JOANNA WINIEWICZ

oraz Jana, określanego jako burgrabia zamku warsza-
wskiego. Informacje te potwierdza Boniecki . Józef,
brat Jakuba, żonaty z Teresą de Ponsec, mieszkający
w Witebsku, był architektem kościoła w Stołowiczach
i najprawdopodobniej także w Kubliczach. Jakub Fon-
tana wymienia w swoim testamencie także Andrzeja,
brata stryjecznego92. Czy zatem występujące w archiwa-
liach sanguszkowskich słowo „brat", określające związ-
ki rodzinne Pawła i Jakuba Fontanów należy rozumieć

Opisanie Pałacu Tudziesz y Dworku Grodzieńskie-
go Jaśnie Oświeconego Xiążęcia Jmci Pawła Lubarto-
wicza Sanguszka W. W. X. Litt. Krzemienieckiego,
Czerkaskiego etc. Starosty. [1745]
Pałac na ulicy nazwanej Skalimanowska między pla-
cami mieyskimi, nad Horodnicą. Frontem na zachód
słońca stojący. Około którego oficyny wraz z kuchnią i
wozownią w kwadrat budowane i powiązane, pod jednym
dachem, z tyłu zaś pałacu parkan z tarcic grubych alias
batów pod daszkiem. Brama odpałacu na zachód słońca
w której drzwi podwójne (...). Przeciw samej bramy na
środku dziedzińca pałac przed którym schody alias gradu-
sy nowie wchodząc do sieni pałacowych drzwi okowane
dębowe (...). Okien w sieniach w ołów robionych trzy idąc
po lewej ręce pokojów cztery z drzwiami na zawiasach

jedynie w sensie szerszym, odnoszącym się do wspól-
nych, ale niekoniecznie bliskich przodków? Może, od-
najdując Carla Fontanę, określonego jako wnuk Pawła,
a ponadto buon omatista e frescante che mori nel 1856
reputato tra i migliori decorari de 'nostri giorni93 uda się
rzucić więcej światła na rodzinne więzi działających w
Polsce architektów Fontanów?

pobielanymi (...), z plecami wiszniowymi, z oknami do-
bremi w ołów robionymi. Na tejże samej stronie gabine-
tów rogowych dwa (...) bez pieców tylko z kominkami. Po
prawej stronie wchodząc do pałacu izba wielka stołowa
przy której pokojów bokowych dwa z piecami wiszniowy-
mi nakrapianymi, drzwi na zawiasach pobielane, także y
w izbie stołowej drzwi na zawiasach (...), piec wielki
wiszniowy nakrapiany. Okna w ołów robione, wszędy przy
tychże pokojach gabinetów dwa na rogach bez pieców
(...). Napałacu [?] Salla alias pokój do którego drzwi (...),
okna trzy w ołów robione przy tejże salce są dwa okna w
dachu, ramy snicerskiej roboty malowane, w ołów robio-
ne. Pałac gontami de nowo pokryty na którym karczo-
chów [?] nowych pięć, w którym to pałacu exepto oficyn
znajduje się drzwi (...) piętnaście, okien wszystkich (...)
trzydzieści sześć (...).94

Przypisy

1. Z. REWSKI, Działalność architektoniczna warszawskich Fonta-
nów, Biuletyn Historii Sztuki i Kultury II, Warszawa 1933/34, s.
265 n.
2. S. LORENTZ, Jan Krzysztof Glaubitz - architekt wileński XVIII
w. Materiały do biografii i twórczości. (Tow. Naukowe Warsza-
wskie, Prace z Historii Sztuki, nr 3, 1937).
3. E. ŁOPACINSKI, Nieznane dane archiwalne i wiadomości
źródłowe do historii sztuki Wilna i b. W. Ks. Litewskiego od XVII
do pocz. XIX wieku. Prace i Materiały Sprawozdawcze Sekcji
Historii Sztuki Tow. Przyjaciół Nauk w Wilnie, III, 1938/1939.
4. P. BOHDZIEWICZ, Wsprawie autorstwa fasady kościoła pija-
rów w Łowiczu (przyczynek do studiów nad działalnością archite-
któw warszawskich Fontanów). Prace i Materiały Sprawozdawcze
Sekcji Historii Sztuki Tow. Przyjaciół Nauk w Wilnie, III,
1938/1939.
5. Z. REWSKI [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. VII, 1948, s. 56-
-58 wymienia trzech Fontanów o imieniu Józef; S. ŁOZA nato-
miast (Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954,
s. 80) - czterech architektów noszących to imię i nazwisko; jego
„klasyfikacja" jest - jak dotąd - obowiązująca.
6. Z. REWSKI, Działalność, s. 265.
7. A. BARTCZAKOWA, Jakub Fontana, architekt warszawski
XVIII wieku, Warszawa 1970, s. 13-21.
8. Tamże, s. 13.
9. Na fakt ten zwrócił mi uwagę prof. J. Kowalczyk, Herb, jaki wi-

dnieje na pieczęci listu Pawła Fontany do księcia Pawła Sanguszki
(Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Krakowie, oddział na
Wawelu, dalej w skrócie: AP na Wawelu, Korespondencja San-
guszków, sygn. 3) jest tożsamy z herbem Józefa (F. PIEKOSIŃ-
SKI, Herbarz szlachty witebskiej, Kraków 1899, s. 24), różni się
jednak od herbu zatwierdzonego Jakubowi Fontanie w r. 1764
(A. BONIECKI, Herbarz polski, t. y, Warszawa 1902, s. 303.)
Herby Pawła i Jakuba identyfikował błędnie T. ZADROŻNY,
Kościół popauliński świętego Ludwika we Włodawie - charaktery-
styka i geneza architektury, „Studia Theologica Varsaviensia" 23
(1985), nr 1, s. 228.
10. AP na Wawelu, Archiwum Sanguszków , teka 3/23; list wysłany
z Lubartowa. Wszystkie podkreślenia i wyróżnienia w tekstach
pochodzą od autorki.
11. N. ROUBA, Przewodnik po Litwie i Białej Rusi, Wilno 1909,
s. 208.
12. Wg Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego, t. XIV, 1895
pałac spalony został w 1748 roku - wówczas rezydencję Sapiehów
przeniesiono do Słonimia. Wynika z tego, że owa reperacja Fon-
tany dotyczyć mogła budowli sprzed pożaru. Jak podaje Słownik:
dzisiejszy pałac Pelagia z Potockich, żona Pawła Sapiehy rozbudo-
wała obok dawnego zamku. Z dawnego zamku pozostała jedna
ściana i brama murowana wjazdowa. Zob. też R. AFTANAZY,
Materiały do dziejów rezydencji, pod red. A. Baranowskiego, War-
szawa 1986, t. II A, s. 197, t. II B, fot. 185-189.

58