DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12705#0079
NOVIOMAGVS
'OVIOMAGVM, vrbemfuamindigcnx,nuncRcgnum,nuncbafim Impcrij
appellant,quod vna fittrium earum,quas Carolus Magnus quondam fibi fcdes
dclcgcrat.Primam aiunt Aquifgranum fuifie,fecundam Nouiomagum,tertiam
Theonis Villa. Dc originc cius,Gcldenaurius ciuk,in hiltoria fua Batauica,a Ma-
^gopotentiflimo Gallorum Rcgc,Ditis filio conditam,& de eius nominc Magam
i appellatam fuiife tradit.Poft temporis progrc(fu,a Batonc Cattoru Regulo, iftuc
I tranfmittcntc,lociamcenitatc capto,tum ctiam antiqux nobilitati iftic gratifica-
' turo,inftauratam atquc audam,triplici moeniorum ambitu cinxifle,ac inde No-
iuiomagum vocaflc. Additidcm, Batonisfilium Hcfsium patriam fuam fummo-
percornalic,vndcprocliuiorciusparsctiamnum ab co mons Hefiijdicatur.Poftremo adiungit, omniu
ordinumconfcnfione,aBatauisrcgiamacprouincix caputconftitutamefic. Vtcunquc eft, liquct,pcr-
antiquam cfie vrbcm,ad cam Rhcnipartem collocatam,qux Vahalis vulgo vocatur,liumeninibi & la-
tiflimum & altifsimum, duobusmilliaribus ab arcc Rauenfteniadiftat.Acdificiorum ftru&uranobilis
profcd6eft&firma,populofa&diues. Nampoftquamnouifsime ad Auftriacam domumrcdijt, ciues
cum mercaturisfaciendis,tum litcrisopcram dcdcrunt,anteafcre nullireiintenti ncc alfueti,quam bcl-
lo& armis.Habuit tamen olim diuerfos virosliterarum doctrinailluftres, quivaria opera&fe,&Rc-
pub.digna,cdidcrunr,vtThcodoricumBorguium,IoanneHenricum,Henricum Bronchorftium. Hoc
verotemporehabctD.FrancifcumCrancucldium, Mcchlinicnfis Regij concilij Senatorem,virum vti
do&um,itafingularemvirtutis&ftudiorumpatronum. Gerardo quoque Falckopyrgico patriaeft,iu-
ucni fingularis cruditionis & magnx cxpcctationis.Suntetiam iftic innumcri alij bonis litcris dediti.In-
ter alia quoquc gymnaiium cre&um,in quo a fcptcm magiftris vtraquc lingua,Latina & Grxca, fingula-
lariRcipublice vtilitate&laude docctur.Temploru,qu3eibiornatiimnacertefunt,omniucxcellentiu*I-
macft bafilica D. Stcphano dicata.Intcr reru porro miraculapcrantiqua eftarx illa,in collc fita,vrbi im
mincns,quam a Iulio Cxforc xdificatam,aut faltem inftauratam aiunt,quafi dominatricem atquc explo
ratriccm fubie&x atq; circumiaccntis vicinix. Ambigi profe&o pollit,an vlla alia to tius Belgici fpecula,
amceniorcm regionum,flBuioru,agrorum,terrarumq5 profpe&um habcat.Hiciuxta,atq5in vicinis mu-
nicipijsrcpertx aliquandoprifcorumllomanorum rcliquia;,putanumifmata,lapidcs,marmora,inftru-
ftiffimarumdomorumparictin2,fepulcra,monumcntaquc,folcrter perquirendipcrfcrutandiquctcrr^
vifccradcfidcrio ciucsatficunt.Cuius rciluculcntifsimusteftiscft, inftar multoru, IoanncsFalcopyrgi-
cus,ciuis Nouiomagcnfis,homo virtutis & antiquitatis perftudiofus, qui domi fux trcs aut quatuor tabu-
lasmarmorcasoftentat,vnacum illuftrium virorum clogijs, cpitaphijsatquc infcriptionibus. Habct et-
iamNouiomagum vicecomitatustitulum,cftque vrbs &feudum Imperij.Monetx cudendxius habet,vt
& cxterx Impcrij vrbcs libera. Prouocatur indc non ad Geldrix Cancellariamrfcd rc&a ad Aquifgrane-
fem curiam.Quptannis certunhomincm Aquifgranum mittit,qui dcfcrt co chcirothccam pipcris ple-
nam,Impcriahs fcudi agnitior.is ergo.Philippus tamen Rcx Catholicus,vti Dux Geldrix,iftic, qucmad-
modumalibi,monetampcrcuiicurat. Ecclcfiafticusordociusvrbis, parct Archicpifcopo Colonicnfi,
nifi hxcnouorum epifcoporum inhifcc rcgionibus inftitutio,pcrturbarit.HxcvrbstotiusDucatus,&
fingulatim primx tctrarchix,Gcldrix,omnium ampliflimx caput cft,cuius tcrritorio comprchcndutur,
Tilctum,& Bommcla,ciuitatcs rauris clauf3e,vcl Gcntum Gcndauu,&Bommclroucrda, non quide mce
nijs cin&x,at tamcn priuilegijs & immunitatibus'donatx,item fupcrior atquc infcrior Batauia,cum tota
ca plaga,qux Mofa & Vahali flurainib9includitur,adc6,vt gcncratim omnes hi municipcs fc Nouioma
gi fiftcrciurccogatur.AccclfithxcditioGcldrix Ducatui,anno iz^S.hac rationc.OttoII.Comcs, Guili-
clmo RomanorumRcgi vnum & /iginti millia argcnti infc&i pondo,mutuo dcdcrat, ca lcgc & condi-
tionc, vtnificcrtadiccommodatam pecunix fummam pcrfolucrct,Gcldricnfisin cam poflcfiioncm,
Vt fuamac propriamvcniret,quxccn.ucnta,pluribusctiam conditionibus additis,poftcaa Rodolphoiti
dcm Romanorum Rcgc confirmata funt. Cum veroadconftitutumtcmpus, fiuc proptcrxrarij
tcnuitatem, fiuc incuria quadam,pccunia illinon rcdditacfict, cxconucntu,ccrtis
tamcn conditionibus Nouiomagcnfis ditio,Gcldrix Comiti ccf-
fit.Hxc cx Guicciardino funt dcfumpta.
2?
C
UNIVERSimtS-
IIBUOIH8K
HSIOSUEJtO
t
V
'OVIOMAGVM, vrbemfuamindigcnx,nuncRcgnum,nuncbafim Impcrij
appellant,quod vna fittrium earum,quas Carolus Magnus quondam fibi fcdes
dclcgcrat.Primam aiunt Aquifgranum fuifie,fecundam Nouiomagum,tertiam
Theonis Villa. Dc originc cius,Gcldenaurius ciuk,in hiltoria fua Batauica,a Ma-
^gopotentiflimo Gallorum Rcgc,Ditis filio conditam,& de eius nominc Magam
i appellatam fuiife tradit.Poft temporis progrc(fu,a Batonc Cattoru Regulo, iftuc
I tranfmittcntc,lociamcenitatc capto,tum ctiam antiqux nobilitati iftic gratifica-
' turo,inftauratam atquc audam,triplici moeniorum ambitu cinxifle,ac inde No-
iuiomagum vocaflc. Additidcm, Batonisfilium Hcfsium patriam fuam fummo-
percornalic,vndcprocliuiorciusparsctiamnum ab co mons Hefiijdicatur.Poftremo adiungit, omniu
ordinumconfcnfione,aBatauisrcgiamacprouincix caputconftitutamefic. Vtcunquc eft, liquct,pcr-
antiquam cfie vrbcm,ad cam Rhcnipartem collocatam,qux Vahalis vulgo vocatur,liumeninibi & la-
tiflimum & altifsimum, duobusmilliaribus ab arcc Rauenfteniadiftat.Acdificiorum ftru&uranobilis
profcd6eft&firma,populofa&diues. Nampoftquamnouifsime ad Auftriacam domumrcdijt, ciues
cum mercaturisfaciendis,tum litcrisopcram dcdcrunt,anteafcre nullireiintenti ncc alfueti,quam bcl-
lo& armis.Habuit tamen olim diuerfos virosliterarum doctrinailluftres, quivaria opera&fe,&Rc-
pub.digna,cdidcrunr,vtThcodoricumBorguium,IoanneHenricum,Henricum Bronchorftium. Hoc
verotemporehabctD.FrancifcumCrancucldium, Mcchlinicnfis Regij concilij Senatorem,virum vti
do&um,itafingularemvirtutis&ftudiorumpatronum. Gerardo quoque Falckopyrgico patriaeft,iu-
ucni fingularis cruditionis & magnx cxpcctationis.Suntetiam iftic innumcri alij bonis litcris dediti.In-
ter alia quoquc gymnaiium cre&um,in quo a fcptcm magiftris vtraquc lingua,Latina & Grxca, fingula-
lariRcipublice vtilitate&laude docctur.Temploru,qu3eibiornatiimnacertefunt,omniucxcellentiu*I-
macft bafilica D. Stcphano dicata.Intcr reru porro miraculapcrantiqua eftarx illa,in collc fita,vrbi im
mincns,quam a Iulio Cxforc xdificatam,aut faltem inftauratam aiunt,quafi dominatricem atquc explo
ratriccm fubie&x atq; circumiaccntis vicinix. Ambigi profe&o pollit,an vlla alia to tius Belgici fpecula,
amceniorcm regionum,flBuioru,agrorum,terrarumq5 profpe&um habcat.Hiciuxta,atq5in vicinis mu-
nicipijsrcpertx aliquandoprifcorumllomanorum rcliquia;,putanumifmata,lapidcs,marmora,inftru-
ftiffimarumdomorumparictin2,fepulcra,monumcntaquc,folcrter perquirendipcrfcrutandiquctcrr^
vifccradcfidcrio ciucsatficunt.Cuius rciluculcntifsimusteftiscft, inftar multoru, IoanncsFalcopyrgi-
cus,ciuis Nouiomagcnfis,homo virtutis & antiquitatis perftudiofus, qui domi fux trcs aut quatuor tabu-
lasmarmorcasoftentat,vnacum illuftrium virorum clogijs, cpitaphijsatquc infcriptionibus. Habct et-
iamNouiomagum vicecomitatustitulum,cftque vrbs &feudum Imperij.Monetx cudendxius habet,vt
& cxterx Impcrij vrbcs libera. Prouocatur indc non ad Geldrix Cancellariamrfcd rc&a ad Aquifgrane-
fem curiam.Quptannis certunhomincm Aquifgranum mittit,qui dcfcrt co chcirothccam pipcris ple-
nam,Impcriahs fcudi agnitior.is ergo.Philippus tamen Rcx Catholicus,vti Dux Geldrix,iftic, qucmad-
modumalibi,monetampcrcuiicurat. Ecclcfiafticusordociusvrbis, parct Archicpifcopo Colonicnfi,
nifi hxcnouorum epifcoporum inhifcc rcgionibus inftitutio,pcrturbarit.HxcvrbstotiusDucatus,&
fingulatim primx tctrarchix,Gcldrix,omnium ampliflimx caput cft,cuius tcrritorio comprchcndutur,
Tilctum,& Bommcla,ciuitatcs rauris clauf3e,vcl Gcntum Gcndauu,&Bommclroucrda, non quide mce
nijs cin&x,at tamcn priuilegijs & immunitatibus'donatx,item fupcrior atquc infcrior Batauia,cum tota
ca plaga,qux Mofa & Vahali flurainib9includitur,adc6,vt gcncratim omnes hi municipcs fc Nouioma
gi fiftcrciurccogatur.AccclfithxcditioGcldrix Ducatui,anno iz^S.hac rationc.OttoII.Comcs, Guili-
clmo RomanorumRcgi vnum & /iginti millia argcnti infc&i pondo,mutuo dcdcrat, ca lcgc & condi-
tionc, vtnificcrtadiccommodatam pecunix fummam pcrfolucrct,Gcldricnfisin cam poflcfiioncm,
Vt fuamac propriamvcniret,quxccn.ucnta,pluribusctiam conditionibus additis,poftcaa Rodolphoiti
dcm Romanorum Rcgc confirmata funt. Cum veroadconftitutumtcmpus, fiuc proptcrxrarij
tcnuitatem, fiuc incuria quadam,pccunia illinon rcdditacfict, cxconucntu,ccrtis
tamcn conditionibus Nouiomagcnfis ditio,Gcldrix Comiti ccf-
fit.Hxc cx Guicciardino funt dcfumpta.
2?
C
UNIVERSimtS-
IIBUOIH8K
HSIOSUEJtO
t
V