DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12705#0075
BRIELIVM*
OLLANDIAE oppidum , rebus omnibujad commoditacem 3C vfum vftxne-
ceffarijs,cumulaceabundans,negociacionibus admodum celebrc , ac commeancium
vlcro cirrotpmulricudinefrequenoatum, vicinorum eriainhominum concurfu,nun-
dinarione, arque mercaru, famofum. Infula , quam folum hoc oppidum, firu per-
commodo occupar, OofiPOrn/ vulgariBarauorum idiomaredic"ta,tampinguibusac
glutinofisglebis,frumentiferacifsimis,foccundifsimisqj agris , quam vberrimisfagi-
nando pecori pafcuis , prxftat , inquibus , maximo oppidanorum emolumenroac
quxftu , foli, graminumqjvirentium bcneficio, pecoraincuftodiro paftu vagantur.
Quibusquidemdoribus, hicageritaexcellir, vrnon modo id oppidum,fed 8C hifce
vicina limiribus reliqua, ingens ex copiofo frumenriprouenru commodumperci-
pianr, quibusaunonamfuacopia faciliorem&laxiorem reddir. Nam hebdomarira
Brielium nundinisfrequenrarur,ab adiacenriumoppidorumincolis,puraDelfiis,Ro«erodamis,Schiddamis,Dor-
dracenfibus,Goudanis, Kcxris,qudremfmmenrariamheicfibi fuisqj comparenr.Itaque iftius orx horreumefie
Brielium , nonfinerarionedixeris. Conferr adhoceriamadiumenri nonparum, percommodalocifirusqjrariot
namnauibushucvndequaquecommodifsimumin porrumdeuenirur,qui lxram 8L fecuram nauibusftarioneprx-
bcr,in quopifcarorixburfar}adhalecumcapruram, dequain indice dicluri fumus,inftni(ftac,in anchorisquiefcen-
tes,accedenrcmarisxftu,opcacamopperiunrurauram , qualiberum nauigationis&pifcationis curfuminOcea-
no inftituanr. Iraquenumerofahicciuiummulrirudo,pifcatu fe alit,atenera fiquidemxrace,in pifcario ryroci-
nioverfanrur,&inremori,alciqjOceanirecefsibus, quiomnesipfis exploracifsimifunc , victumquxricanc,reci-
busqjexmarifubducunr pafleraSjfiueplateflas, quos alijab inftrumentorum fimilituGine,quibusexplicantur<a-
pillijpeftinesnuncupantTplanoSjIacosqjrumbon.Afellos^vulgoiftbbeliaT» / curimolli, necfquamofa,cinerirq
coloris, inftarafininxpellis, vnde Knomen habenr, hos, eiufdemqjgeneris aliosrecenres,Brielii, vicinoqj inrra-
£ia diuendunt acdiftrahunc,alios,inBrabanciam pafsim, Dordracum, Neomagum, Cliuorum eriam ad vrbes, fa-
lirosexporranr. Naruralisverd duorfi oppidorufirusconditio,Brielij,& exoppofito,Grauefandij ftrucluraele-
ganti adiura,huncpotifsimulocu,pifcarixfocieraci &negoriationi,qucnauibus cxercetur,deftinafie,confecralTeqi
videtur. Binx erenim in ipfis rurres, alritudine confpicux, ranquam Phari , faluti nauigantiam exciratx viden-
tur. AlteraBrielrj prxcelfa &L quadrata, viuoex faxo fine cufpide: alreraGrauefandij,recto altitudinis immcfae
veftira.Eas,quiarcmotifsimeexmariVonfpiciantur,viri naucici pifcatoresarquepilonc,fiuenaucIeri confeftanrur
nevadis inhcreanr,ac fifti conringar,fed Ixri ad portfi peruenianr.Tamaccuraraautc,exaftaqj harum turrium ob•
feruarione,MofxoftiumacBriefij porrumpifcarores fubeunr,vtnerempefta quidemnofte abeo defleclantaue
in diuerfum rapianrur.Cuius quidem obferuarionis imperiri, infigni merciumarque vectorum damno,frequenter
ab erranr. Huiusporro oppidi fouex, aquamarina, cV proinde falfa affectione iinbura, replerx,ftupendum quod-
dain&abditum nacurx fecrecum oftencanr. Namcumneque inoppido ipfo,neque in vniuerfahacinfulaOoft-
vornianafonsinueniaruraurpureus,dulcemfubminiftransaquam, nequeeriamrario excogirari quxpiampofsir,
vlloinloco alium, arreaurhumanainduftria ex rerrx vifceribus eruendi,tamen in fol is BrieJij foueis,pureusaqua
falfaomniexparrecircunfufusconfpicitur ,adquem ponticuloadicuspatet,ex quo aquamomnemadhuiusvirx
vfuram neceflariam, incolx hauriunr. Is vulgarirer Barauis PicrfnangwtHe/dicirur. Ex his iraque conftat & foli
bonitatc,K fitus lociqjprxftancia 8inegoriarionis vfu plurima , narurxaiictorem,huic oppido & fingularia co-
cefsifledona,quxid ipfumprx multis alijs magnitudine magis confpicuis vrbibus coinmendabile reddant.Cxce-
rum,quemadmodum HadrianusBarlandus, in compendiofa Hollanditr defcriptione vnicedoIet,hanc tam nobi-
lem,cam'qjflorenremprouinciam,Lucheran*faftioninimisfauere,ica nunciuftiore decaufadeplorandum, eam
funeftifsimisGeufiorumfedirionibusdeformaram , quibusplurimarumRerumpub. oprime confticutarum poli-
tiascuerrunr. AcciditenimfuperioreannoM.D.LXXII.Calendis Aprilis, vrLummeusComes,gregarijsaliquot
ftipatusmilitibus,in oppidumHollandix,Enckhufen, curfum fuumdirigerer,fedob auramreflaram,ipfiusimpe-
diro conaru,inMofaroftiumreijcererur. Iraquefumpcoexloco confilio, milirem incontinencem expofirum,fub
oppidimcenia,magnaaccelerationefubducir,&parefa&isincendioportis, vniusetiaparrixprodirorisRobooI,
Delfo oriundi, opcravfus (de quopaulo poftVlrraieftiinarcepacis,fiueFreeburgiana eftfumprumfupplicium)
Brieliumfacili negorioinuadiraccener, abfcncibus fuperioribus, quosnegociario inalroexercebaroceano,in-
conditamulrirudinerepugnarenonaufa,quxgraui, obincpinaram&fubiram hoftium irruprionem,confternata
marore,Gcufeorumfeporeftaritradebar. Hxc prima inreftini Barauici bellifueruntinitia,qux,quianimis
funtleuiaabijsiudicataacqueconcempca, quiinicijs&debebanr Ovfacilepocuiflentobftare,ide6
nunceasvires eVincrementa fuinpfiiTevidemus,vcamifsisnonpaucisoppidis,municipijs
Kpagis,politiciitacimpercurbacionem,magnamqj cariratem annonxvi-
cinif regionibus SC fuperiori Germanis
intulifle videamuf.
27*
UNIVERSITATS- 1
WU0TH5K
H*IDEU£*3 ;
OLLANDIAE oppidum , rebus omnibujad commoditacem 3C vfum vftxne-
ceffarijs,cumulaceabundans,negociacionibus admodum celebrc , ac commeancium
vlcro cirrotpmulricudinefrequenoatum, vicinorum eriainhominum concurfu,nun-
dinarione, arque mercaru, famofum. Infula , quam folum hoc oppidum, firu per-
commodo occupar, OofiPOrn/ vulgariBarauorum idiomaredic"ta,tampinguibusac
glutinofisglebis,frumentiferacifsimis,foccundifsimisqj agris , quam vberrimisfagi-
nando pecori pafcuis , prxftat , inquibus , maximo oppidanorum emolumenroac
quxftu , foli, graminumqjvirentium bcneficio, pecoraincuftodiro paftu vagantur.
Quibusquidemdoribus, hicageritaexcellir, vrnon modo id oppidum,fed 8C hifce
vicina limiribus reliqua, ingens ex copiofo frumenriprouenru commodumperci-
pianr, quibusaunonamfuacopia faciliorem&laxiorem reddir. Nam hebdomarira
Brielium nundinisfrequenrarur,ab adiacenriumoppidorumincolis,puraDelfiis,Ro«erodamis,Schiddamis,Dor-
dracenfibus,Goudanis, Kcxris,qudremfmmenrariamheicfibi fuisqj comparenr.Itaque iftius orx horreumefie
Brielium , nonfinerarionedixeris. Conferr adhoceriamadiumenri nonparum, percommodalocifirusqjrariot
namnauibushucvndequaquecommodifsimumin porrumdeuenirur,qui lxram 8L fecuram nauibusftarioneprx-
bcr,in quopifcarorixburfar}adhalecumcapruram, dequain indice dicluri fumus,inftni(ftac,in anchorisquiefcen-
tes,accedenrcmarisxftu,opcacamopperiunrurauram , qualiberum nauigationis&pifcationis curfuminOcea-
no inftituanr. Iraquenumerofahicciuiummulrirudo,pifcatu fe alit,atenera fiquidemxrace,in pifcario ryroci-
nioverfanrur,&inremori,alciqjOceanirecefsibus, quiomnesipfis exploracifsimifunc , victumquxricanc,reci-
busqjexmarifubducunr pafleraSjfiueplateflas, quos alijab inftrumentorum fimilituGine,quibusexplicantur<a-
pillijpeftinesnuncupantTplanoSjIacosqjrumbon.Afellos^vulgoiftbbeliaT» / curimolli, necfquamofa,cinerirq
coloris, inftarafininxpellis, vnde Knomen habenr, hos, eiufdemqjgeneris aliosrecenres,Brielii, vicinoqj inrra-
£ia diuendunt acdiftrahunc,alios,inBrabanciam pafsim, Dordracum, Neomagum, Cliuorum eriam ad vrbes, fa-
lirosexporranr. Naruralisverd duorfi oppidorufirusconditio,Brielij,& exoppofito,Grauefandij ftrucluraele-
ganti adiura,huncpotifsimulocu,pifcarixfocieraci &negoriationi,qucnauibus cxercetur,deftinafie,confecralTeqi
videtur. Binx erenim in ipfis rurres, alritudine confpicux, ranquam Phari , faluti nauigantiam exciratx viden-
tur. AlteraBrielrj prxcelfa &L quadrata, viuoex faxo fine cufpide: alreraGrauefandij,recto altitudinis immcfae
veftira.Eas,quiarcmotifsimeexmariVonfpiciantur,viri naucici pifcatoresarquepilonc,fiuenaucIeri confeftanrur
nevadis inhcreanr,ac fifti conringar,fed Ixri ad portfi peruenianr.Tamaccuraraautc,exaftaqj harum turrium ob•
feruarione,MofxoftiumacBriefij porrumpifcarores fubeunr,vtnerempefta quidemnofte abeo defleclantaue
in diuerfum rapianrur.Cuius quidem obferuarionis imperiri, infigni merciumarque vectorum damno,frequenter
ab erranr. Huiusporro oppidi fouex, aquamarina, cV proinde falfa affectione iinbura, replerx,ftupendum quod-
dain&abditum nacurx fecrecum oftencanr. Namcumneque inoppido ipfo,neque in vniuerfahacinfulaOoft-
vornianafonsinueniaruraurpureus,dulcemfubminiftransaquam, nequeeriamrario excogirari quxpiampofsir,
vlloinloco alium, arreaurhumanainduftria ex rerrx vifceribus eruendi,tamen in fol is BrieJij foueis,pureusaqua
falfaomniexparrecircunfufusconfpicitur ,adquem ponticuloadicuspatet,ex quo aquamomnemadhuiusvirx
vfuram neceflariam, incolx hauriunr. Is vulgarirer Barauis PicrfnangwtHe/dicirur. Ex his iraque conftat & foli
bonitatc,K fitus lociqjprxftancia 8inegoriarionis vfu plurima , narurxaiictorem,huic oppido & fingularia co-
cefsifledona,quxid ipfumprx multis alijs magnitudine magis confpicuis vrbibus coinmendabile reddant.Cxce-
rum,quemadmodum HadrianusBarlandus, in compendiofa Hollanditr defcriptione vnicedoIet,hanc tam nobi-
lem,cam'qjflorenremprouinciam,Lucheran*faftioninimisfauere,ica nunciuftiore decaufadeplorandum, eam
funeftifsimisGeufiorumfedirionibusdeformaram , quibusplurimarumRerumpub. oprime confticutarum poli-
tiascuerrunr. AcciditenimfuperioreannoM.D.LXXII.Calendis Aprilis, vrLummeusComes,gregarijsaliquot
ftipatusmilitibus,in oppidumHollandix,Enckhufen, curfum fuumdirigerer,fedob auramreflaram,ipfiusimpe-
diro conaru,inMofaroftiumreijcererur. Iraquefumpcoexloco confilio, milirem incontinencem expofirum,fub
oppidimcenia,magnaaccelerationefubducir,&parefa&isincendioportis, vniusetiaparrixprodirorisRobooI,
Delfo oriundi, opcravfus (de quopaulo poftVlrraieftiinarcepacis,fiueFreeburgiana eftfumprumfupplicium)
Brieliumfacili negorioinuadiraccener, abfcncibus fuperioribus, quosnegociario inalroexercebaroceano,in-
conditamulrirudinerepugnarenonaufa,quxgraui, obincpinaram&fubiram hoftium irruprionem,confternata
marore,Gcufeorumfeporeftaritradebar. Hxc prima inreftini Barauici bellifueruntinitia,qux,quianimis
funtleuiaabijsiudicataacqueconcempca, quiinicijs&debebanr Ovfacilepocuiflentobftare,ide6
nunceasvires eVincrementa fuinpfiiTevidemus,vcamifsisnonpaucisoppidis,municipijs
Kpagis,politiciitacimpercurbacionem,magnamqj cariratem annonxvi-
cinif regionibus SC fuperiori Germanis
intulifle videamuf.
27*
UNIVERSITATS- 1
WU0TH5K
H*IDEU£*3 ;