PÓŹNOGOTYCKA RZEŹBA SZCZECINA


11. 17. Figury tryptyku z kościoła św. Gertrudy w Szczecinie. Muzeum Narodowe w Szczecinie.
Fot. MNS
III. 1 7: Figures du triptyque de l'eglise Sainte-Gertrude d Szczecin. Musee National de
Szczecin. Photo MNS

Westfalii, Hugo Lemcke sądzi, że mógł on powstać z
inicjatywy wspomnianego władcy zachodnioeuropej-
skiego, chętnie tu przebywającego w swym pałacyku
myśliwskim55.
Fundator ołtarza dla kościoła św. św. Piotra i Pawła
w Szczecinie jest także nieznany. Już jednak Helmuth
Heyden podkreślał, choć nie precyzował tego bliżej,
portetowość twarzy apostołów występujących w części
centralnej dzieła56. Istotnie ich typ fizyczny jest zindy-
widualizowany i odbiega od rozpowszechnionego ste-
reotypu. Porównanie jednak z miniaturami z Księgi
Wizerunków książęcych i z portretami osób przedsta-
wionymi na gobelinie Piotra Heymannsa57, skłaniają do
postawienia hipotezy, że w postaciach apostołów Piotra
i Pawła być może przedstawiono portrety dwóch synów
Bogusława X, księcia Jerzego i Barnima XI, wspólnie
panujących w latach 1523 do 1531. Identyfikacja ta jest
jedynie hipotezą, niemniej świadomość wartości ołta-
rza w kościele św. św. Piotra i Pawła była długo żywa i
musiała być czymś szczególnym uzasadniona skoro w
czasie oblężeń brandenburskich w 1677 r. obiekt usu-
nięto do zakrystii, ratując go tym samym od zniszcze-
nia58. Dziś jego los jest nieznany i trudno odpowiedzieć

czy ten cenny zabytek w okresie II wojny światowej uległ
zagładzie czy też szczęśliwie zachowany zdeponowany
jest w nieznanym miejscu.
Z przytoczonych tu danych jednoznacznie wynika
przynależność społeczna fundatorów. Są nimi bowiem
feudałowie i patrycjusze, wszyscy, czy to z racji pełnio-
nych funkcji, czy też z racji swego statusu majątkowego
związani ze sprawami państwa oraz panującego dworu
książęcego. Toteż trudno nie stwierdzić, że ulegać mu-
sieli oni inspiracjom płynącym z tego źródła.
Nasilenie się dewocyjnych fundacji wiąże się z poja-
wieniem tendencji reformatorskich, z którymi walkę
prowadził dwór i warstwy wyższe. Ułatwieniem zaś dla
ich realizacji mogła być liczna rzesza poszukujących
zamówień artystów westfalskich i lubeckich, którzy na
skutek wcześniej zaakceptowanej reformacji utracili
pracę w swych rodzinnych miastach. Przez pewien
okres daje im możliwość działania jeszcze Dania i Me-
klemburgia. Przykładem może być Claus Berg, który
korzystając z opieki królowej duńskiej Krystyny, w gro-
nie licznego warsztatu wykonał ołtarz dla kościoła św.
Kanuta w Odense, przebywał następnie w Rostocku
względnie w Gustrow, gdzie mieścił się dwór księcia

27