RECENZJE -
Przy tak olbrzymim przedsięwzięciu nie brak też i manka-
mentów. Dział poświęcony kulturze Żydów polskich domaga
się wprost rozbudowania. Pokazana została zaledwie społecz-
ność żydowska Wilna oraz Warszawy przed drugą wojną świa-
tową. Ale nie napomknięto niemal wcale o Krakowie, Łodzi czy
Lwowie, o małych miasteczkach i wioskach polskich i rosyj-
skich. Wśród eksponatów odnajdujemy statut kaliski z 1264-te-
go roku, znajdujący się obecnie w bibliotece nowojorskiego
Muzeum Żydowskiego, pierwszy znany przywilej nadany naj-
prawdopodobniej już znacznej wtedy gminie żydowskiej przez
księcia wielkopolskiego, Bolesława Pobożnego. Na wystawie
znalazło się także kilka obrazów Jankiela Adlera, Henryka
Berlewi, Maurice Trembacza, Leopolda Pilichowskiego, Sa-
muela Hirszenberga i innych artystów, przedstawiających po-
rtrety żydowskie, sceny modlitw czy też sceny z życia
codziennego. Ale w katalogu nie ma np. nawet wzmianki o tak
ważnym malarzu, jakim był Mautycy Gottlieb.
Do ciekawostek wystawy należą pierwsze numery pism
wychodzących w Warszawie: „Ha Zefirah" (Świt) z 1862-go
roku, gazety w języku hebrajskim isniejącej do 1931-go roku
oraz ukazujących się w języku jidisch „Haint" z 1909-tego roku

WYSTAWY
i jego konkurenta, założonego rok później „Der moment".
Oba pisma istniały do 1939-tego roku, podobnie jak i wycho-
dzący od 1923-go roku po polsku „Nasz Przegląd".
Szalenie bogato rozbudowany jest dział berliński. Fotogra-
fiami, obrazami i dokumentacją przypomina się o rodzinach
Tietzów i Wertheimów, właścicielach domów towarowych nie
tylko w Berlinie, ale i na terenie całych Niemiec. Jednym z
najsłynniejszych był Dom Towarowy Tietzów przy Alexander-
platz w Berlinie. Podobnie jak i żydowskie salony projektan-
tów mody nadawały one styl i dobry ton w pierwszym
trzydziestoleciu dwudziestego wieku. Idąc dalej, z daleka już
dostrzega się plakat AEG - Allgemeine Elektricitat Gesells-
chaft, firmy założonej w 1887 roku przez Emila Rathenau.
Pracował dla niej między innymi Peter Behrens. Lampami
właśnie jego projektu wyposażył Rathenau w 1922-gim roku
ulicę Lipską w Berlinie.
Do ciekawostek należy dział prezentujący kulturę żydo-
wską w Maroku i krajach Afryki, w Indiach i na Bliskim Wscho-
dzie. Tu prezentowane są bogate stroje, kunsztowne wyroby
rzemiosła artystycznego oraz zrekonstruowane pomieszczenia
mieszkalne.

80