźni, tudzież z
tylu obligacji Najjaśniejszemu Domowi nigdy niezawdzię-
czonych pochodzi. [...] Jakoż i do teraźniejszej okoliczno-
ści, czyli w utrzymaniu uczynionych już transakcji, czyli w
prowadzeniu do końca pożądanego tych, które pracy jesz-
cze potrzebują, wszelkiego mego starania i aplikacji żało-
wać nie będę, a opinią którą dotąd mógł mieć książę
hetman mniej przychylną dla mnie zechce na lepszą prze-
robić...25
Biskup zajął się energicznie realizacją budowy po-
mnika zaraz po warszawskim pogrzebie Karoliny de
Bouillon. Z racji swych obowiązków kanclerskich mu-
siał często bywać w Dreźnie. Tam też postanowił po-
szukać godnego wykonawcy dzieła. Większą część roku
1741 spędził w Saksonii, ponieważ jego listy do różnych
osób pisane są głównie w Dreźnie26. Dnia 11 X donosił
„Rybeńce": Ekspensy pogrzebowe w Żółkwi i Warszawie
już mam gotowe bylem się stargował o epitafium
Nieb.Księżnie, nie zaniedbam posłać WXMCi plenam
informationam, ażebym mógł od WXMci kwit otrzymać
pro mea securitate27.
Następne informacje dotyczące wspólnego przed-
sięwzięcia znajdują się w korespondencji biskupa z
1743 r. W liście z 9 VIII Załuski napisał: Epitafium dla
księżny de Bouillon u modelowane [podkr. M. B.]
Sam król i cały dwór w Dreźnie aprobował, które ma robić
statuarius królewski bardzo główny. Rzecz się jeszcze ta-
muje, że Panny Sakramentki nie chcą miejsca pozwolić,
które mi się zda najlepsze i że według taksy tegoż epitafium
nie ma tyle pieniędzy 8.
Owym statuariusem królewskim bardzo głównym w
1743 r. był Lorenzo Mattielli, który od 1738 r. miał tytuł
rzeźbiarza nadwornego elektora Saksonii29. Z cytowa-
nego listu wynika więc, że w sierpniu 1743 r. zatwier-
dzony był Mattielli jako wykonawca nagrobka oraz
gotowy, w ogólnych zarysach, projekt pomnika. Powo-
dem niewielkich postępów w pracy były m.in. trudności,
które sprawiały Sakramentki, co uniemożliwiało cho-
ciażby dokonanie pomiarów. W tym samym liście jest
też informacja o umieszczeniu ciała Karoliny w drugiej,
cynowej trumnie wykonanej w Gdańsku30.
Dalsze informacje o postępach budowy pomnika
występują w korespondencji biskupa w 1745 r. W tym
roku, w liście z 4 VI, po raz pierwszy występuje nazwisko
Lorenza Mattiellego. Itinerarium wskazuje, że 1744 r.
spędził Załuski w przeważającej części w Dreźnie,
mógł więc osobiście doglądać prac. Kiedy obowiązki
państwowe i duszpasterskie wymagały, aby przebywał
w Rzeczypospolitej, kierował dalszą realizacją fun-

dacji przez Jacka Ogrodzkiego, sekretarza królewskie-
go rezydującego w Dreźnie.


11. 3. L. Mattielli, Pluton i Prozerpina, Schwarzenberggarten,
Wiedeń. Repr. wg E. Haenel, Lorenzo Mattielli... „Zeitschrift
fur Bildende Kunst" 1900
III. 3: L. Mattielli, Pluton et Proserpine, Schwarzenberggarten,
Vienne, reproduction d'apres E. Haenel, Lorenzo Mattielli...
„Zeitschrift fur Bildende Kunst" 1900.

34