PRZEGLĄD LITERATURY

Rafaela na fresk w Villa Farnese w Rzymie i przez Berrec-
ciego do Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Z kolei pier-
wowzór graficzny słynnego dzieła Iconologia Cesarego Ripy,
posłużył do wykonania późnobarokowej figury personifikacji
„Pomysłowości" w Ogrodzie Saskim w Warszawie, jak to
ustalił Mariusz Karpowicz.
W omawianej księdze wiele jest artykułów traktujących
o pojedynczych dziełach rzeźbiarskich i malarskich, a
szczególnie o ich ikonografii. M.in. dla srebrnego
późnogotyckiego posążku św. Marty w Krakowie znalazł
Lech Kalinowski analogie we Francji. Pozyskany dla Muze-
um Narodowego w Warszawie obraz Św. Rodziny ze Św.
Janem Chrzcicielem został określony przez Marię Skubiszewską
jako dzieło północnowłoskie, zapewne Bemardina Campi z 2.
tercji XVI w. O malarstwie portretowym traktuje tylko artykuł
Krzysztofa Załęskiego, którego szczególnie zafrapowały wize-
runki wolnomularzy z insygniami z 1. tercji XIX w. Wspomnijmy
jeszcze Jana Białostockiego uwagi o gorzkich refleksjach malarza
Wojciecha Kornela Stattlera, osiadłego pod koniec życia w War-
szawie (zm. 1875), a także piękny esej Agnieszki Morawińskiej
o cyklu obrazów Stanisława Wyspiańskiego, przedstawiającym
widok z okna artysty na Kopiec Kościuszki.
Na zakończenie należy wspomnieć o kilku artykułach
poświęconych architekturze. A więc, Jerzy Szabłowski napi-

sał o pałacu Zygmunta I w Piotrkowie i typologicznym związ-
ku z siedzibami wieżowymi na terenie Polski i Śląska. O
projekcie przebudowy Zamku Warszawskiego z lat 1766-67
(w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie), atrybuo-
wanym Efraimowi Szregerowi mówi Marian Sołtysiak.
Oddziaływanie na polską architekturę pałacową 2. poł. XVIII
w. późnobarokowego skrzydła wschodniego tegoż Zamku z
czasów Augusta III, stało się tematem rozważań Józefa Le-
piarczyka. Kilka wypowiedzi dotyczy pałaców i ogrodów
magnackich i szlacheckich, głównie z okresu klasycyzmu.
Napisali na ten temat: Roman Aftanazy (Mołodów na Biało-
rusi), Jerzy Baranowski (Stara Wieś koło Węgrowa), Tadeusz
S. Jaroszewski (Malejowice i Kuryłówce Murowane na Po-
dolu).
Wśród kilku publikacji o Zamku Warszawskim zwraca
uwagę artykuł Sławomira Górzyńskiego o rytowanych zna-
kach - głównie herbowych - na cegłach w dolnej gotyckiej
kondygnacji Wieży Grodzkiej, związanej z Curia Maior,
służącej za więzienie dla szlachty. Wątek ceglany z gra-
fitti z tej wieży został użyty na obwolutę omawianej
księgi. W bloku bardzo zróżnicowanych tematycznie ilu-
stracji (na dobrym zresztą poziomie) przydałaby się jed-
nak żywa pagina lub wyraźniejsze ich oddzielenie do
poszczególnych tematów.
Jerzy Kowalczyk

Ryszard Szmydki, Kolekcja tapiserii królewicza Jana Kazimierza Wazy około
1643 roku, „Roczniki humanistyczne", t. XXXVIII, 1990, zeszyt 4, s. 99-116.

Artykuł historyka mieszkającego w Lowanium należy
do serii studiów poświęconych szczegółowej analizie inwen-
tarzy zbiorów artystycznych spisanych po śmierci Jana Kazi-
mierza, a także innych dokumentów dotyczących jego
spuścizny. Są to m.in. Tapiserie flamandzkie w kolekcji Jana
Kazimierza Wazy (1609-1672) wydrukowane w katalogu
francusko-flamandzkim pt.: Tapisserie flamandes du chdteau
du Wawel d Cracovie et d'autres collections europeennes,
Sint-Pieterabdij, Gent 12. XII. 1987- 14. II. 1988, Gandawa
1987, s. 122-135 (zob. moja recenzja w „BHS", R.LI, 1989,
nr 2, s. 185-188) i Dzieje Ulissesa. Seria dziesięciu tapiserii
brukselskich z XVII wieku dla Króla Władysława IV wydane
w jęz. francuskim pt. „L'Historie d'Ulysse. Suite de dix Ta-
pisseries de Bruxelles du XVlf siecle, tissees pour le Roi
Ladislas IV w tomie Curia Maior, Studia z dziejów kultury
ofiarowane Andrzejowi Ciechanowieckiemu, Zamek Króle-
wski w Warszawie, Warszawa 1990, s. 81-84.
W omawianym artykule Ryszard Szmydki, wyraźnie na-
wiązując do badań profesora Władysława Tomkiewicza, pró-
buje rozdzielić zamówienia tapiserii Zygmunta Augusta od
wazowskich. Zygmunt III przywiózł w latach 1593-1597 ze
Sztokholmu do Polski aż 30 tapiserii ze zbiorów ostatniego
Jagiellona (zawiezionych tam w roku 1578), a także serie:
Historia wojny trojańskiej (8 sztuk), Dzieje Saula (4 sztuki),
Dzieje A bsaloma (8 sztuk) i 6 sztuk (bez określonej tematyki)
z kaplicy prywatnej ze Sztokholmu. Serie Historia Juliusza

Cezara i Dzieje Oktawiana Augusta (pierwotnie 11 sztuk)
były zakupione w Brukseli przez Eryka XIV Wazę w 1561 r.
Jak wiadomo królewicz Władysław Zygmunt Waza pod-
czas swojej europejskiej podróży w roku 1624 zamówił w
Antwerpii m.in. serię Dzieje Ulissesa (10 sztuk) u tkacza
brukselskiego Jaquesa Geubelsa mł. wedle kartonów Jakuba
Jordaensa; w zamówieniu pośredniczył Jan Bierens - agente
del Signor Principe di Polonia (warto dodać, że źródłowy
artykuł o Bierensie przygotował prof. Erie Duverger do księgi
dla uczczenia śp. Jana Białostockiego). Cały ten zespół 10
tapiserii przechowywany w Polsce w latach 1633-69, a wy-
wieziony do Paryża przez Jana Kazimierza po abdykacji,
dekorował jego pałac opacki przy opactwie Saint-Germain-
des-Pres. W roku 1673 przeszły na własność elektorów ba-
warskich.
Najważniejszą częścią artykułu Szmydkiego jest analiza
tkanin z kolekcji królewicza Jana Kazimierza znajdujących
się w roku 1643 w dworze królewskim w Nieporęcie i w
Zamku Królewskim w Warszawie. Inwentarz z 1643 r. Re-
gestr w skarpcu (sic!) rzeczy (sic!) Królewicza... 1643 dnia 22
lipca w Warszawie przed odjazdem do Baden spisany przez
Wojciecha Jaktorowskiego szatnego królewicza znany był
Władysławowi Tomkiewiczowi. Królewicz pomimo innego
zapisu we wczesnym testamencie ojca (z 5 maja 1623) posia-
dał wówczas Historię Potop... sztuk 5 czyli jak sądzi Szmydki
pięć tkanin Dziejów wieży Babel wykonanych w warsztatach

104