Biuletyn Historii Sztuki
R.LIV, 1992, Nr4
PL ISSN 00063967

STANISŁAW KOBIELUS
Warszawa, Akademia Teologii Katolickiej
MONSTRANCJA JASNOGÓRSKA KS. AUGUSTYNA KORDECKIEGO.
PROGRAM IKONOGRAFICZNY I TREŚCI IDEOWE*

Wyjątkowo cennym dziełem złotniczym na Jasnej
Górze jest barokowa monstrancja z 1672 roku, ufun-
dowana jako wotum dziękczynne za zwycięstwo nad
Szwedami w 1655 roku, której wykonawcą był warsza-
wski złotnik królewski Wacław Grotko1 (il. 1). Do jej
dekoracji, prócz barwnych emalii użyto 22 funty złota,
2366 brylantów, 2208 rubinów, 81 szmaragdów, 30
szafirów i 214 pereł. Monstrancja mierzy 103 cm wyso-
kości, szerokość glorii w najszerszym miejscu 44, 5 cm,
długość stopy 35, 7 cm, szerokość stopy 25, 7 cm, waga
monstrancji łącznie z drogimi kamieniami ponad 13 kg2.
Na jej stopie znajdują się cztery plakietki ze scenami:
Żydowska Pascha, Eliasz na pustyni3, Ofiara Abra-
hama oraz Ostatnia Wieczerza. Medaliony oddzielone
są od siebie główkami aniołów. Na trzon składa się
kilka pierścieni przechodzących w gruszkowaty no-
dus, nad którym osadzono kolejny niewielki pierścień
oraz formę spłaszczonej kuli. Glorię tworzą promienie,
w które wpleciono gałązki winnej latorośli z gronami.
W części dolnej glorii umieszczono figurki Aarona i
Dawida ze snopami pszenicy w ręku. Zwieńczenie mon-
strancji stanowi królewska korona ze sferą z krzyżem,
w którą zatknięty jest krucyfiks z postacią Ukrzyżowa-
nego. Poniżej korony po obydwu jej stronach znajduje
się monogram IHS podtrzymywany przez dwie postacie
aniołów. Trzon, szeroki pas okalający prawie okrągłe
reservaculum oraz część korony są bogato kameryzowa-
ne. Na odwrociu stopy znajduje się plakietka (il. 2) z
napisem wotywnym: VERBO DEI INCARNATO/

II. 1. Wacław Grotko, tak zwana monstrancja o. Augustyna
Kordeckiego na Jasnej Górze, 1672 r. Fot. Z. Sowiński
III. 1. Wacław Grodko, ostensoir dit du R. P. Augustyn
Kordecki, Jasna Góra, 1672. Photo. Z. Sowiński


53