DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Korpysz, Ewa: Fundacja biskupa György Szathmáry'ego dla katedry w Pécs
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0073
FUNDACJA BISKUPA GYÓRGY SzATHMARY DLA KATEDRY W PĆCS
67
<$. PĆćW, Ża/ud/Y/, Ża/jZ/ĆY/ Co/pM,S' C/?r/',s7/, E76u/Y7a/uv/aW ,s'c/C/J/7U, coM/ Z Ac/2jUW
6/k żup a Gyó7;o;u ózatńwaęy, /o/. Ewa CDupy.sz, 2666'
ówczesnych inwestycjach królewskich: pałacu w Budzie, willi Nyek i pałacu w Wyszeh-
radzie^. Z inicjatywy arcybiskupa Bakócza od r. 1506 przy katedrze w Esztergomie po-
wstawała kaplica Zwiastowania Panny Marii, pierwsza, całkowicie renesansowa budowla
sakralna nie tylko na Węgrzech, ale i w Europie na północ od Alp (ił. 2). Wznosili ją
i ozdabiali budowniczowie, kamieniarze i rzeźbiarze z ItaliC. Były to obiekty, które Sza-
thmary, z racji pełnionych przez siebie funkcji i zajmowanych stanowisk, doskonale znał
z autopsji.
Gyórgy Szathmary został nominowany na biskupa Pecs przez papieża Juliusza Ił
w grudniu 1505 r. W tym czasie trwały prace wykończeniowe w katedrze, przebudowywa-
nej przez poprzednika, biskupa Zsigmonda Emuszta. Nawa główna i prezbiterium otrzy-
mały wówczas późnogotyckie sklepienia"'. Zamówienia nowego biskupa do katedry
(tabernakulum, a zapewne także chrzcielnica i ołtarz główny), były realizowane już
w innym, nowym stylu. Czas ich powstania nie został dokładnie określony. Przyjmuje się
ogólnie, że sakrarium powstało między r. 1505 a 1510, bliżej początku tego okresu. Jest to
zapewne pierwsze dzieło fundowane przez Szathmary'ego po objęciu biskupstwa" .
Wykonane z czerwonego marmuru monumentalne tabernakulum ma formę edikuli osa-
dzonej na wysokim cokole i zwieńczonej półkolistym tympanonem z akroterionami. W
środkowej części, pomiędzy pilastrami dźwigającymi rozbudowane belkowanie, znajduje
^ Kwestie te obszerniej omawiają: Laszló GEREVICH, „Reflexions sur ie chateau de Buda a Eepoque du roi Mathias",
/tcm EAtonYe HPiYw Aco&jmag ScmTRhmMw /Amgancag 1967, T. XIII, z. i-3, s. 123-132; Miktós HORLER,
„A buda-nyeki kiraly villa epuletei", /Ry /Amganca 1986, z. 1, s. 51-80; id., „Les edifices de la villa royale de Buda-
nyek", zfeta /EsTorme HRmw Aca&wmg ScRnha/irw T/MMgwicae 1987-1988, T.XXXIII, z. 1-2, s. 131-177; Istvan
FELD, „Die Bauten Kónig Wladislaws 11. und die Verbreitung der Renaissance-Archtektur in Ungarn. Die Rolle und
die Bedeutung der archaologischen Forschung und der zeichnerischen Rekonstruktion", [w:]DE2agE/Zo77g/7..., s. 307-
316; Johannes RÓLL, Gtcwmm Da/wata, Worms am Rhein 1994,
^ BALOGH, „La cappella Bakócz..., s. 4; Mikóls HEJJ, „Die Bakócz-Kapelle", [w:] 62..., s. 660-664,
Miklós HORLER, 77?g ^ałócz CAapg/ CaRgJra/, Budapest 1990,
lstvan GENTHON^M^t&^EjjdYg/N/j Leipzig 1974, s. 419; FARB ARY, "Gyórgy Szatmari...", s. 224-225.
" Helena KOZAKIEWICZOWA, Rzeźba YlYwEŻM w PoAce, Warszawa 1984, s. 64; FEUER-TÓTH, op. cit., s. 23,
219; BALOGH, „Tabemakel des Bischofs ..., [w:] &7?a//abM^ 62..., s. 674-675; FARBAKY, „Gyórgy Szatmari...",
s. 224-320, id., „Dominus...", s. 319-320.
67
<$. PĆćW, Ża/ud/Y/, Ża/jZ/ĆY/ Co/pM,S' C/?r/',s7/, E76u/Y7a/uv/aW ,s'c/C/J/7U, coM/ Z Ac/2jUW
6/k żup a Gyó7;o;u ózatńwaęy, /o/. Ewa CDupy.sz, 2666'
ówczesnych inwestycjach królewskich: pałacu w Budzie, willi Nyek i pałacu w Wyszeh-
radzie^. Z inicjatywy arcybiskupa Bakócza od r. 1506 przy katedrze w Esztergomie po-
wstawała kaplica Zwiastowania Panny Marii, pierwsza, całkowicie renesansowa budowla
sakralna nie tylko na Węgrzech, ale i w Europie na północ od Alp (ił. 2). Wznosili ją
i ozdabiali budowniczowie, kamieniarze i rzeźbiarze z ItaliC. Były to obiekty, które Sza-
thmary, z racji pełnionych przez siebie funkcji i zajmowanych stanowisk, doskonale znał
z autopsji.
Gyórgy Szathmary został nominowany na biskupa Pecs przez papieża Juliusza Ił
w grudniu 1505 r. W tym czasie trwały prace wykończeniowe w katedrze, przebudowywa-
nej przez poprzednika, biskupa Zsigmonda Emuszta. Nawa główna i prezbiterium otrzy-
mały wówczas późnogotyckie sklepienia"'. Zamówienia nowego biskupa do katedry
(tabernakulum, a zapewne także chrzcielnica i ołtarz główny), były realizowane już
w innym, nowym stylu. Czas ich powstania nie został dokładnie określony. Przyjmuje się
ogólnie, że sakrarium powstało między r. 1505 a 1510, bliżej początku tego okresu. Jest to
zapewne pierwsze dzieło fundowane przez Szathmary'ego po objęciu biskupstwa" .
Wykonane z czerwonego marmuru monumentalne tabernakulum ma formę edikuli osa-
dzonej na wysokim cokole i zwieńczonej półkolistym tympanonem z akroterionami. W
środkowej części, pomiędzy pilastrami dźwigającymi rozbudowane belkowanie, znajduje
^ Kwestie te obszerniej omawiają: Laszló GEREVICH, „Reflexions sur ie chateau de Buda a Eepoque du roi Mathias",
/tcm EAtonYe HPiYw Aco&jmag ScmTRhmMw /Amgancag 1967, T. XIII, z. i-3, s. 123-132; Miktós HORLER,
„A buda-nyeki kiraly villa epuletei", /Ry /Amganca 1986, z. 1, s. 51-80; id., „Les edifices de la villa royale de Buda-
nyek", zfeta /EsTorme HRmw Aca&wmg ScRnha/irw T/MMgwicae 1987-1988, T.XXXIII, z. 1-2, s. 131-177; Istvan
FELD, „Die Bauten Kónig Wladislaws 11. und die Verbreitung der Renaissance-Archtektur in Ungarn. Die Rolle und
die Bedeutung der archaologischen Forschung und der zeichnerischen Rekonstruktion", [w:]DE2agE/Zo77g/7..., s. 307-
316; Johannes RÓLL, Gtcwmm Da/wata, Worms am Rhein 1994,
^ BALOGH, „La cappella Bakócz..., s. 4; Mikóls HEJJ, „Die Bakócz-Kapelle", [w:] 62..., s. 660-664,
Miklós HORLER, 77?g ^ałócz CAapg/ CaRgJra/, Budapest 1990,
lstvan GENTHON^M^t&^EjjdYg/N/j Leipzig 1974, s. 419; FARB ARY, "Gyórgy Szatmari...", s. 224-225.
" Helena KOZAKIEWICZOWA, Rzeźba YlYwEŻM w PoAce, Warszawa 1984, s. 64; FEUER-TÓTH, op. cit., s. 23,
219; BALOGH, „Tabemakel des Bischofs ..., [w:] &7?a//abM^ 62..., s. 674-675; FARBAKY, „Gyórgy Szatmari...",
s. 224-320, id., „Dominus...", s. 319-320.