ARCHITEKCI FONTANOWIE

jąc a drugi co ma być przesłany przez pocztę bo zapewne
tego lata fundamenta zakładać życzą (...) 3. W tymże
liście znajdują się informacje o przygotowaniu pieców
do wypalania cegły i wapna oraz o zgodzeniu strycharzy.
Kublicki kościół miał być wznoszony na wzór zapewne
kościoła św. Anny w Lubartowie; świadczy to, że ten
nazwany „centralno-podłużnym" typ świątyni, realizo-
wany przez Pawła Fontanę podobał się powszechnie i
powtarzano go wielokrotnie. Z wyborem projektu nie
skończyły się jednak kłopoty z Fontaną i jeszcze 23 maja
1754 roku pisał ks. Śliwicki (misjonarz) do Sanguszko-
wej: Ponieważ JPan Józef Fontana z tą fabryką kościoła
kublickiego tak się droży, nie dziwuję się że przez to Wasza
Xca Mć Dobr. od kontraktowania odradził4. Wydaje się
jednak, że Fontana kończył mimo wszystko zaczęte pra-
ce, bo 2 czerwca 1755 roku informował ks. Śleżanowski
Sanguszkową: (...) co ieszcze zbierze się pieniędzy to ich
trzeba expensować na fabrykę kublicką która się zaczęła,
wyprowadzenie fundamentów ze wszystkim JP Fontani
tego lata spodziewa się skończyć (...)85. Sanguszkowie
nie byli jedynymi dobrodziejami świątyni w Kubliczach;
w Archiwum Radziwiłłowskim znajduje się kilka listów
pisanych przez Mikołaja Molskiego, „plebana kublic-
kiego", do Anny z Sanguszków Radziwiłłowej; dotyczą
one wyposażenia kościoła - jeszcze drewnianego86 (listy
z 1735, 1742), m.in. dostarczenia z huty nalibockiej
na ozdobę tuteyszego kościoła lustr jeden i lichtarzów
essowych przed obraz Matki Nayświętszey y lamp cienio-
wych do tego ołtarza87. Do Michała Kazimierza Radzi-
wiłła, syna Anny z Sanguszków zwrócił się ów Molski
listem z sierpnia 1753 roku: (...) tedy recurro do kocha-
iącego serca Matkę Nayświętszą abyś zlecił zmówić Archi-
tekta na fundamenta murowanego kościoła, które
upewniam że więcey nie będą kosztować jak półtora ty-
siąca talerów bitych (...)". Tak więc za początkową datę
budowy murowanej świątyni w Kubliczach można przy-
jąć rok 1748, kiedy Molski informował już o zamiarze
zakładania fundamentów, ale architekta zgodzono naj-
prawdopodobniej dopiero w roku 1753. Jego zadaniem
było być może jedynie nadzorowanie realizacji wybra-
nego już i zaakceptowanego projektu; z przytoczonego
listu wynika, że w poszukiwania architekta zaangażowa-
ny był także Radziwiłł i właściwie nie wiadomo, czyją
inicjatywą było powierzenie prac Józefowi Fontanie i
czy miał w nich udział - a jeżeli tak to jaki - Paweł
Fontana? Być może Sanguszko zasugerował wykorzy-
stanie projektu świątyni w Lubartowie, stworzonego -
jak się przypuszcza - przez jego nadwornego architekta?
Niewyjaśniony pozostaje też związek owego niezbyt
dobrą cieszącego się sławą Józefa Fontany z Pawłem?
Nie był on z pewnością jego bratem, kilkakrotnie wy-


li. 6. Grodno, kościół bazylianek, widok ogólny, arch. Józef
Fontana, rys. N. Ordy. Repr. G. Kumorowicz, neg. IS PAN
III. 6: Grodno, Eglise des Basiliennes, vue d'ensemble, arch.
Józef Fontana, le dessin de N. Orda. Repr. G. Kumorowicz,
neg. IS PAN

mienianym w źródłach . Być może archiwalia wyświet-
lą wkrótce jeszcze i tę kwestię?
Przytoczone w powyższym artykule informacje
źródłowe nie mogą jednak stanowić materiału wy-
starczającego do stworzenia katalogu architektonicz-
nych dokonań architektów Fontanów. Nie wyjaśniają
też ostatecznie kwestii pokrewieństwa Jakuba i Pawła
Fontanów. Wyraźne „warszawskie" powiązania pracu-
jącego dla Sanguszkowej Jakuba Fontany zdają się
przemawiać za tym, że był to istotnie „architekt króla i
Rzeczypospolitej". Będąc synem Józefa Fontany i Bar-
bary z Kellerów nie mógł być rodzonym bratem Pawła,
urodzonego we Włoszech jako syn Jakuba i Marty z
Belottich. Z testamentu Jakuba Fontany, opublikowa-
nego przez Bartczakową'", wiadomo, że miał on dwóch
braci: Józefa, nieżyjącego już w momencie spisywania
testamentu - pozostawił on rodzinę w woj. witebskim

57