DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Artykuły
DOI article:Kostrzyńska-Miłosz, Anna: Meble w polskich wnętrzach reprezentacyjnych lat 50. XX wieku: Urząd Rady Ministrów w Warszawie*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0747
Meble w polskich wnętrzach reprezentacyjnych lat 50. XX wieku
733
wykwintnego regionalizmu"11 lub wręcz prymitywizmu12. Podczas realizacji tego projektu
poznał Bogusławski Stanisława Sikorę, rzeźbiarza, z którym współpracował później przez
wiele lat13.
Pierwszym projektem meblarskim, którym Bogusławski wkroczył w świat władzy, był
projekt kołyski dla holenderskiej księżniczki Beatrix14. Zamówiła ją w celach promocyj-
nych w 1938 r. Naczelna Dyrekcja Przedsiębiorstwa Lasów Państwowych. Mebel ten miał
charakterystyczną dla Bogusławskiego formę nawiązującą do klasycyzmu. Proste wrze-
cionowate nogi ujęte w części dolnej łączyną, wspierające ażurową część, kolebkę przy-
pominającą kształtem koszyk.
Ukoronowaniem przedwojennej twórczości projektowej Bogusławskiego w dziedzinie
meblarstwa były zaprezentowane w pawilonie polskim na międzynarodowej wystawie
w Nowym Jorku w 1939 r. wnętrza „Pokoju Posła" i „Pokoju Pani" oraz rotunda Przedsię-
biorstwa Lasów Państwowych, za które artysta otrzymał Grand Prix.
Szczególnie istotne w poszukiwaniu ciągłości stylistycznej przedwojennej i powojen-
nej twórczości Bogusławskiego w zakresie projektowania wnętrz jest wyposażenie „Po-
koju Posła" (il. 1). W gabinecie tym znajdowały się jaworowe biurko, fotele oraz
mahoniowa komoda z „elementami dębu"15. Fotele o siedziskach wspierających się na
czterech szablastych nogach, podłokietniki o płynnej linii i wysokie prostokątne oparcia
- to wzorzec, który z pewnymi modyfikacjami powtarza się również w powojennych
projektach mebli, podobnie jak forma biurka, dużego prostokątnego blatu bez oskrzyni,
osadzonego na długich smukłych nogach. Magdalena Meissner, powołując się na świa-
dectwa współpracowników Bogusławskiego, pisze, że kwestie detalu były dla niego
bardzo ważne, „projektował fotele posiadające bardzo prostą formę, ale skromny szcze-
gół, jak rzeźbione tralki podtrzymujące poręcz decydujące o eleganckim i oryginalnym
wyglądzie danego mebla"16. Sprzęty z „Pokoju Posła" są zdobione jedynie małymi
gwiazdkami w części środkowej oskrzyni oraz umieszczonymi u nasady podłokietni-
ków i oparcia wrzecionowatymi elementami pokrytymi płaskorzeźbioną plecionką. Tyl-
ko komoda ma nieco inny charakter. Zazwyczaj płaszczyzny frontów mebli
korpusowych Bogusławski „rozbijał" pionowymi lub poziomymi podziałami linii wy-
znaczanych przez lekko zaokrąglone krawędzie drzwiczek lub szuflad, czasami tworzą-
cych wzór imitujący zestawienia deseczek. W komodzie zaprezentowanej na wystawie
z 1939 r. tę rolę pełnią lica szuflad. Podstawę mebla tworzą dwa postumenty, na których
w części górnej leżą lwy17, wyrzeźbione przez Stanisława Sikorę wówczas już stałego
11 Agnieszka CHMIELEWSKA,. „Odrębność kulturowa narodu, jego duch i siła czyli reprezentacja Polski na wystawie
paryskiej", [w:] Wystawa paryska 1937. Materiały z sesji naukowej IS PAN, Warszawa, 22-23 października 2007 roku,
red. Joanna M. SOSNOWSKA, Warszawa 2009, s. 93.
12 Joanna M. SOSNOWSKA, „Polska w Paryżu była... kobietą", [w:] Wystawa paryska 1937..., s. 93.
13 Jan Bogusławski zrealizował wspólnie ze Stanisławem Sikorą wiele projektów, elementy plastyczne mebli były jedy-
nie jedną z nich. Artystów łączyło zamiłowanie do faktury drewna, fascynacja materiałem. Sikora twierdził, że każdy
gatunek drewna inspiruje go w inny sposób i skłania do takiego a nie innego ujęcia rzeźby; zob. C. J., „Londyńska
placówka «Orbisu» i «Lotu»", 7 dni w Polsce, 1963, nr 23, s. 9.
14 Ryszard ŻELICHOWSKI, „Polska kołyska na holenderskim dworze. Przyczynek do roli daru w stosunkach między-
narodowych w dwudziestoleciu międzywojennym", Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 61:2013, nr 1, s. 91-110;
Karolina GROBELSKA, „O wizycie, która zakołysała Krynicą", Almanach Muszyny, 2010, s. 19-28.
15 Katalog oficjalny Działu Polskiego na Międzynarodowej Wystawie w Nowym Jorku, 1939, Warszawa 1939, s. 219.
16 Magdalena MEISSNER, Architekt Jan Bogusławski. Meble i wnętrza lat 30., ARCH, 2010, nr 3, s. 75.
17 Karolina Grobelska opisuje niemal identyczne w formie lwy zrealizowane w powojennym projekcie stołu konferen-
cyjnego; zob. GROBELSKA, Jan Bogusławski..., s. 156.
733
wykwintnego regionalizmu"11 lub wręcz prymitywizmu12. Podczas realizacji tego projektu
poznał Bogusławski Stanisława Sikorę, rzeźbiarza, z którym współpracował później przez
wiele lat13.
Pierwszym projektem meblarskim, którym Bogusławski wkroczył w świat władzy, był
projekt kołyski dla holenderskiej księżniczki Beatrix14. Zamówiła ją w celach promocyj-
nych w 1938 r. Naczelna Dyrekcja Przedsiębiorstwa Lasów Państwowych. Mebel ten miał
charakterystyczną dla Bogusławskiego formę nawiązującą do klasycyzmu. Proste wrze-
cionowate nogi ujęte w części dolnej łączyną, wspierające ażurową część, kolebkę przy-
pominającą kształtem koszyk.
Ukoronowaniem przedwojennej twórczości projektowej Bogusławskiego w dziedzinie
meblarstwa były zaprezentowane w pawilonie polskim na międzynarodowej wystawie
w Nowym Jorku w 1939 r. wnętrza „Pokoju Posła" i „Pokoju Pani" oraz rotunda Przedsię-
biorstwa Lasów Państwowych, za które artysta otrzymał Grand Prix.
Szczególnie istotne w poszukiwaniu ciągłości stylistycznej przedwojennej i powojen-
nej twórczości Bogusławskiego w zakresie projektowania wnętrz jest wyposażenie „Po-
koju Posła" (il. 1). W gabinecie tym znajdowały się jaworowe biurko, fotele oraz
mahoniowa komoda z „elementami dębu"15. Fotele o siedziskach wspierających się na
czterech szablastych nogach, podłokietniki o płynnej linii i wysokie prostokątne oparcia
- to wzorzec, który z pewnymi modyfikacjami powtarza się również w powojennych
projektach mebli, podobnie jak forma biurka, dużego prostokątnego blatu bez oskrzyni,
osadzonego na długich smukłych nogach. Magdalena Meissner, powołując się na świa-
dectwa współpracowników Bogusławskiego, pisze, że kwestie detalu były dla niego
bardzo ważne, „projektował fotele posiadające bardzo prostą formę, ale skromny szcze-
gół, jak rzeźbione tralki podtrzymujące poręcz decydujące o eleganckim i oryginalnym
wyglądzie danego mebla"16. Sprzęty z „Pokoju Posła" są zdobione jedynie małymi
gwiazdkami w części środkowej oskrzyni oraz umieszczonymi u nasady podłokietni-
ków i oparcia wrzecionowatymi elementami pokrytymi płaskorzeźbioną plecionką. Tyl-
ko komoda ma nieco inny charakter. Zazwyczaj płaszczyzny frontów mebli
korpusowych Bogusławski „rozbijał" pionowymi lub poziomymi podziałami linii wy-
znaczanych przez lekko zaokrąglone krawędzie drzwiczek lub szuflad, czasami tworzą-
cych wzór imitujący zestawienia deseczek. W komodzie zaprezentowanej na wystawie
z 1939 r. tę rolę pełnią lica szuflad. Podstawę mebla tworzą dwa postumenty, na których
w części górnej leżą lwy17, wyrzeźbione przez Stanisława Sikorę wówczas już stałego
11 Agnieszka CHMIELEWSKA,. „Odrębność kulturowa narodu, jego duch i siła czyli reprezentacja Polski na wystawie
paryskiej", [w:] Wystawa paryska 1937. Materiały z sesji naukowej IS PAN, Warszawa, 22-23 października 2007 roku,
red. Joanna M. SOSNOWSKA, Warszawa 2009, s. 93.
12 Joanna M. SOSNOWSKA, „Polska w Paryżu była... kobietą", [w:] Wystawa paryska 1937..., s. 93.
13 Jan Bogusławski zrealizował wspólnie ze Stanisławem Sikorą wiele projektów, elementy plastyczne mebli były jedy-
nie jedną z nich. Artystów łączyło zamiłowanie do faktury drewna, fascynacja materiałem. Sikora twierdził, że każdy
gatunek drewna inspiruje go w inny sposób i skłania do takiego a nie innego ujęcia rzeźby; zob. C. J., „Londyńska
placówka «Orbisu» i «Lotu»", 7 dni w Polsce, 1963, nr 23, s. 9.
14 Ryszard ŻELICHOWSKI, „Polska kołyska na holenderskim dworze. Przyczynek do roli daru w stosunkach między-
narodowych w dwudziestoleciu międzywojennym", Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 61:2013, nr 1, s. 91-110;
Karolina GROBELSKA, „O wizycie, która zakołysała Krynicą", Almanach Muszyny, 2010, s. 19-28.
15 Katalog oficjalny Działu Polskiego na Międzynarodowej Wystawie w Nowym Jorku, 1939, Warszawa 1939, s. 219.
16 Magdalena MEISSNER, Architekt Jan Bogusławski. Meble i wnętrza lat 30., ARCH, 2010, nr 3, s. 75.
17 Karolina Grobelska opisuje niemal identyczne w formie lwy zrealizowane w powojennym projekcie stołu konferen-
cyjnego; zob. GROBELSKA, Jan Bogusławski..., s. 156.