OGRODY POLIPHILA

nieprawidłowości wynikają z charakteru tego ogro-
du-hieroglifu. Kształt koła został wybrany dla jego
waloru stereotypowego wyobrażenia raju, a mono-
tonne urządzenie kolejnych kręgów wirydarzy spo-
wodowane było tym, że przekazywać one miały
jednolitą treść, scharakteryzowaną w pełni przez
pojedyńczy wirydarz. Błędne z punktu widzenia
sztuki ogrodów zamknięcie tarasów "góry" wyso-
kimi kolumnadami zasłaniającymi widok w dół
było konsekwencją poddania kompozycji porząd-
kowi opisu symbolicznych sekwencji. Poliphilo,
wchodząc na "górę", z żadnego tarasu nie ogląda
się za siebie, ponieważ część, którą przeszedł, to nie
ogród, który można na nowo oglądać, lecz zagad-
nienia, które mu przedstawiono i których kon-
tynuację ma wciąż przed sobą. Po wstąpieniu na

kolejne schody ogląda więc najpierw wysokie ogro-
dzenie, które zasłania mu wnętrze tarasu, bo stano-
wi często wstęp do jego treści lub rodzaj jego tytułu.
Mówiąc o kolistym, antyużytkowym kształcie
wyspy ogrodów, trzeba zwrócić uwagę na jedno ze
znaczeń koła, a mianowicie przedstawienie świa-
ta55.
Opis pierwszego kręgu ogrodów potwierdza
odwołanie się autora również i do tej idei. W każdej
z dwudziestu kwater pierwszego kręgu wyspy został
umieszczony gaj drzew i krzewów jednego lub kilku
bliskich sobie gatunków. Rozmieszczenie gatun-
ków nie było przypadkowe, lecz — według słów
autora — drzewa w ramach jednej kwatery od-
powiadają charakterowi tej części nieba, pod którą
się znajdują56. A ponieważ w XV w. geografia była


II. 22. Poliphio i Potia przy jaśminowym bindażu, drzeworyt, wg F. Colonna, „Hypnerotomachia Poliphili", 1499 r.

19