Biuletyn konserwatorski Województwa Podlaskiego: Periodica (19.2013)

Michał Chodorowski


23. Zabudowa ulicy Lipowej (pierzeja północna). Na pierwszym planie kino Pokój.
Fot. F. Karasiewicz. Źródło: Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku.
Housing in Lipowa Street (northem row). In the foreground: the "Pokój" cinema.
Photo: F. Karasiewicz. Source: Foundation of Białystok University.

Najważniejszym elementem kompozycyjnym założenia była ulic Grocho-
wa (Częstochowska) krzyżująca się z ulicą Lipową i prowadząca do mającego
ówcześnie powstać Centralnego Placu. Wizja całego projektu jest znana dzięki
publikacjom rysunków inż. Z. Tomaszewskiego, które ukazały się w „Gazecie
Białostockiej"36.
Rysunek 21 z perspektywą z lotu ptaka ukazuje przede wszystkim połu-
dniową część założenia ulicy Lipowej. Widać jednak wyraźne zabiegi urbanistycz-
ne, mające na celu wprowadzenie silnych dwóch osi poprzecznych do pierwotnej
osi ulicy Lipowej. Elementem, który istniał niezmiennie w świadomości projektan-
tów (od 1948 r., czyli planu I. F. Tłoczka i S. Zielińskiego) było poszerzenie ulicy Li-
powej, które również podkreśla rolę ul. Grochowej (rys. 22). Utworzona przestrzeń
miejska połączyła trzy ciągi komunikacyjne, łagodząc istniejące założenie kompozy-
cyjne ówczesnej ulicy Lipowej.
Autor artykułu dotarł również do proponowanej kolorystyki elewacji, której
poświęcił także uwagę, jednakże zwracając szczególną uwagę na formę dachów,
zróżnicowaną na poszczególnych rysunkach. Obrazuje to dyskusję, która trwała
jednocześnie zarówno nad wysokością zabudowy, jak i formą architektoniczną.
Wysokie dachy podwyższały koszty ekonomiczne - takie argumenty pojawiają się
w opiniach specjalistów. Jedną z nich znamy dokładnie dzięki protokołowi z Rady

36