DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Zajczyk, Szymon: Bóżnica w kępnie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.38698#0164
154
SZ. ZAJCZYK
(5)
rarzy i pomocników, natomiast gmina zobowiązała się dostarczyć na plac bu-
dowy na własny koszt i we właściwym czasie materiały budowlane i narzędzia,
przy czym architekci zastrzegli się, że winę za zwłokę w pracy spowodowaną
niedostarczeniem na czas materiałów budowlanych, poniesie gmina, chyba
że zwłoka zostanie spowodowana wojną, przemarszem wojsk itp. Poza tym
gmina wzięła na siebie straty mogące powstać wskutek ewentualnego pożaru,
oraz pozostawienia budowy przez zimę bez dachu. Ponieważ w roku 1814
gmina podjęła się dostarczyć tylko 200 tysięcy cegieł, ilość niewystarczającą
na budowę murów, przeto przewidziano, że pokryć bóżnicę dachem można
będzie dopiero w roku 1815. Architekci zastrzegli sobie prawo budowania
podczas sobót i innych żydowskich świąt. Według kontraktu powinni byli obaj
architekci otrzymać 2 385 talarów w brzęczącej monecie pruskiej z roku 1764,
płatnych w siedmiu (nierównych) ratach w miarę posuwania się pracy przy
budowie, a mianowicie w następujących stadiach budowy: przy zawieraniu kon-
traktu, gdy mury magistralne dojdą poziomu podłogi, gdy będą mogły być zało-
żone belki chóru, gdy przesklepi się wielkie okna sali modlitewnej, gdy dach
zostanie założony, gdy rozpocznie się tynkowanie i wreszcie (ostatnia rata),
gdy budowa zostanie całkowicie ukończona. Termin rozpoczęcia budowy
wyznaczył kontrakt na 1 czerwca 1814 roku, tj. nazajutrz po jego spisaniu,
zaś ukończenie — na koniec sierpnia 1815 roku, a więc budowa miała trwać
rok i trzy miesiące. Zgodnie z kontraktem, natychmiast po jego zawarciu
rozpoczęto roboty, 2 czerwca (dnia 14, miesiąca siwan) przystąpiono do bu-
dowy fundamentów. Tego dnia, z okazji mającej się rozpocząć właściwej budowy,
kępińscy Żydzi zebrali się w starej bóżnicy z rabinem, sądem kahalnym oraz ko-
mitetem budowy na czele. Rabin wygłosił mowę, aby pobudzić zgromadzonych
do dalszego składania datków na budowę nowej bóżnicy. Zgromadzeni dawali
na miejscu 1/3 część zgłoszonych ,,za duszę swych ojców" ofiar. 30 czerwca (dn. 12,
miesiąca tamuz), a więc po miesiącu od chwili przystąpienia do murowania
fundamentów, koniecznym było zburzyć starą bóżnicę, z czego należałoby
wnioskować, iż nowa bóżnica tylko częściowo stanęła na terenie starej, lub
przylegała jedynie do jej terenu. Kronika daje dość barwny i nie pozba-
wiony ekspresji opis pożegnania wiernych ze starą świątynią. Okoliczność, iż
wroku 1815/6 ustawiono w bóżnicy ołtarz (o czym niżej) dowodzi, iż wówczas
nowa bóżnica już była wybudowaną, zgodrne z kontraktem.
2. Bóżnica kępińska ma kształt prostopadłościanu, krytego czterospa-
dowym dachem z kalenicą. Kontrakt ustalił jej długość na 96 stóp, szerokość
na 72 stopy, wysokość zaś na trzy kondygnacje—piętra (Etagen),,śląskiej miary"1).
J) Do kontraktu były załączone plany (na czterech arkuszach), które ponoć zaginęły, oraz
„Conditiones", zawierające opis przyszłej bóżnicy, umożliwiający częściowe skonfrontowanie
projektu bóżnicy z jej teraźniejszym stanem.
SZ. ZAJCZYK
(5)
rarzy i pomocników, natomiast gmina zobowiązała się dostarczyć na plac bu-
dowy na własny koszt i we właściwym czasie materiały budowlane i narzędzia,
przy czym architekci zastrzegli się, że winę za zwłokę w pracy spowodowaną
niedostarczeniem na czas materiałów budowlanych, poniesie gmina, chyba
że zwłoka zostanie spowodowana wojną, przemarszem wojsk itp. Poza tym
gmina wzięła na siebie straty mogące powstać wskutek ewentualnego pożaru,
oraz pozostawienia budowy przez zimę bez dachu. Ponieważ w roku 1814
gmina podjęła się dostarczyć tylko 200 tysięcy cegieł, ilość niewystarczającą
na budowę murów, przeto przewidziano, że pokryć bóżnicę dachem można
będzie dopiero w roku 1815. Architekci zastrzegli sobie prawo budowania
podczas sobót i innych żydowskich świąt. Według kontraktu powinni byli obaj
architekci otrzymać 2 385 talarów w brzęczącej monecie pruskiej z roku 1764,
płatnych w siedmiu (nierównych) ratach w miarę posuwania się pracy przy
budowie, a mianowicie w następujących stadiach budowy: przy zawieraniu kon-
traktu, gdy mury magistralne dojdą poziomu podłogi, gdy będą mogły być zało-
żone belki chóru, gdy przesklepi się wielkie okna sali modlitewnej, gdy dach
zostanie założony, gdy rozpocznie się tynkowanie i wreszcie (ostatnia rata),
gdy budowa zostanie całkowicie ukończona. Termin rozpoczęcia budowy
wyznaczył kontrakt na 1 czerwca 1814 roku, tj. nazajutrz po jego spisaniu,
zaś ukończenie — na koniec sierpnia 1815 roku, a więc budowa miała trwać
rok i trzy miesiące. Zgodnie z kontraktem, natychmiast po jego zawarciu
rozpoczęto roboty, 2 czerwca (dnia 14, miesiąca siwan) przystąpiono do bu-
dowy fundamentów. Tego dnia, z okazji mającej się rozpocząć właściwej budowy,
kępińscy Żydzi zebrali się w starej bóżnicy z rabinem, sądem kahalnym oraz ko-
mitetem budowy na czele. Rabin wygłosił mowę, aby pobudzić zgromadzonych
do dalszego składania datków na budowę nowej bóżnicy. Zgromadzeni dawali
na miejscu 1/3 część zgłoszonych ,,za duszę swych ojców" ofiar. 30 czerwca (dn. 12,
miesiąca tamuz), a więc po miesiącu od chwili przystąpienia do murowania
fundamentów, koniecznym było zburzyć starą bóżnicę, z czego należałoby
wnioskować, iż nowa bóżnica tylko częściowo stanęła na terenie starej, lub
przylegała jedynie do jej terenu. Kronika daje dość barwny i nie pozba-
wiony ekspresji opis pożegnania wiernych ze starą świątynią. Okoliczność, iż
wroku 1815/6 ustawiono w bóżnicy ołtarz (o czym niżej) dowodzi, iż wówczas
nowa bóżnica już była wybudowaną, zgodrne z kontraktem.
2. Bóżnica kępińska ma kształt prostopadłościanu, krytego czterospa-
dowym dachem z kalenicą. Kontrakt ustalił jej długość na 96 stóp, szerokość
na 72 stopy, wysokość zaś na trzy kondygnacje—piętra (Etagen),,śląskiej miary"1).
J) Do kontraktu były załączone plany (na czterech arkuszach), które ponoć zaginęły, oraz
„Conditiones", zawierające opis przyszłej bóżnicy, umożliwiający częściowe skonfrontowanie
projektu bóżnicy z jej teraźniejszym stanem.