JOANNA WINIEWICZ

nie, lub o jego ojca Dominika (...)". Autorstwo Józefa wydaje się
bardziej prawdopodobne, tym bardziej, że w Archiwum Paulinów
na Jasnej Górze w Częstochowie (dalej w skrócie AJG), Listy do
o. Konstantego Moszyńskiego, sygn. 1225, s. 15, zachował się
pisany po włosku list architekta Fontany (Józefa) do Jakuba
Buzziniego z dnia 27 stycznia 1728 roku; przytacza go A.
JAŚKIEWICZ, Z dziejów mecenatu artystycznego i kulturalnego
o. Konstantego Moszyńskiego, Studia Claromontana 4, 1983, s.
354.
63. Inny Pociej, Ludwik Konstanty (zm. 1730), brat Kazimierza,
fundował klasztor paulinów we Włodawie, wznoszony w latach
1701 - 1717 przez Józefa Piolę i kościół, budowany od roku 1741
przez Pawła Fontanę, konsekrowany w roku 1786 (por. MISZ-
CZAK, Kalendarium oraz ZADROZNY, o. c., s. 219-270.
64. AJG, j.w., sygn. 1225, s. 191.
65. AJG,j.w., s. 199-204.
66. AJG, sygn. 471: Connotatio perceptae et expensae pro fabrica
conventus varsoviensis Sancti Spiritus in Anno 1724.
67. AJG, j.w. O pracach Józefa Fontany dla warszawskiego kościo-
ła paulinów p.w. św. Ducha por. także JAŚKIEWICZ, Zarys
działalności, s. 413.
68. P. BOHDZIEWICZ, Korespondencja artystyczna Elżbiety Sie-
niawskiej w Zbiorach Czartoryskich w Krakowie, Lublin 1964, s.
65-68; od sierpnia 1726 roku Fontana zostaje głównym kierow-
nikiem robót.
69. ŁOPACIŃSKI, o. c., s. 67; ŁOZA, o.c., 1954, s. 80.
70. JAŚKIEWICZ, Zarys działalności, s. 413; MISZCZAK, Kalen-
darium, s. 63.
71. Identyfikacji działającego w woj. witebskim Józefa Fontany z
Józefem, bratem Jakuba (BONIECKI, o. c., s. 303) dokonał na
podstawie źródeł wileńskich Wojciech Boberski (komunikat pub-
likowany w bieżącym numerze Biuletynu).
72. ŁOPACIŃSKI, o. c., s. 67.
73. Pałac Sapiehów w Grodnie należał ponoć do znaczniejszych w
tym mieście. SCHLEMULLER, o. c., s. 10 tak go opisuje: „W
rynku, przy kościele jezuitów. Dwupiętrowy, w stylu korynckim,
wielce ozdobny i okazały. Dach na nim płaski".
74. K. NIESIECKI, Herbarz polski, t. VIII, Lipsk 1841, s. 251.
75. ŁOPACIŃSKI, o. c., s. 67.
76. AGAD, Archiwum Radziwiłłowskie V, sygn. 3819; J. Fontana

do Pawłowskiego z Wilna, luty 1743. -
77. LORENTZ, o. c., s. 17; - PSB VII, 1948, s. 57 -; ŁOZA, o. c.,
1954, s. 80.
78. LORENTZ, o. c., s. 17.
79. Jak wyżej, por. też przyp. 4.
80. AP na Wawelu, Korespondencja Sanguszków, sygn. 17, list z 10
stycznia 1755 r. z Kublicz: J. M. Molski do Sanguszkowej: (...)
donoszę sprawiedliwie, że jak pierwszy architekt z Snicerza miano-
wany zjadł i spił koszmarnie y z obrazą boska skradł trzy tysiące
tynfów i uciekł dopiero go nie ma tymże torem, zwyczajem i obycza-
jem postępują delegowani od JM. Pana Fontaniego, na którego się
gdzie jeno murował (...) gdzie po sobie dobrej estymy nie zostawił
81. AP na Wawelu, Archiwum Sanguszków, teka 19/23.
82. W liście z 12 stycznia 1755 roku wyraźnie prosi, aby nie powie
rzać „fabryki" Fontanie (AP na Wawelu, Korespondencja San-
guszków, sygn. 17).
83. AP na Wawelu, Korespondencja Sanguszków, sygn. 17, list z 25
marca 1748 r. wysłany z Kublicz (por.: WINIEWICZ, Architekt
włoski).
84. AP na Wawelu, Korespondencja Sanguszków, sygn. 19.
85. Jak wyżej.
86. Kościół p.w. Zwiastowania N.M.P.w Kubliczach koło Połocka
fundowany przez Józefa Klonowskiego, stolnika połockiego w r.
1642, początkowo drewniany; murowany ukończony w 1783 roku
(Słownik Geograficzny, t. IV, s. 833), w Przewodniku po Litwie i
Białej Rusi (ROUBA, o. c., s. 103) określony jako „piękna świą-
tynia murowana". W roku 1867 zamieniony na cerkiew.
87. AGAD, Archiwum Radziwiłłowskie, Dz. V, sygn. 9951, te-
ka 212.
88. Jak wyżej.
89. WINIEWICZ, Biografia i działalność, s. 323-324.
90. BARTCZAKOWA, o. c., s. 317-318.
91. BONIECKI, o. c., s. 303.
92. BARTCZAKOWA, o. c., s. 317. Być może tenże Andrzej jest
identyfikowany z wymienionym przez BONIECKIEGO , o. c.,
s. 303 Andrzejem Fontaną, który w 1768 r., wspólnie z Józefem i
Janem otrzymał na Sejmie szlachectwo polskie?
93. C. BARRERA, Storia della Valsolda, Pinerolo 1864, s. 299.
94. AP na Wawelu, Archiwum Sanguszków, sygn. 666.

PAWEŁ FONTANA ET LES AUTRES ARCHITECTES DE LA FAMILLE FONTANA EN POLOGNE.

Cet article est un essai de recueil et d'agencement
des informations concernant Paweł, Jakub, Józef II et
Dominik Fontana, architectes ayant travaillć en Po-
logne et parallólement a ceci un enrichissement de ces
faits a la lumiere d'informations nouvelles trouvees
dans les archives des princes Sanguszko.
On peut ainsi ajouter a l'oeuvre artistique de Paweł
Fontana un palais, situć a Wysokie Litewski, qui appar-
tenait a cette ćpoque a Michał Sapieha. Une lettre du
prince Sanguszko adressće a Paweł Fontana permet de
dćduire qu'en 1741 1'architecte s'occupait de faire venir
deś carreaux pour les poeies du palais. 11 est difficile de
dćduire d'une note aussi note limitće 1'ampleur et le
caractóre de ces travaux. Wysokie fut, a partir de 1760,
la proprićtć d'Anna Jabłonowska, nće Sapieha. Jakub
Fontana avait travaillć a Varsovie pour Antoni Barna-
ba Jabłonowski et c'est peut-ćtre lui qui rćalisa, en

1757, quelqu es travaux pour un petit palais a Anno-
pol, construit par Antoni Barnaba pour sa femme An-
na, fille de Paweł Sanguszko.
Jakub Fontana est consigne dans les archives
comme „correcteur" des plans faits par Paweł pour
1'ćglise des Missonnaires a Zasław (1748). En 1757, un
des Fontana, dont le prćnom ne nous est pas connu,
mais peut-etre justement Jakub, apporta des modifica-
tions dans le plan du palais de Zasław. En 1762, sur la
demande de la princesse Barbara Sanguszko, un salaire
annuel ćtait versć a 1'architecte varsovien Fontana. Ce
renseignement concerne probablement Jakub, d'autant
plus que les sources apportent des informations nou-
velles: en 1756, quelques plans de Fontana arrivćrent
de Varsovie a Lubartów (il s'agit peut-etre d'une cage
d'escalier pour le palais de Lubartów ou de projets pour
les jardins). En 1759, un agent des Sanguszko nćgocia

60