704

Aleksander Jankowski


4. Przemienienie, malowidło w kościele pw. Świętego Krzyża we Wrześni „Na Lipówce",
ok. 1700 (włączone do dekoracji ściennej z 1852 r.). Fot. Aleksander Jankowski

go, ufundowane przez Walentego Mroszkiewicza, prepozyta wrzesińskiej fary14. Przed-
stawienia tworzyły wraz z Ukrzyżowaniem w ołtarzu głównym spójny program ideowy15.
Kiedy po renowacji kościoła w 1852 r. wprowadzono nową malarską dekorację, zachowa-
no odnoszące się do patrocinium malowidła na stropie (gruntownie je odnawiając).
Podobnie postąpiono w wyremontowanym w roku 1871 XVII-wiecznym kościele pw.
św. Andrzeja w Golinie k. Jarocina16. Nowymi malowidłami ozdobiono ściany, pozosta-
wiając dekorację malarską na pozornej kolebce i nad lukiem tęczowym prezbiterium,
wykonaną na papierowym podobraziu w 1740 r. Malowidła powstały, gdy świątynia stała
się miejscowym ośrodkiem kultu Matki Boskiej Pocieszenia, czczonej w obrazie z ołtarza
głównego. Na „kolebce" zestawiono Dysputę o Niepokalanym Poczęciu NMP z Adoracją
Boga Ojca (wyobrażonego w zwieńczeniu ołtarza). Dysputa... w zasadzie odtwarzała
popularny w XVII-XVIII stuleciu graficzny wariant ikonograficzny17. W Golinie jednak

14 AAG, AKM: Visitatio Generalii Kraszkowiane Archidiaconatus Gnesnensis in Anno 1712 et 1713 expedite, sygn.
E 9, k.50.

15 Być może program ideowy malowideł związany z wezwaniem kościoła miał kontynuację w nawie, którą w połowie
XIX w. rozebrano, redukując pierwotnie jednonawową świątynię do salowej, ograniczonej tylko do przestrzeni prezbi-
terium. O tym, że kościół wzniesiono jako jednonawowy świadczy zarówno analiza struktury architektonicznej, jak
i zapis w protokole wizytacji z 1766 r.: Ecclesia minori et maiori choro constant; AAG, AKM: Generalis Visitatio
Ecclesiarum in Archidiaconatu Gnesnensi consistentium (ex mandato Archiepiscopi Vladislai Łubieński) per Illustrem
Reverendissimum Antonium Wyczalkowski I. U.D. canonicum metropolitanum Gnesnensem Archidiaconum Calisien-
sem, visitatorem generallem elegatum continuata et peracta Anno Domini 1766 (et 1767), sygn. E 18, k. 932.

16 Aleksander JANKOWSKI, Kościoły drewniane o zdwojonej konstrukcji ścian w Wielkopolsce, Bydgoszcz 2009,
s. 206-209.

17 Na analogicznym wzorcu oparto XVIII-wieczny obraz Adoracja Matki Boskiej przez Wszystkich Świętych w prezbi-
terium kościoła parafialnego pw. Świętej Trójcy w Słupi Jędrzejowskiej; zob. JANKOWSKI, Malarstwo ścienne drew-
nianych świątyń..., s. 64.