Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (58.1996)

KRONIKA NAUKOWA

strat i ich dokumentacji. Muzeum Pomorza Zachodniego,
obecnie Narodowe powstało na bazie Pommersches Landes-
museum Stettin i Stadtmuseum Stettin jako muzeum wielo-
działowe. Niektóre obiekty ze zbiorów zostały ukryte i szczę-
śliwie odnalezione, jak np. w 1953 r. płyta z wapienia z
portretami ks. Barnima i Anny "odkryta" w piwnicach zamku
w Swobnicy. Inne zostały wywiezione do Polski centralnej i
tak 7 wagonów zbiorów przyrodniczych przekazano do Mu-
zeum Zoologicznego w Warszawie; książki wywiezione
wzbogaciły biblioteki uniwersyteckie w Warszawie, Lublinie
i Poznaniu. W późniejszym czasie na rzecz Centralnego Mu-
zeum Etnograficznego w Młocinach przekazano kolekcję
pozaeuropejskich zbiorów etnograficznych, głównie z Oce-
anii. W trosce o potrzebę, ze względów dydaktycznych, po-
siadania w Szczecinie sztuki polskiej, dokonano zamiany -
pozbawiono Szczecin kolekcji kopii rzeźb antycznych i waz
greckich, dla których na początku naszego wieku został
wzniesiony gmach na Wałach Chrobrego, a w zamian oddano
w depozyt zbiór nie najwyższej próby oczywiście, obrazów
malarstwa polskiego, po to by sukcesywnie je wycofywać. W
1995 r. na jubileusz 50-lecia muzeum przywrócono odlewy
antyczne, które jednak nie wróciły na przeznaczone im miej-
sca w architekturze secesyjnego gmachu i nie powróciły
wszystkie - część waz pozostaje w Muzeum Narodowym w
Warszawie, kopie rzeźb renesansu włoskiego, Colleoni i Da-
wid zdobią gmachy stolicy. Autorka zebrała dokumentację
gromadzenia zbiorów w poszczególnych działach.
Wszystkie wystąpienia muzealno-konserwatorskie uka-
zywały wielki trud służb i nieubłagane działanie polityki;
dużą część strat spowodowała polityka antykościelna i szowi-
nizm narodowościowy, które pozwalały na niszczenie tych
obiektów, które nie miały metryki słowiańskiej, czy jak wielu
chciało, polskiej. Mówił też o tym w swoich refleksjach z
12-letniego okresu zajmowania stanowiska Konserwatora
Wojewódzkiego inż. Stefan Kwilecki. Wspomniano wcześ-
niejszych zasłużonych konserwatorów, którzy podobnie jak
Kwilecki, musieli odejść z powodów politycznych: dr. Leo-
polda Kusztelskiego i mgr. Henryka Dziurlę, oraz niezwykle
zasłużonego w animowaniu życia kulturalnego w pierwszych
latach po wojnie, wojewodę płk. Leonarda Borkowicza.
Mgr Marek Ober w swym bogato ilustrowanym wystą-
pieniu dotyczącym degradacji krajobrazu kulturowego Pomo-
rza, okazał się niezwykle uważnym i wrażliwym obserwato-
rem zjawisk, gdzie w bezmyślny i barbarzyński sposób zakłó-
cana jest otaczająca nas przestrzeń: kilkupiętrowe budynki z
wielkiej płyty wciśnięte w obręb średniowiecznego miasta,
czy zasłaniające panoramę nadmorską budynki z okresu "gi-
gantomanii" rażą i bolą jak dotkliwe rany. Jako pozytywny
przykład pokazał na dojeździe do Szczecina Hotel Panorama,
częściowo wtopiony w szkarpę.

Prof. dr Stanisław Latour i dr Aleksandra Sadkiewicz-Par-
czewska z Instytutu Architektury i Urbanistyki Politechniki
Szczecińskiej podjęli trudny temat krytycznej oceny współ-
czesnej architektury, ograniczając się do kilkunastu przykła-
dów z terenu Szczecina. Potwierdzili obserwacje Obera mó-
wiąc o nieszczęśliwych standartach z okresu zniewolenia
wielką płytą, dalej pokazali nadmierną swobodę w posługi-
waniu się bogactwem udziwnionej formy i materiału, co
obserwuje się od czasu zmiany ustroju. "Postmodernizm"
stosowany bez umiaru, jest szczególnie widoczny w budyn-
kach banków, nie tak bogate pod względem materiału szaleń-
stwo formy, bez uszanowania proporcji i uzasadnienia fun-
kcjonalnego obserwuje się niejednokrotnie w architekturze
sakralnej ostatniego dwudziestolecia. Wydaje się szczególnie
ważne, że ten referat zaistniał na seminarium SHS, może
będzie początkiem poważnej dyskusji interdyscyplinarnej
nad kształtowaniem naszego otoczenia.
Mgr Lech Karwowski, krytyk sztuki i pracownik TV
mówił o oryginalnych poszukiwaniach plastycznych lat 70. i
80. Mimo dającego się odczuwać w życiu plastycznym braku
miejscowej "szkoły" wytypował trzy grupy artystyczne, które
dały się zauważyć w zakresie poszukiwań przestrzennych. Są
to Grupa Brama, ze znaczącą indywidualnością Ryszarda
Tokarczyka. Grupa "od wtorku" raczej efemeryczna, która
jednak wprowadziła znaczny ferment i najmłodsza grupa "K
2", w skład której wchodzą absolwenci poznańskiej WSSP:
Danuta Dąbrowska i Waldemar Wojciechowski, Mirosława i
Janusz Poślednikowie oraz Jolanta i Tomasz Brejdakowie,
niosący idee Berdyszaka, Gustowskiej i Kozłowskiego.
Ostatni temat, którym zajęła się mgr Jadwiga Najdowa,
Kurator Muzeum Narodowego w Szczecinie to: Środowisko
artystyczne Szczecina w kontekście "Atlasu kultury polskiej
1946-1990". Była to jakby kontynuacja, w odniesieniu do
Szczecina, syntezy dokonanej w Atlasie... Aleksandra Walli-
sa. Z panoramy jaką ukazała, uwzględniającej literaturę, pla-
stykę, muzykę, teatr, prasę, krytykę artystyczną w radiu i
telewizji przywoływane były na pamięć nie byle jakie osobo-
wości i znaczące zespoły. Mgr Najdowa w uzupełnieniu se-
minarium przygotowała tekst mówiący o wkładzie w proble-
matykę badań nad malarstwem polskim 2. poł. XIX wieku dr
Aleksandry Majerskiej, pierwszego historyka sztuki, pracują-
cej w szczecińskim muzeum w latach 1946 - 1950, o zasłu-
gach trudnych do przecenienia dla tej instytucji.
Na zakończenie należy wspomnieć, że oprawą dla semi-
narium 50 lat polskich badań nad sztuką Szczecina i Pomorza
Zachodniego była wystawa bardzo pięknych fotografii, wy-
konana przez Biuro Dokumentacji Zabytków pt. Wieś zacho-
dnio-pomorska wfotografii. Budownictwo ryglowe autorstwa
mgr Alicji Gerlach-Josewicz.
oprac. Maria Glińska

417