Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (7.1939)

(7)

RECENZJE I SPRAWOZDANIA

95

szesnastym, a więc na długo przed systematyzacją wymagań w zakresie plano-
wania rezydencyj mieszkalnych, datującym z początku osiemnastego wieku,
spostrzeżemy, że „Królikarnia" nie jest bynajmniej „wierną kopią" czy też
„bezduszną kopią", lecz przeciwnie, biorąc od Palladia natchnienie, próbuje
znaleźć rozwiązanie własne idące na myśli wymagań swego wieku. Stąd pewna
osiemnastowieczna miękkość i kokieteria jej architektury, budząca, być może
pewne zastrzeżenia, gdyby stosować miarę bezwzględną, ale kreująca ją pomimo
bardzo widocznych analogii na dzieło samoistne i wartościowe.
Lech Niemojewski.
KAZIMIERZ BUCZKOWSKI, WITOLD SKÓRCZEWSKI. Dawne
szkła polskie, Warszawa MCMXXXVIII, in 40 str. 44+2 nlb. + II tabl. barwne,
liczne ilustr. w tekście. [Wnętrze i sprzęt]. Wydawnictwo Zakładu Architek-
tury polskiej i Historii Sztuki Politechniki Warszawskiej.
Fakt ukazania się tej pracy z serii ,,Wnętrze i sprzęt" powitać należy z ra-
dością ze względu, iż na temat tak mało u nas znany i dotychczas prawie że nie
opracowany naukowo, pojawia się fachowa rozprawa. Wypełnia ona w miarę
możności dotkliwą lukę w znajomości dawnej sztuki i kultury polskiej w za-
kresie wyrobów szklarskich i malarstwa na szkle. Praca dra Kazimierza Bucz-
kowskiego, kustosza Muzeum Narodowego w Krakowie i Witolda Skórczew-
skiego badacza i zbieracza krakowskiego o dawnych szkłach polskich jest
pierwszą, która przedstawia w sposób poważny całokształt zagadnienia. Po-
przedził tę publikację artykuł przeznaczony dla szerokich warstw publiczności
jaki ukazał się jeszcze uprzednio w miesięczniku Arkady na ten sam temat1).
Rozprawa wydana ostatnio z licznymi ilustracjami w tekście i dwoma tablicami
barwnymi zaznajamia nas z wynikami wieloletnich badań autorów nad dziejami
polskiego hutnictwa szklarskiego w epoce średniowiecza, renesansu i baroku
(od w. XV — XVII włącznie), malarstwa na szkle tychże czasów w Polsce,
oraz pozostałymi do dziś dnia zabytkami. Wiadomo nam skądinąd, iż jest
w opracowaniu ciąg dalszy publikacji, traktujący o szklarstwie polskim w wieku
XVIII i XIX, który oby jak najprędzej mógł się ukazać. Część pierwsza roz-
prawy omawia hutnictwo polskie opierając się na materiałach drukowanych.
Ciekawe zestawienie wykazuje nieliczne znane huty w średniowieczu (w. XIII
i XIV) oraz rozwój polskiego hutnictwa szklarskiego pod koniec wieku XV,
a specjalnie w wieku XVI. Poszczególne huty powstają tam, gdzie znaleźć
mogą właściwy surowiec w postaci drewna, a więc wśród lasów, najczęściej
w miejscowościach górzystych. I tak większość hut szklarskich w Polsce
w wieku XVI znajdowała się w Małopolsce w woj. krakowskim i sandomier-
skim, z nich wiele na granicy śląskiej, poza tym znamy w tym czasie huty
poznańskie, pabianickie, hutę wileńską i inne.
Szkło z licznych hut z bliższych i dalszych okolic Krakowa znane było jako
„szkło krakowskie". Ustalają następnie autorowie, w głównej mierze na podsta-
wie analizy nazwisk, iż hutnicy szklarscy na ziemiach Rzeczypospolitej w wieku
XVI byli przeważnie polskiego pochodzenia. Taki sam fakt stwierdzają co do
krakowskich szklarzy, czy malarzy na szkle, co wynika z akt cechu malarzy kra-
kowskich, w których znajdują się tylko nieliczne pozycje tyczące się szklarzy
niemieckich z Frankonii czy Turyngii.
i) K. BUCZKOWSKI i W. SKÓRCZEWSKI Dawne polskie szklą „Arkady". War-
szawa, kwiecień 1936 [Rok II, Nr. 4].