DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Miziołek, Jerzy: "Rodzina Centaurów" Louis de Silvestre'a w Pałacach Prezydenckim i w Wilanowie: o recepcji ekphrasis Lukiana w polskiej kulturze artystycznej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0056
50
Jerzy Miziołek
8. Sebastiano Ricci, Rodzina centaurów, olej, płótno,
miejsce przechowywania nieznane,
fot. za Daniels 1976
Już na pierwszy rzut oka można zauważyć jak niezwykle wiernie de Silvestre oddał
wszystkie niemal detale dzieła Zeuksisa wprowadzając tylko nieco innowacji. Wprawdzie
centaurzyca nie spoczywa na bujnej trawie, ale jej górna połowa przedstawia prawdziwie
„uroczą kobietę", także układ nóg i rozmieszczenie centaurzątek odpowiada dokładnie
opisowi Lukiana. Innowacjąjest jej wyciągnięta ku mężowi-centaurowi lewa ręka. Ten z
kolei stoi rzeczywiście „ponad nimi", a w jego obliczu można dostrzec nieco dzikości;
która jest jeszcze bardziej spotęgowana w obrazie z Pałacu Prezydenckiego. Artysta uka-
zał tu jednak centaura w całej postaci, włącznie z „końską częścią", nadto nie w jednej
ręce a oburącz trzyma nie „szczenię lwie" a całkiem już wyrośnięte lwiątko, które groźnie
szczerzy zęby na centaurzycę. Nie ulega zatem wątpliwości, że nie jest on tutaj powstrzymy-
wany przez swą żonę „przed ukręceniem głowy małemu lewkowi", jak zostało zasugerowa-
ne w katalogu wilanowskiej wystawy zatytułowanej „Louis de Silvestre" w 1997 r.3°, lecz
raczej, jak pisze Lukian, potrząsa nim, jakby dla igraszki. Być może swój udział w wyborze
dla Wilanowa tego niezwykłego tematu miał wspomniany już nadworny poeta Augusta II -
Antoni Poniński, autor inspirowanych Lukianem Sarmatides seu satirae cuiusdam equitis
Poloni. Jak wykazał Tadeusz Sinko twórczość tego poety zapowiada prawdziwy „powrót do
natury", który stał się niebawem jednym z głównych postulatów twórczości Jean'a Jacqu-
es'a Rousseau31. W istocie trudno byłoby znaleźć bardziej interesujące przedstawienie „ży-
cia zgodnego z naturą" niż scena przedstawiona na obrazie Louis'a de Silvestre.
Przychodzi wreszcie dokonać porównania warszawskiej „rekonstrukcji" dzieła Zeuk-
sisa z realizacjami tematu w sztuce europejskiej, których większość zebrali w swoich
publikacjach Antonio Giuliano i Lucia Faedo32. Palma pierwszeństwa w tym zakresie
30 Louis de Sivestre..., op. cit. 1997, s. 115.
31 SINKO, Polski głosiciel..., op. cit., s. 289-358.
32 A. GIULIANO, La Famiglia dei centauri. Ricerca su un tema iconografico, [w;] Studi di storia dell'arte in onore di
Valerio Mariani, Napoli 1971, s. 123-130; FAEDO, Le immagini... , s. 139-141, w publikacji tej badaczka zpowiedziała
obszerne opracowanie tematu.
Jerzy Miziołek
8. Sebastiano Ricci, Rodzina centaurów, olej, płótno,
miejsce przechowywania nieznane,
fot. za Daniels 1976
Już na pierwszy rzut oka można zauważyć jak niezwykle wiernie de Silvestre oddał
wszystkie niemal detale dzieła Zeuksisa wprowadzając tylko nieco innowacji. Wprawdzie
centaurzyca nie spoczywa na bujnej trawie, ale jej górna połowa przedstawia prawdziwie
„uroczą kobietę", także układ nóg i rozmieszczenie centaurzątek odpowiada dokładnie
opisowi Lukiana. Innowacjąjest jej wyciągnięta ku mężowi-centaurowi lewa ręka. Ten z
kolei stoi rzeczywiście „ponad nimi", a w jego obliczu można dostrzec nieco dzikości;
która jest jeszcze bardziej spotęgowana w obrazie z Pałacu Prezydenckiego. Artysta uka-
zał tu jednak centaura w całej postaci, włącznie z „końską częścią", nadto nie w jednej
ręce a oburącz trzyma nie „szczenię lwie" a całkiem już wyrośnięte lwiątko, które groźnie
szczerzy zęby na centaurzycę. Nie ulega zatem wątpliwości, że nie jest on tutaj powstrzymy-
wany przez swą żonę „przed ukręceniem głowy małemu lewkowi", jak zostało zasugerowa-
ne w katalogu wilanowskiej wystawy zatytułowanej „Louis de Silvestre" w 1997 r.3°, lecz
raczej, jak pisze Lukian, potrząsa nim, jakby dla igraszki. Być może swój udział w wyborze
dla Wilanowa tego niezwykłego tematu miał wspomniany już nadworny poeta Augusta II -
Antoni Poniński, autor inspirowanych Lukianem Sarmatides seu satirae cuiusdam equitis
Poloni. Jak wykazał Tadeusz Sinko twórczość tego poety zapowiada prawdziwy „powrót do
natury", który stał się niebawem jednym z głównych postulatów twórczości Jean'a Jacqu-
es'a Rousseau31. W istocie trudno byłoby znaleźć bardziej interesujące przedstawienie „ży-
cia zgodnego z naturą" niż scena przedstawiona na obrazie Louis'a de Silvestre.
Przychodzi wreszcie dokonać porównania warszawskiej „rekonstrukcji" dzieła Zeuk-
sisa z realizacjami tematu w sztuce europejskiej, których większość zebrali w swoich
publikacjach Antonio Giuliano i Lucia Faedo32. Palma pierwszeństwa w tym zakresie
30 Louis de Sivestre..., op. cit. 1997, s. 115.
31 SINKO, Polski głosiciel..., op. cit., s. 289-358.
32 A. GIULIANO, La Famiglia dei centauri. Ricerca su un tema iconografico, [w;] Studi di storia dell'arte in onore di
Valerio Mariani, Napoli 1971, s. 123-130; FAEDO, Le immagini... , s. 139-141, w publikacji tej badaczka zpowiedziała
obszerne opracowanie tematu.