DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12705#0095
HALA SVEVIAE.
AL A Suaruiar, invallead Cocharum flumen, illuftre 8£ imperiale cipp. validum
quondam propugnaculum aduerfus Francoruin incurfiones fuir. cdiimim quafi eft
rerritorij inille pafluum, foue'is 6V fepimenris claufi, qttodmultis imperatortim ac
regum immunitatibus 8£ priuilegijs amplifsime dotarum efi, Fuitautem islocus
anteoppidi ardificationem vaftus, horridus atque fyluofus , arcibus quadraginta
munitus, quarum noftro eriam tempore qtiatdam fuperfur.t, qua: damrnclytis S£
parricrjs,fatodeletis,familijsinterierunr, quarundam adliucrtidera, miramvcru-
ftarein arteftantia confpiciuntur. Iis verd concidentibus,Hala oppidum, farali nu- !
mineporius, quamhumana induftria adfpiranre, inirium fumpfir. Idcjjhacrarione,*
Eo in loco, vbi hocrempore fonresfalis fecciindirare pra-ftanres videntur, lacus
fuitherbidus,falfam, mira perennirare, fuppediransaquam,in quoferarfylueftres,
nullo non rempore,confpicicbanrur , eampotifsimum aquam lambere fcV produ-
ftis ibidem herbis, magis, quam ijfdem etiam alibi copiosi naris, obleclari (lo-
cus etenim hic,opacis pafsim fyluis natura confitus, ferisabundar,aded quidem,vc
etiammonoceroris,iuftu magnitudinis cornua, non femel ibidem inuentafuerint) Itaque venatorum induftria, ciini
feris indagandisoccuparencur, aqua in eo lacu falfa, &C proinde fali coquendo idonea,comperra eft. Qiiamobremil-
luftresviri VVeftenrj Comires,quorum eo remporein VVeften (vbi nunc parochialis ecclefia confpicirur,& Murren-
fis AbbasdomumjdecimarumcoIJedtionidcftinaramhaber) domiciliumfttit , cafasinhorridonemoreS£ ruguriola,
leuiori mareria excitarunr, in quibus falis conffciendi rario 8i officinx inftiruerentur. Atque ita paulatim vicini, falis
fcccunditatealle<fti,frequenti numero huc commigrantes,multa domicilia condere cxperunr,quoad ira paularim te-
porisfucccfTujimperiale oppidumeo cafunafcererur, Quifnamauremprimus oppidi condendi authorfuerit,& quo-
nampaifto, quoueetiamtemporeadimperij ordinemdeuenerit, cerrdfcirc non poreft,ed porifsimum,qudd ctimAn-
no ChriftiM, CC C.LXXVI.oppidumvniuerfum Vulcanifuroribus confumererur, inftrumenra fcripra Qi omnia ve-
tuftatis arque originismonumenta perierint. Denominationemverd hoc euentu confequiitum putatur,Galli, dtiin,
loca Rheno vicina occuparenr , Halam falis cocmendi gratia venientes (ficuti etiamnum ingens hinc falis copia
idRheniflumendefertur) cVfonrisinuenriaquam deguftanres , quo fuis eam acidieffc faporis fignificarcnr, hacdi-
ftione, Salfum, vfifuifledicuncur. Eiusverbuli nouirare infalinarijs officinis coctores coinmori, mercaroribusfuis,
quibuscumipfisperperua negoriario erar,grariffcaruri, impeririafermonis, fepararisvocabuli fyllabis, primamloco
Sal inHal, alreramverdfonriatrribuenres,SuminSulncommurarunr. Qtixquidem 8£fonris ££ oppidi appelIario,in
hodiernumvfquediemperdurar. Alrj verdhincHala: denominarionem deducunr. Sepremquondamcaftra , quo-
rum&ciam feparatim in oppido confpiciuntur reliquiar, hoc loci fuere, vndeprimirus isScpriburgium nuncuparus
fuit, quorumcxterismagnificenriapneftans, Hall, appellarum,eandem, oppidodeindecondiro, nnncuparionemre-
liquit. Munftcrusvero in fua Cofmographia: Germania\ inquir, plurimumfcarer aquis falfis, quarum aliquotfon-
tesnobilibusoppidisdecoros, ob id Halasvocabulo a GrsccisdeducW, noftri denominauit, vt eftHala Sueuiar. Ec
hzcquidem de nominis deduftione fufffciant. Oppidum porrdjpfum, rres primariasin parrcsdiuiditur. Inqua
Salinariaexercetur, verusobtinetnomen,fonrem, K parochialem D.Michaeli nuncupatumEcclefiam: Aliaveroci-
traCocharum flumen oppidi regio ex priore originem rrahens, InftiruriS. Iohanniscommendariam(in quaquon-
damhofpitale, quodannoChrifti M.CCCCIlII. inipfum oppidum rranflarumeft) vnacumEcclefiaD.Ioannifa-
<ra mulris Imperatorum priuilegrjs dotara, 8£ S.Carharinarparochiamcontinet, qujfe ante iftiusfuburbijaidifjcatio-
nemaComitiflade Gerftetten, Cccnobium virginum conftituta erat. Tertia demumregio, vulgd Gelvvingergafs
nuncupata, pecudum 8£ equinum forum haber. Ob hanctripartitamautem oppididiuifionem,quieiusGubernacula
tenetConful,vrinGermaniapafsimaciuium prarfe&uraBurgimagifter, irahoclocioppidorummagifternominatur.
CocharumflumenHalaminrerfecans , plurimas ci commodiraresadferr,praeferrimvc(fruralignorum, quibusinfalis
coftione vtuntur,vndi non huius modd oppidi incoIar,fed8£ vicini quxftum& fructusingenres percipiunt.Nam in fali*
narhs"cafis,ram noclurno quadiurno rempore,conrinuo occupanrurlabore,qui decem 8£ quinque vrnis,aquamex fon-
teSulhauriunt, 8£ percanales fubtiliratione compofitos, ad farragines plumbeas, quarum C XI.funr, deducunt. De-
fignarum fuitolim hoc oppidum pro iudicio eorum,quidifsidioaliquo&fimulrarelaborabanr,cupiebanrqjmono-
snachia 8£ certamine publico S£ victoria ipfatueri 8f probare inregrirarem fuam. Nam qui athleta euafit, ille iudicio
hominuminfonsdedarabatur. PermittebaturautemhuiufmodiconfliftuscVduellum nobilibus,8£his,quieque-
ftri erantprxdiridignitare. fiquando noram infamix iuftamdiluere cuperenr, id fierer manifefto vi-
ftorisciudicio, 8£ ad huiufmodireiexecutionem, fenatusHalenfis,fuasolimabImperatoribuj fiC
RegibuS,leges8£priuilegiaaccepir. Siquisautem eiufmodi Monomachixplaniorem
defcriptionem 8£ proceflum defcriptionem 8£ proceflumdefiderer,isSeba-
ftianj Mwnftcrij Cofmographiam confulat.
57
r
UNrvESsrMT(„
AL A Suaruiar, invallead Cocharum flumen, illuftre 8£ imperiale cipp. validum
quondam propugnaculum aduerfus Francoruin incurfiones fuir. cdiimim quafi eft
rerritorij inille pafluum, foue'is 6V fepimenris claufi, qttodmultis imperatortim ac
regum immunitatibus 8£ priuilegijs amplifsime dotarum efi, Fuitautem islocus
anteoppidi ardificationem vaftus, horridus atque fyluofus , arcibus quadraginta
munitus, quarum noftro eriam tempore qtiatdam fuperfur.t, qua: damrnclytis S£
parricrjs,fatodeletis,familijsinterierunr, quarundam adliucrtidera, miramvcru-
ftarein arteftantia confpiciuntur. Iis verd concidentibus,Hala oppidum, farali nu- !
mineporius, quamhumana induftria adfpiranre, inirium fumpfir. Idcjjhacrarione,*
Eo in loco, vbi hocrempore fonresfalis fecciindirare pra-ftanres videntur, lacus
fuitherbidus,falfam, mira perennirare, fuppediransaquam,in quoferarfylueftres,
nullo non rempore,confpicicbanrur , eampotifsimum aquam lambere fcV produ-
ftis ibidem herbis, magis, quam ijfdem etiam alibi copiosi naris, obleclari (lo-
cus etenim hic,opacis pafsim fyluis natura confitus, ferisabundar,aded quidem,vc
etiammonoceroris,iuftu magnitudinis cornua, non femel ibidem inuentafuerint) Itaque venatorum induftria, ciini
feris indagandisoccuparencur, aqua in eo lacu falfa, &C proinde fali coquendo idonea,comperra eft. Qiiamobremil-
luftresviri VVeftenrj Comires,quorum eo remporein VVeften (vbi nunc parochialis ecclefia confpicirur,& Murren-
fis AbbasdomumjdecimarumcoIJedtionidcftinaramhaber) domiciliumfttit , cafasinhorridonemoreS£ ruguriola,
leuiori mareria excitarunr, in quibus falis conffciendi rario 8i officinx inftiruerentur. Atque ita paulatim vicini, falis
fcccunditatealle<fti,frequenti numero huc commigrantes,multa domicilia condere cxperunr,quoad ira paularim te-
porisfucccfTujimperiale oppidumeo cafunafcererur, Quifnamauremprimus oppidi condendi authorfuerit,& quo-
nampaifto, quoueetiamtemporeadimperij ordinemdeuenerit, cerrdfcirc non poreft,ed porifsimum,qudd ctimAn-
no ChriftiM, CC C.LXXVI.oppidumvniuerfum Vulcanifuroribus confumererur, inftrumenra fcripra Qi omnia ve-
tuftatis arque originismonumenta perierint. Denominationemverd hoc euentu confequiitum putatur,Galli, dtiin,
loca Rheno vicina occuparenr , Halam falis cocmendi gratia venientes (ficuti etiamnum ingens hinc falis copia
idRheniflumendefertur) cVfonrisinuenriaquam deguftanres , quo fuis eam acidieffc faporis fignificarcnr, hacdi-
ftione, Salfum, vfifuifledicuncur. Eiusverbuli nouirare infalinarijs officinis coctores coinmori, mercaroribusfuis,
quibuscumipfisperperua negoriario erar,grariffcaruri, impeririafermonis, fepararisvocabuli fyllabis, primamloco
Sal inHal, alreramverdfonriatrribuenres,SuminSulncommurarunr. Qtixquidem 8£fonris ££ oppidi appelIario,in
hodiernumvfquediemperdurar. Alrj verdhincHala: denominarionem deducunr. Sepremquondamcaftra , quo-
rum&ciam feparatim in oppido confpiciuntur reliquiar, hoc loci fuere, vndeprimirus isScpriburgium nuncuparus
fuit, quorumcxterismagnificenriapneftans, Hall, appellarum,eandem, oppidodeindecondiro, nnncuparionemre-
liquit. Munftcrusvero in fua Cofmographia: Germania\ inquir, plurimumfcarer aquis falfis, quarum aliquotfon-
tesnobilibusoppidisdecoros, ob id Halasvocabulo a GrsccisdeducW, noftri denominauit, vt eftHala Sueuiar. Ec
hzcquidem de nominis deduftione fufffciant. Oppidum porrdjpfum, rres primariasin parrcsdiuiditur. Inqua
Salinariaexercetur, verusobtinetnomen,fonrem, K parochialem D.Michaeli nuncupatumEcclefiam: Aliaveroci-
traCocharum flumen oppidi regio ex priore originem rrahens, InftiruriS. Iohanniscommendariam(in quaquon-
damhofpitale, quodannoChrifti M.CCCCIlII. inipfum oppidum rranflarumeft) vnacumEcclefiaD.Ioannifa-
<ra mulris Imperatorum priuilegrjs dotara, 8£ S.Carharinarparochiamcontinet, qujfe ante iftiusfuburbijaidifjcatio-
nemaComitiflade Gerftetten, Cccnobium virginum conftituta erat. Tertia demumregio, vulgd Gelvvingergafs
nuncupata, pecudum 8£ equinum forum haber. Ob hanctripartitamautem oppididiuifionem,quieiusGubernacula
tenetConful,vrinGermaniapafsimaciuium prarfe&uraBurgimagifter, irahoclocioppidorummagifternominatur.
CocharumflumenHalaminrerfecans , plurimas ci commodiraresadferr,praeferrimvc(fruralignorum, quibusinfalis
coftione vtuntur,vndi non huius modd oppidi incoIar,fed8£ vicini quxftum& fructusingenres percipiunt.Nam in fali*
narhs"cafis,ram noclurno quadiurno rempore,conrinuo occupanrurlabore,qui decem 8£ quinque vrnis,aquamex fon-
teSulhauriunt, 8£ percanales fubtiliratione compofitos, ad farragines plumbeas, quarum C XI.funr, deducunt. De-
fignarum fuitolim hoc oppidum pro iudicio eorum,quidifsidioaliquo&fimulrarelaborabanr,cupiebanrqjmono-
snachia 8£ certamine publico S£ victoria ipfatueri 8f probare inregrirarem fuam. Nam qui athleta euafit, ille iudicio
hominuminfonsdedarabatur. PermittebaturautemhuiufmodiconfliftuscVduellum nobilibus,8£his,quieque-
ftri erantprxdiridignitare. fiquando noram infamix iuftamdiluere cuperenr, id fierer manifefto vi-
ftorisciudicio, 8£ ad huiufmodireiexecutionem, fenatusHalenfis,fuasolimabImperatoribuj fiC
RegibuS,leges8£priuilegiaaccepir. Siquisautem eiufmodi Monomachixplaniorem
defcriptionem 8£ proceflum defcriptionem 8£ proceflumdefiderer,isSeba-
ftianj Mwnftcrij Cofmographiam confulat.
57
r
UNrvESsrMT(„