DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12705#0113
GEDANVM>
EDA NVM.fiuevtKrantziusvarijs in fua VVandaliaJocis,Gdanum,vulgb Dantifctlrti,florehtiflirria,fnPruflTa vrbj eft.e* fribus
oppidis coagmentata, portu, naualibus& horreisnobiliiTima,copia& vanetatc mercimOniorum partim maritihiorum, cxtoto
occidcntc, & Septentrione, partim tcrreftriuffi & fluuiatilium, ex diuerfismundi pattibus, & exinaxima Viftiila: ptirerlabchtis
oportunitateabundans, muhitione firtna, ciuium induftria cum bumanitate & frugalirateconiiincTa, hiagiftraruuriicj; diligentia,
& aUtotitateetiam firmior. De ciiius appcllatione & origine noininis, varia eft dbftiorum concertatib, fnaxime,cum pauca eius
rei $h publicafcriptorum monumenta.rclata inucniantui • Qiiibufdam cofnpbfita diftione, a Getis & Danis. Gedanufn deduclura
effe placet, c|iiod communi horum opera, primum condita fuciit, licctGcrmani, Danofuhitantum, in ea vrbenominanda, rnen.
tionein faciant, quod homen onginisigriari,in Dantifcum tranftulerunt. Becanus, cufibfusanriquarumappellatibnutninuefti-
gator, inter Venetos Adriaticbs,5c Vcnedos Pruffiac, difcnrhen ftatiiens, cuih pfifnum pluribus exemplis, & ipfa nbminisratione
oftendiffet, VenetOs.veteribus ftagna vel paludesfuiffe, proindcqueeo, Vcnetosdici,qui regionespaludofas, ft.ignoruinq'uc plc-
nashabitant, quod Vehetia Adriatica,&Venetia addextrum Viftula:latus,cbmpluribuslacubus, finubus, &paludibus infijfnis,
manifcftc conuincit, Vencdof uhl inquif it brigiherh, Vtlde &Gcdani apparebit dedu&ib.Danbs (inqiiit in Veheticis fuis &!Hy-
perboreis) Pruffiam olim inhabitafle tum indicaui, cum docui,SuedaniamaSueuis& Dahisvltra Sarmaticum mare, conditafnfuiffc. Quemadmodum igi,
tur Suedcn nobis, vocatur.is, qui Suedaniam habitar.ita Vencden.Danusisdiccretur, qhiadftagna & paludescominorarur. Gia:ciitaq; ex Veneden, Venec^j
fecere.acinde tnare Venedieutn, & montes Venedicosappellarunt.Quafnobfcm inter Vcnctos& Venedos, hbceft difcriminis, qubd Venetigeneratim orn.
nes, adlacus& paludcs habitantes: Vencdi vcrb non cmncs, fcd Dani duntaxat, eiufmodi locaincb!entcs,compbfira vocc, pcrindeatque Suedahi nuncu-
pentUT. Quafnobrem Dani, eiufdcm cum Alanis&originis, & linguae, eam regibnern, quafnnuncBoruftiam quidam, vulgusBruffiafn vocat.incoluerUnt;
quorum moniimcntuin xternum in finuillo manfit, in quein Viftuls finiftrum oftiurn exoneratur, quem Danoruin finum,quondam vocariint. VVic, eniin
locailla.fiuein maii.fiue ih terradcfighatjad qua;quispericulisvelmaris,vcltcrra:,cederccbnfUcuit.Inmariigitui-redufti inportum finUs,hac vocenbrninan-
tur,& in ciuitatibus fingula: portibne$,in quibus ordinariseVigiliaehabentur.In tumultti enim.ad vicos fubs.cniquehaud aliter,quafn inprocellis, ad fintiste.
dufl:os,fugiendum. Olim enim,cumGermani militariconfuetudincviuerent,locamultitudini,&ftatiohespercarnposdiuidebantur,ad qu*,fi quis hoftisin-
giil;ffct,cuiquecedendum fuit, vtquifq; hanc.velillafnftatibnemfortituseffct Nam VVic,idemeft,quod cedb:ita,vtvocehacmonuiffevideantur,hontemere,
hoftcm fol i cuiquam cxpeftandum.fed mox in pcriculis ad (ocibs confugiendum. qubab illis&auxilium,& tcfferammilitareaccipiat.Quia verb h£cin caflris,
percamposviuendi ratio.apud maiores fuitobfeiuata,fa£tum eft,vt,cummilitarem vitamaguntin campisfeeffcGermahidicant.quafi rumad prifcurh, in ca-
pis viuendi ritum,redijffent.Inhiscuiq; ad tentoria ducisfui.ftationcrnej; brdinatam,fi quid ingruat,cft ccdenduivt quod ipfi opus faftb eft,id a duccfuo difcat.
Hinc,VVic,ad ciuitatcs tranfijt,eas pcr partes,& vicinas diftinguens. Latini Vetus Cimbricum nomen retinuerunt,eiufmodiCiuitatis partein,Vicum voeahtesj
quo in fignificatu apud omncsGermanoseftin vfu,quamuisad finum,in quofecura nauibusftatioeft,fignificandtt,Auftrisad Balthicurn mafe fit vfitrpatufn
Danorum igitur.fiuc Vicus,fiuefinus,Danfvvic fecir,qua vocenobiliffimum Venetorumoppidum nUhcuparur.quamLatinizantcs in Dantifcuhi cbrruperunt.
Alij Gedanum,vtdixi,hominarUnt a Getis & Danis,prifciseius.anteSc!auoiumirruptionemconditoribus,furnptaappelJationc. Viftula fiuuiiis, in Gerriiahb-
i um limitc vltimus.vti curfu fuoGedanuin illuftrat,ita tantx vrbis vicinitas.fummoci decori eft,& ornamento.Ac is qiiidemin Silefia Caffincnfi, eSarmaticij
montibuscxoriens,verfusfcptentrioncniprirnuln,mox verfus oricntemaliquantifper.dcindcaSaiidcmiria.verfus Septentrionem rurfus, perminoreinPblo-
liiam dccurrit. Hincad occafumaeftuum flexa,Mafouiarti, & Cuiouiampartimalluif.partim interluit.Piuiliamq; Culrhenfcfnalluit.Ad extremum.vbi Torc-
uiam pra:tcrijt;la:Uaq; tipa Pofneraniamattigit,ihortuinrcfiexa paruiripcr.deinccps Prufliam diuidens, verfus feptentrioncfn partiin ih maic.infra Gcdahum,
partim in Habrumlacum;quihqucbftijs fcfcexonerat.FluensautemampiiuS cehtum milliarimnPolonicorumfpatio ViftuIa,Sobm,Pibnfam,Scanam,Dona-
iecium,Viflocam,PvOpaanciam,Nidam,Sauum,Vaprum,Pileiam rcceprusDreuicia & Vclboria,Bfuram,Karuam cumBugo, Vernanciahi,Beulam,Offam,c<
Motlauiam fluuios, excipit:& Ofnencium, Cracouiam, Cazimiriam.Sandomiriam, Varfaitiam, Plofenu, VladiflauiamjToruniamjCulmam.Griidentum,
Guifmum,Gulmum,fiucMeuam,NouumMaricburgum,Derfauiam,& Gcdanum vrbes& oppida hbnignobilia,pra:teifluit;arccsitcm Liponeciam Nepblin-
ce,Corcinum, Zaiiichoftum.Ccrncnfcnum.Zacrociuiim.VyfTcgradumjSochacionicu Dobrinum, DbbioVvihcos, Kazrauzum, SlazovviamVyboniam Nich-
fouiam,Starigradum,fiue Altzaufen, & Sutrc,&adhaerentcscis vicos,alluit.Viflula,ponb,fluu.us,is cft.qui vcfcrufnhiftbnjs,acpoetarumfabellis,Eridanino-
jnihe celcbrarur.cuius Apolloniusin quarto Argonauticon.duplcxoftium facit altcrum m Occanum altcrumin loniiim finumeffundens:cui intcrpfes quoq;
accedit,quierror inde natus vidctur.quodin vetuftis poetarum monumcntisinueniffet.Er'danum in OceanumSeptentriohalthieuolui,&apud poftcrbsdidi-
<iffet,Eridanumin Adriam,multis oftijsexirc,qubsconeiliare VOlcns.cx vno flumine,duobrachia,irt"oiuerfasorbispartes,diduxit.Herbdotusic£tiusc vctuftio
jibusdidicit.Eridanuiri inOccanumBoreumdeuoliii.atq; indeeleftrumadfeiri.Quissut£m,& vbigentium.terrarumvehicfucrif,e!eflrumn6bisapertifl:mo,
& ncccffario indicio dcmonftrat,quod inEuropa vnoduntaxat loco.inucnifi.fatentiiroinnes.Exquibusmanifefteapparct.ViftulamolimEridahiimrbmira-
tum fuiffe.ho Gra;co quidem dc fonte.fed dc ciusgentis verhaculoferirione, per quainlchgouaau,& ingcntibusgyris ih Boreummareftfeexonerat. Eftenuri
dominus&fummumdecus, omninm eorum amnium,qui Boream veifuspei Sarmariamfefuntur,multosmaximofq;amnesalueo fuo, velutdominus fufci.
piens. Ncc iniruin cft ab hoc Eridano ad alterum,qui in Adriam fluit, fabulama pbftcrioribus.qiiibus Sarmatiaminns,qu?m prifcis nota cffct,fuifTe tianflata;
proptcrea.qubd & ViftuIa.&Padusinfinum Vencticum exonerentur. Cumenimabum finumVcneticum ignorafenr.qUameum.quiad intitnam.Adriatici
niaris paitcfn inucniretur,cfedidcruntqua;cunque dcElcclro & Eridano diccrentur.ad Padum effefeferchda Vera igitut hiftona iuit.EIectium ad Eridanum
inueniri,noniI!umquidcmGalhcum,fed SarmaticumfiueGermanicum.adcuinsoftiahaftcnus cffoditureleOrurii.&apud Gcdanum.acMontcm Btgium ia
mariSarmatico,ctiamcolligitur. Alij Succinum.Ambram cxtcri vocant.qucd fluflibusappulfumad littora,homines nudiobuiameuntes.paruisrctibusextra.
hunt; inolleprimum, fed nioxin aeredurefcit.tbrnoq; acfcalpro variccfTotmaiur. cftautemfuluf m accandidum,candidoriiaiuspretium.Ferunt.fi inccnda.
tur.eius odoievenenata necari,vifunturineO nOnnuhquam formica: culices,& alia infedta,n6narte,fed Velbpificio natula:,velfbituitiscafibusinc!ufa;eti5 in.
continentislittus tempeftatibus eijci tradur.t. CorneliusTacitusin fuaGcrmahia, Succihuin, inqu't,quodipfiGlefum vocant.inter vada.afqucinipfo lirtore
lcgunt.nec qua: natura,quaucratiog:gnit,vtbarbaris,qtia;fiti!m compertumuediu,quinetiam,intcrc:etera eiectamenta maris iaccbat, donec luxuria noftra
dcdit nomcn, ipfis in itiillovfu.rudc lcgitur, informe pr^fertur.preciumcjuemiranfesaccipiuht.Succum tamenarborisefle intelligas,quia terrena quaedam,&
ctiairi voluctia animalia,plerumqueinterlucent,qua: implicata humori, mox durefcente materia clauduntur, vcttres deeleftro & Phaetonte.commenti fiint
fabulam.dicentcs, cu Solis filium fuiffe,& petiuiffe a patre, vt vnb deifideriscuiiu gubefnafct. quo irfipcfrato,cqubs,auriga cbnttmnehtcs,dtuiosabtrraffe,ac
cilum incendiffc,ca partc flammarumreliqnijs adhucextantibus,qiia Galaxiam vidcmus.Quarelouemindignatum.fulmifiecbntfa Phaetontcrnfieuijffc at-
qushunciclum in Padum,quiEridanusolim diausfucrit,incidiffe.Dc;ndemortcmeiusfor6resdeflcuiffc, acin populosfuiffemutatas,equarum lachrymis,
quotannisfiatcle£frum.Sed haecdc Gedani appel!atione,deEridano, nuhc Viftula flumine,dccleftio,fortaffe copiofius.fupercft. vtad vrbcm ipfam,a qu.i,ani-
mi gratia,longiusdigieffifumus,reucrtamur.Cuius,fiquismagnificcntia p!ancrcgiam,pfopugnacrila,va!lum,acmornia,li priuatasciuium.publicasetiaReip.
ttdes, inquibus incredibilisimpcnfariimfumptus,ciimaccuratillima artificuminduftria hcfcioquofaftu,dccertarecbhfpiceret,ficapacitatem portus,& incre-
dibilcrn in comaximarum nauiumfrequentiaih; fi ciuilem politiaeordinem,ingentespublieia:rarijopcs;fi deniq;tormcntari;pu!uerismo!am,fcptemnaturse
ftupendis annumerandain,viderct;prOpitionumine diuum,felieibusq'ueiinmorralis Dci aufpicijs,cam vrbem, cuius tam exilia,& tcnuia fuerc principia,receti
hominum mcmoria.in ram florentecxcrcuiffe Rcmp.fateatur neceffeeft.QuamKrantziusinfua VVandalia.lib. 10.recente,atq;htfternain nominat,& ex Tur-
tes,vrbis,iuxta Viftulaflumcn,olimflorcntisinteritu,adearricelcbritatempetueniff<.v <radit,eb,qubdomftisncgotiatioadmarepbfitamGdanumvibetonflu.
xcrit. Mirum,idem ponb Krantzius,inquit,tambrcuicoaluiffe vfbefri ihid.quod tufn crat,& nuncmagisapparet rbbonsacfortitudinis. Viuithodie, quiau.
diffc tcftatur, auum fuum rctuliffc, quodcx patreacceperit, vcniffefeGdani;rri.(ui tumoppidi nuntium, & oratorcm,conciliufnadijflc,eius fum loei publicu,
id crat coa£him in priuata domo,qua: vnica tumexlapidibuslatcritiaftabat adforum,name*tcrscannispaluftribus,&limohorrueiunf,rufticam antiquitatS
teftantes.Ingieffum,vidiffepatrcs confcriptos,inmenfa,qua-fuitin confpcftu,cultcl!is,adcompohcndumiyrribolum,perplanadciriiffis admetamludere Eam
tufuiflegrauitatcmpubliciconcilij. Abillis exordijs, intra vnumfieculumin id robbrisvrbecoaluiffe nonfinecaafamifairiur vreicftisdominisfuisfratribu»
TcutoniciS.regc Polonia:,cui etiamnurtc parent.inuocaucrint.Hucufq; Krantzius. Ca:terum,nunctalishuiusvrbisfplcndoreft, & eltgantia,vt nullam toto V-
niucrfonatiohc cxtarc putem,ad qua non eius fama,cumaximoccIcbritatis clogio,deuenerit,Ncqneperegrinii vnquaineaaliqu^fuiffe,audinerim qui nb ob
fitus tantum.aidificiorumq; pulchritudinem.fedmagisobfcucrendaMagiftratusautboritafc,& hcrbicis virtutibus coptosciuium morcs pcculianquadahu-
manitatcpfaeditos,Vehcmenterea comchdarit.Quatam3gnificentiaexAmpliflimoSenatUsordincPatresadRcges,ad Principcs&ciuitates.lcgationcsobeutf
NonReipub.alicuiusofatorcaut nunfiu.fcd principcrii^rcgiocomitatiiftipatueffe «lixeris.Quanta ciuiucomitas.' Quabenigna, vibana atq;cxcellensa£tionu
fuauitas.quammagnificusin vcftitucuItuq'uecbrpbrisfpIendoratquemfindicies:in publicis priuatifquccongreflibus,quanta gtauitas;indclibcrando.quant4
prudentia;infermonc, quanta facundia?Adcoquidem,vf qucmadmodum Athenienfibuspeculiaiisqua:dam lcrmonis lcnitas^vocisqucattribuebaturfuauiraj
ita,vt,Attica cloquentia,trito vctuftatcpiouerbio locu dedcrit.ftaGdaniciucs,&inco!ae,nonagrefti.ruftica & afpcra, fed mblliffima iucundiflimaq; pronun-
' iandirationc vtuntur,& elegantifliirie Geimanicum idiomateetiam pblitiffimo.exprimunf. Qubd fi Platocofe nomincfoeliccpurauit, quia Athenis. vrbe
totius GraciaefloientiiIinCa,& Mufaiu.humanitariscj; domicilib,natusfit & educatus:quisndn & eOrum fcelicitatem augeri putaucrit, qui in hac vrbe, prima
fpirandiprineipia hauferunt.cum vnanimiomniucolenfa.hflic vni. in totaOflladia vfbi eafola lausdetur.vt fiquisinfgni humanitatc ihorumqueciuilitare
praedituslit,cumomnino, authic natum.autccrteeducatum, eaiumctiamnatibnuifi homincscOnijcerefo!eant,quibuscum Oftromarini viuunt, cumca-te-
roruoppidorumplcriquc,vbiprimum natiuum deferunt fbium.&vcl ftudioium,velmerc!moniorumgiatia,inBc!gium, Londinum in Anglia.Oliofiponcm
in Lufitania, aut in Galliam fcconferunt( paceipforum.id.qubd vefumcft,dixcio )fatis rudcs&agreftcscffcfolcant,inquibusinformaridis,aliorumcuu5c
dil.gcntiaelaborct^aut ipfiadaliorumfe morescomponantneccffecft. \
EDA NVM.fiuevtKrantziusvarijs in fua VVandaliaJocis,Gdanum,vulgb Dantifctlrti,florehtiflirria,fnPruflTa vrbj eft.e* fribus
oppidis coagmentata, portu, naualibus& horreisnobiliiTima,copia& vanetatc mercimOniorum partim maritihiorum, cxtoto
occidcntc, & Septentrione, partim tcrreftriuffi & fluuiatilium, ex diuerfismundi pattibus, & exinaxima Viftiila: ptirerlabchtis
oportunitateabundans, muhitione firtna, ciuium induftria cum bumanitate & frugalirateconiiincTa, hiagiftraruuriicj; diligentia,
& aUtotitateetiam firmior. De ciiius appcllatione & origine noininis, varia eft dbftiorum concertatib, fnaxime,cum pauca eius
rei $h publicafcriptorum monumenta.rclata inucniantui • Qiiibufdam cofnpbfita diftione, a Getis & Danis. Gedanufn deduclura
effe placet, c|iiod communi horum opera, primum condita fuciit, licctGcrmani, Danofuhitantum, in ea vrbenominanda, rnen.
tionein faciant, quod homen onginisigriari,in Dantifcum tranftulerunt. Becanus, cufibfusanriquarumappellatibnutninuefti-
gator, inter Venetos Adriaticbs,5c Vcnedos Pruffiac, difcnrhen ftatiiens, cuih pfifnum pluribus exemplis, & ipfa nbminisratione
oftendiffet, VenetOs.veteribus ftagna vel paludesfuiffe, proindcqueeo, Vcnetosdici,qui regionespaludofas, ft.ignoruinq'uc plc-
nashabitant, quod Vehetia Adriatica,&Venetia addextrum Viftula:latus,cbmpluribuslacubus, finubus, &paludibus infijfnis,
manifcftc conuincit, Vencdof uhl inquif it brigiherh, Vtlde &Gcdani apparebit dedu&ib.Danbs (inqiiit in Veheticis fuis &!Hy-
perboreis) Pruffiam olim inhabitafle tum indicaui, cum docui,SuedaniamaSueuis& Dahisvltra Sarmaticum mare, conditafnfuiffc. Quemadmodum igi,
tur Suedcn nobis, vocatur.is, qui Suedaniam habitar.ita Vencden.Danusisdiccretur, qhiadftagna & paludescominorarur. Gia:ciitaq; ex Veneden, Venec^j
fecere.acinde tnare Venedieutn, & montes Venedicosappellarunt.Quafnobfcm inter Vcnctos& Venedos, hbceft difcriminis, qubd Venetigeneratim orn.
nes, adlacus& paludcs habitantes: Vencdi vcrb non cmncs, fcd Dani duntaxat, eiufmodi locaincb!entcs,compbfira vocc, pcrindeatque Suedahi nuncu-
pentUT. Quafnobrem Dani, eiufdcm cum Alanis&originis, & linguae, eam regibnern, quafnnuncBoruftiam quidam, vulgusBruffiafn vocat.incoluerUnt;
quorum moniimcntuin xternum in finuillo manfit, in quein Viftuls finiftrum oftiurn exoneratur, quem Danoruin finum,quondam vocariint. VVic, eniin
locailla.fiuein maii.fiue ih terradcfighatjad qua;quispericulisvelmaris,vcltcrra:,cederccbnfUcuit.Inmariigitui-redufti inportum finUs,hac vocenbrninan-
tur,& in ciuitatibus fingula: portibne$,in quibus ordinariseVigiliaehabentur.In tumultti enim.ad vicos fubs.cniquehaud aliter,quafn inprocellis, ad fintiste.
dufl:os,fugiendum. Olim enim,cumGermani militariconfuetudincviuerent,locamultitudini,&ftatiohespercarnposdiuidebantur,ad qu*,fi quis hoftisin-
giil;ffct,cuiquecedendum fuit, vtquifq; hanc.velillafnftatibnemfortituseffct Nam VVic,idemeft,quod cedb:ita,vtvocehacmonuiffevideantur,hontemere,
hoftcm fol i cuiquam cxpeftandum.fed mox in pcriculis ad (ocibs confugiendum. qubab illis&auxilium,& tcfferammilitareaccipiat.Quia verb h£cin caflris,
percamposviuendi ratio.apud maiores fuitobfeiuata,fa£tum eft,vt,cummilitarem vitamaguntin campisfeeffcGermahidicant.quafi rumad prifcurh, in ca-
pis viuendi ritum,redijffent.Inhiscuiq; ad tentoria ducisfui.ftationcrnej; brdinatam,fi quid ingruat,cft ccdenduivt quod ipfi opus faftb eft,id a duccfuo difcat.
Hinc,VVic,ad ciuitatcs tranfijt,eas pcr partes,& vicinas diftinguens. Latini Vetus Cimbricum nomen retinuerunt,eiufmodiCiuitatis partein,Vicum voeahtesj
quo in fignificatu apud omncsGermanoseftin vfu,quamuisad finum,in quofecura nauibusftatioeft,fignificandtt,Auftrisad Balthicurn mafe fit vfitrpatufn
Danorum igitur.fiuc Vicus,fiuefinus,Danfvvic fecir,qua vocenobiliffimum Venetorumoppidum nUhcuparur.quamLatinizantcs in Dantifcuhi cbrruperunt.
Alij Gedanum,vtdixi,hominarUnt a Getis & Danis,prifciseius.anteSc!auoiumirruptionemconditoribus,furnptaappelJationc. Viftula fiuuiiis, in Gerriiahb-
i um limitc vltimus.vti curfu fuoGedanuin illuftrat,ita tantx vrbis vicinitas.fummoci decori eft,& ornamento.Ac is qiiidemin Silefia Caffincnfi, eSarmaticij
montibuscxoriens,verfusfcptentrioncniprirnuln,mox verfus oricntemaliquantifper.dcindcaSaiidcmiria.verfus Septentrionem rurfus, perminoreinPblo-
liiam dccurrit. Hincad occafumaeftuum flexa,Mafouiarti, & Cuiouiampartimalluif.partim interluit.Piuiliamq; Culrhenfcfnalluit.Ad extremum.vbi Torc-
uiam pra:tcrijt;la:Uaq; tipa Pofneraniamattigit,ihortuinrcfiexa paruiripcr.deinccps Prufliam diuidens, verfus feptentrioncfn partiin ih maic.infra Gcdahum,
partim in Habrumlacum;quihqucbftijs fcfcexonerat.FluensautemampiiuS cehtum milliarimnPolonicorumfpatio ViftuIa,Sobm,Pibnfam,Scanam,Dona-
iecium,Viflocam,PvOpaanciam,Nidam,Sauum,Vaprum,Pileiam rcceprusDreuicia & Vclboria,Bfuram,Karuam cumBugo, Vernanciahi,Beulam,Offam,c<
Motlauiam fluuios, excipit:& Ofnencium, Cracouiam, Cazimiriam.Sandomiriam, Varfaitiam, Plofenu, VladiflauiamjToruniamjCulmam.Griidentum,
Guifmum,Gulmum,fiucMeuam,NouumMaricburgum,Derfauiam,& Gcdanum vrbes& oppida hbnignobilia,pra:teifluit;arccsitcm Liponeciam Nepblin-
ce,Corcinum, Zaiiichoftum.Ccrncnfcnum.Zacrociuiim.VyfTcgradumjSochacionicu Dobrinum, DbbioVvihcos, Kazrauzum, SlazovviamVyboniam Nich-
fouiam,Starigradum,fiue Altzaufen, & Sutrc,&adhaerentcscis vicos,alluit.Viflula,ponb,fluu.us,is cft.qui vcfcrufnhiftbnjs,acpoetarumfabellis,Eridanino-
jnihe celcbrarur.cuius Apolloniusin quarto Argonauticon.duplcxoftium facit altcrum m Occanum altcrumin loniiim finumeffundens:cui intcrpfes quoq;
accedit,quierror inde natus vidctur.quodin vetuftis poetarum monumcntisinueniffet.Er'danum in OceanumSeptentriohalthieuolui,&apud poftcrbsdidi-
<iffet,Eridanumin Adriam,multis oftijsexirc,qubsconeiliare VOlcns.cx vno flumine,duobrachia,irt"oiuerfasorbispartes,diduxit.Herbdotusic£tiusc vctuftio
jibusdidicit.Eridanuiri inOccanumBoreumdeuoliii.atq; indeeleftrumadfeiri.Quissut£m,& vbigentium.terrarumvehicfucrif,e!eflrumn6bisapertifl:mo,
& ncccffario indicio dcmonftrat,quod inEuropa vnoduntaxat loco.inucnifi.fatentiiroinnes.Exquibusmanifefteapparct.ViftulamolimEridahiimrbmira-
tum fuiffe.ho Gra;co quidem dc fonte.fed dc ciusgentis verhaculoferirione, per quainlchgouaau,& ingcntibusgyris ih Boreummareftfeexonerat. Eftenuri
dominus&fummumdecus, omninm eorum amnium,qui Boream veifuspei Sarmariamfefuntur,multosmaximofq;amnesalueo fuo, velutdominus fufci.
piens. Ncc iniruin cft ab hoc Eridano ad alterum,qui in Adriam fluit, fabulama pbftcrioribus.qiiibus Sarmatiaminns,qu?m prifcis nota cffct,fuifTe tianflata;
proptcrea.qubd & ViftuIa.&Padusinfinum Vencticum exonerentur. Cumenimabum finumVcneticum ignorafenr.qUameum.quiad intitnam.Adriatici
niaris paitcfn inucniretur,cfedidcruntqua;cunque dcElcclro & Eridano diccrentur.ad Padum effefeferchda Vera igitut hiftona iuit.EIectium ad Eridanum
inueniri,noniI!umquidcmGalhcum,fed SarmaticumfiueGermanicum.adcuinsoftiahaftcnus cffoditureleOrurii.&apud Gcdanum.acMontcm Btgium ia
mariSarmatico,ctiamcolligitur. Alij Succinum.Ambram cxtcri vocant.qucd fluflibusappulfumad littora,homines nudiobuiameuntes.paruisrctibusextra.
hunt; inolleprimum, fed nioxin aeredurefcit.tbrnoq; acfcalpro variccfTotmaiur. cftautemfuluf m accandidum,candidoriiaiuspretium.Ferunt.fi inccnda.
tur.eius odoievenenata necari,vifunturineO nOnnuhquam formica: culices,& alia infedta,n6narte,fed Velbpificio natula:,velfbituitiscafibusinc!ufa;eti5 in.
continentislittus tempeftatibus eijci tradur.t. CorneliusTacitusin fuaGcrmahia, Succihuin, inqu't,quodipfiGlefum vocant.inter vada.afqucinipfo lirtore
lcgunt.nec qua: natura,quaucratiog:gnit,vtbarbaris,qtia;fiti!m compertumuediu,quinetiam,intcrc:etera eiectamenta maris iaccbat, donec luxuria noftra
dcdit nomcn, ipfis in itiillovfu.rudc lcgitur, informe pr^fertur.preciumcjuemiranfesaccipiuht.Succum tamenarborisefle intelligas,quia terrena quaedam,&
ctiairi voluctia animalia,plerumqueinterlucent,qua: implicata humori, mox durefcente materia clauduntur, vcttres deeleftro & Phaetonte.commenti fiint
fabulam.dicentcs, cu Solis filium fuiffe,& petiuiffe a patre, vt vnb deifideriscuiiu gubefnafct. quo irfipcfrato,cqubs,auriga cbnttmnehtcs,dtuiosabtrraffe,ac
cilum incendiffc,ca partc flammarumreliqnijs adhucextantibus,qiia Galaxiam vidcmus.Quarelouemindignatum.fulmifiecbntfa Phaetontcrnfieuijffc at-
qushunciclum in Padum,quiEridanusolim diausfucrit,incidiffe.Dc;ndemortcmeiusfor6resdeflcuiffc, acin populosfuiffemutatas,equarum lachrymis,
quotannisfiatcle£frum.Sed haecdc Gedani appel!atione,deEridano, nuhc Viftula flumine,dccleftio,fortaffe copiofius.fupercft. vtad vrbcm ipfam,a qu.i,ani-
mi gratia,longiusdigieffifumus,reucrtamur.Cuius,fiquismagnificcntia p!ancrcgiam,pfopugnacrila,va!lum,acmornia,li priuatasciuium.publicasetiaReip.
ttdes, inquibus incredibilisimpcnfariimfumptus,ciimaccuratillima artificuminduftria hcfcioquofaftu,dccertarecbhfpiceret,ficapacitatem portus,& incre-
dibilcrn in comaximarum nauiumfrequentiaih; fi ciuilem politiaeordinem,ingentespublieia:rarijopcs;fi deniq;tormcntari;pu!uerismo!am,fcptemnaturse
ftupendis annumerandain,viderct;prOpitionumine diuum,felieibusq'ueiinmorralis Dci aufpicijs,cam vrbem, cuius tam exilia,& tcnuia fuerc principia,receti
hominum mcmoria.in ram florentecxcrcuiffe Rcmp.fateatur neceffeeft.QuamKrantziusinfua VVandalia.lib. 10.recente,atq;htfternain nominat,& ex Tur-
tes,vrbis,iuxta Viftulaflumcn,olimflorcntisinteritu,adearricelcbritatempetueniff<.v <radit,eb,qubdomftisncgotiatioadmarepbfitamGdanumvibetonflu.
xcrit. Mirum,idem ponb Krantzius,inquit,tambrcuicoaluiffe vfbefri ihid.quod tufn crat,& nuncmagisapparet rbbonsacfortitudinis. Viuithodie, quiau.
diffc tcftatur, auum fuum rctuliffc, quodcx patreacceperit, vcniffefeGdani;rri.(ui tumoppidi nuntium, & oratorcm,conciliufnadijflc,eius fum loei publicu,
id crat coa£him in priuata domo,qua: vnica tumexlapidibuslatcritiaftabat adforum,name*tcrscannispaluftribus,&limohorrueiunf,rufticam antiquitatS
teftantes.Ingieffum,vidiffepatrcs confcriptos,inmenfa,qua-fuitin confpcftu,cultcl!is,adcompohcndumiyrribolum,perplanadciriiffis admetamludere Eam
tufuiflegrauitatcmpubliciconcilij. Abillis exordijs, intra vnumfieculumin id robbrisvrbecoaluiffe nonfinecaafamifairiur vreicftisdominisfuisfratribu»
TcutoniciS.regc Polonia:,cui etiamnurtc parent.inuocaucrint.Hucufq; Krantzius. Ca:terum,nunctalishuiusvrbisfplcndoreft, & eltgantia,vt nullam toto V-
niucrfonatiohc cxtarc putem,ad qua non eius fama,cumaximoccIcbritatis clogio,deuenerit,Ncqneperegrinii vnquaineaaliqu^fuiffe,audinerim qui nb ob
fitus tantum.aidificiorumq; pulchritudinem.fedmagisobfcucrendaMagiftratusautboritafc,& hcrbicis virtutibus coptosciuium morcs pcculianquadahu-
manitatcpfaeditos,Vehcmenterea comchdarit.Quatam3gnificentiaexAmpliflimoSenatUsordincPatresadRcges,ad Principcs&ciuitates.lcgationcsobeutf
NonReipub.alicuiusofatorcaut nunfiu.fcd principcrii^rcgiocomitatiiftipatueffe «lixeris.Quanta ciuiucomitas.' Quabenigna, vibana atq;cxcellensa£tionu
fuauitas.quammagnificusin vcftitucuItuq'uecbrpbrisfpIendoratquemfindicies:in publicis priuatifquccongreflibus,quanta gtauitas;indclibcrando.quant4
prudentia;infermonc, quanta facundia?Adcoquidem,vf qucmadmodum Athenienfibuspeculiaiisqua:dam lcrmonis lcnitas^vocisqucattribuebaturfuauiraj
ita,vt,Attica cloquentia,trito vctuftatcpiouerbio locu dedcrit.ftaGdaniciucs,&inco!ae,nonagrefti.ruftica & afpcra, fed mblliffima iucundiflimaq; pronun-
' iandirationc vtuntur,& elegantifliirie Geimanicum idiomateetiam pblitiffimo.exprimunf. Qubd fi Platocofe nomincfoeliccpurauit, quia Athenis. vrbe
totius GraciaefloientiiIinCa,& Mufaiu.humanitariscj; domicilib,natusfit & educatus:quisndn & eOrum fcelicitatem augeri putaucrit, qui in hac vrbe, prima
fpirandiprineipia hauferunt.cum vnanimiomniucolenfa.hflic vni. in totaOflladia vfbi eafola lausdetur.vt fiquisinfgni humanitatc ihorumqueciuilitare
praedituslit,cumomnino, authic natum.autccrteeducatum, eaiumctiamnatibnuifi homincscOnijcerefo!eant,quibuscum Oftromarini viuunt, cumca-te-
roruoppidorumplcriquc,vbiprimum natiuum deferunt fbium.&vcl ftudioium,velmerc!moniorumgiatia,inBc!gium, Londinum in Anglia.Oliofiponcm
in Lufitania, aut in Galliam fcconferunt( paceipforum.id.qubd vefumcft,dixcio )fatis rudcs&agreftcscffcfolcant,inquibusinformaridis,aliorumcuu5c
dil.gcntiaelaborct^aut ipfiadaliorumfe morescomponantneccffecft. \