Zdzisław Żygulski junior jako bronioznawca

391

w Krakowie, Zbigniewa Bocheńskiego (il. l)7. Oso-
ba Bocheńskiego miała niewątpliwie wpływ na
Zdzisława Żygulskiego, był on bowiem uznanym
autorytetem w zakresie dawnej broni i barwy, także
w środowisku międzynarodowym. Podobnie jak
Zdzisław Żygulski, Bocheński z wykształcenia był
historykiem sztuki, ale w jego pracach, charaktery-
zujących się dużą zwięzłością i zdyscyplinowaniem,
widoczne były także liczne wpływy warsztatu histo-
rycznego. Obaj ściśle mieli współpracować przez
blisko 30 lat, tworząc podwaliny pod krakowską
szkołę bronioznawczą, w dużej mierze opartą wów-
czas na historykach sztuki. Jak wspominał wczesne
lata swojej pracy sam Żygulski, „do pracy w muze-
alnictwie przystąpiło młode pokolenie historyków
sztuki i historyków [...]. Dla nich [Bocheński] był
istotnie świetnym nauczycielem i wychowawcą, po-
trafił fascynująco mówić i pisać, imponował rozle-
głością swej wiedzy historycznej, krytycznością
i ostrożnością sądów naukowych, a przede wszyst-
kim umiał zapalać entuzjazm do badań w owej dzie-
dzinie ważnej, a przecież pomijanej w studiach uni-
wersyteckich, dziedzinie dawnej broni i barwy"8.
Warto wspomnieć, że w tym samym czasie wykształ-
cił się także inny ośrodek bronioznawstwa skupiony
wokół prof. Andrzeja Nadolskiego9 w Łodzi (il. 2),
najpierw przy Polskiej Akademii Nauk, następnie
związany z Uniwersytetem Łódzkim, a zajmujący się
bronią archeologiczną i pozostający aktywny na tym
polu do dnia dzisiejszego.
Wydaje się, że to także Zbigniew Bocheński
wprowadził Zdzisława Żygulskiego w środowisko
badaczy zagranicznych, przede wszystkim au-
striackich, z którymi on sam, jako władający do-
skonale językiem niemieckim, miał liczne kontakty
jeszcze przez wybuchem wojny w 1939 r. To
przede wszystkim Bruno Thomas10 ze zbrojowni
(Waffensammlung) Kunsthistorisches Museum
w Wiedniu utrzymywał z Żygulskim kontakty zawo-
dowe i przyjacielskie, miał w przyszłości pomóc mu
w karierze międzynarodowej.
Jednak ani polscy badacze współcześni Żygul-
skiemu, ani austriaccy, lecz przede wszystkim bry-

7 Zbigniew Bocheński (1901-1976) - w Muzeum Naro-
dowym pracował od roku 1929, w roku 1950 mianowany
jego wicedyrektorem; prezes Stowarzyszenia Miłośników
Dawnej Broni i Barwy w latach 1957-1971.

8 Zdzisław ŻYGULSKI jun., „Zasługi Zbigniewa Bocheń-
skiego w badaniach nad dawną bronią i barwą", [w:] Stu-
dia do dziejów dawnego uzbrojenia i ubioru wojskowego,
cz. VII, Kraków 1978, s. 9.

9 Andrzej Nadolski (1921-1993) - profesor zwyczajny

Uniwersytetu Łódzkiego, archeolog, specjalista w dzie-

dzinie wojskowości średniowiecznej, twórca pracowni

Historii Dawnego Uzbrojenia przy Polskiej Akademii


1. Zbigniew Bocheński. Fot. Archiwum
Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy

tyjscy mieli na Zdzisława Żygulskiego wpływ naj-
większy. Muzealnictwo brytyjskie, tamtejsza szkoła
bronioznawcza, sposób opracowywania obiektów,
a także spojrzenie na wystawiennictwo muzealne były
mu przez całe życie najbliższe, czego sam nie ukry-
wał11. Silne więzi, jakie odczuwał z brytyjską nauką
i muzealnictwem, zainicjowane zostały po raz pierw-
szy w roku 1959, gdy Polskę odwiedził Sir James
Mann z Londynu12, autor cenionego, dwutomowego
katalogu zbiorów Wallace Collection13. Zdzisław Ży-
gulski, na prośbę prof. Karola Estreichera, towarzy-
szył mu jako przewodnik, najpierw oprowadzaj ąc po
Nauk w Łodzi.
10 Bruno Thomas (1910-1988) - dyrektor Waffensammm-
lung w Kunsthistorisches Museum w Wiedniu, w latach
1969-1975 prezydent International Association of Mu-
seum of Arms and Military History (IAMAM).
11 Por. ŻYGULSKI, Broń w dawnej Polsce..., s. 12.
12 James Gow Mann (1897-1963) - kurator Ashmolean
Museum w Oksfordzie, następnie dyrektor Wallace Col-
lection i mistrz zbrojowni Tower w Londynie.
13 James MANN, European Arms and Armour. Text with
Historical Notes and Illustrations, t. 1-2, London 1962.