DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16954#0026
BRISTOLIA*
R IS T 0 LI A, Venta Aiuloniae,niincBriftovve^olim autem Britannis, Caer Ode.
ryn nant Badon.Ideft,duitas Oderx,in valleBadonico,famofiflimum Angliee em-
porium, primum poftLondinumobtinens locum, litum eftV. M. P. ab Oceano, in
vtraquc editiore ripa Auonij fluminis (Auon Britannica veteri lingua, fluuium fig-
nificat,caret itaque proprio nomine hic amnis) ponte autejjn lapideo coniungitur,
fed domibus vtrinq^adeoconftrudo, vttranfgredientibuspons minime percipia-
rur.Permagnus hic Oceani xftus,eius enim fluxu,& refluxu,ita crefcit,dccrefcitque,
vt naues, eo decrcfcente, in vado haerentes, eius inundatione, ad noucm vel decem,
interimad vndecim vlnas, in altum deuehanturfidquelingulis diebus.Littora, quae
hunc fluuium in Oceanum, profundo admodum alueo deferunt,ex rupibus, cauti-
b usque fere conflant,quorum fummitas,qua fe in planiciem campeftrem explanat, adamantum adeo efl
fertilis,vt nauem quis onerariam,ijslmplerepofllt. A dextra fluminis parte,ha: ripa: a S. Vincentio cogno-
minantur , cuius domicilium, flue cryptam, in ipfalittorisdecliui crepidine excifam,vfque hodie oflen-
dunt. Hicque has gemmae Angulares omnes e terra eruuntur. A finiftra autem, quae D. Georgij nomen re-
fert,non item, vbi namque conglobatae,& orbicularibus filicibus inclufae effodiuntur. Hi ruffum colorem
referunt,fragiles funt,& intro caui,quos fi ruperis,flarim fe adamantes pellucidi,concauo horum circum-
circaadfixi, oculis offerunt, matrices vel adamantum oua, hos filices, non inepte diceres.Solum,quod x-
que, vt hi filices, refefcit,Sc laterem codilem, in tenuiffimum puluerem redadum quis putaret, frumenti,
frugumque valde ferax efl. Sed naturae lulitantis miraculum,Ifridiofushicledor confideret.Repcriuntur
namque interdum, ab ipfa rerum parente, tam affabre Adamantes in mucronem turbinati, interdum fu-
perficie plana,figuraque quadrangulari calati,vt ab artificio fiflimo gemmario, ad normam non pofiint
dexterius fecari,Duritie ab Indicis,fiue(vt vulgus loquitur) ab Orientalibus vincuntur , tanta tamen pra:-
diti,vt vitrum fcalpant.Inuenias peritos gemmarios,qui nulla i n re hos ab illis differre iudicent,quam vul
gi opinione. Et haec quidem hadcnus,nunc ad vrbem redeamus.Haecpri-uatis ciuium domibus,& publicis
aedibus,fanisque Diuorum,luculenter ornata,atque incolis admodum frequens. Praeftat hoc mercatorum
omnigenum hic confluxus.Cum exteris enim,in primis Hifpanis,Gallis & Hibernicis, quotidie negocian-
tur. Bis quoque in anno,ad Americani orbis partem Septentrionalem,quam terram nouam appellant,pi£
can di gratia nauigant. Omnium itaque hic rerum affluentia & copia,atque annona:, vt plurimum, grata
exoptataque vilitas.Inter alia rarioris nota% primum occurrit templum infigne. D. Maria:, quam Radcle
vulgo cognominant, confecratum. Hoc in ri pa didi fluminis, haud procul e moenibus efl,pulcherrimi fa-
ne operis, cum turri fufpicienda: ex marmore altitudinis,intus vndique faxo teftudine concameratum,
cum lacunari fculptili,artificiose variegato.Huic aliateftudo lignea fuperne imminet, qua: plumbo tegi-
tur, inter quas duas vacuum, quod eredum hominem continere poteft, remanet. Incola: tradunt, hoc fa-
num a clue, (quem Guilielmum Canynges nominant)mereatore, & huius vrbis Maiore ( Magiflratus fic
appellatur fupremus,dc annuus) proprijsimpenfis aedificatum, Cuius Canyngi inhacipfa aedefepulchrum
honorarium,exlapide magnificum,quod eius,& vxoris fua: imagines integras marmoreas,ea forma,& ve-
ftitu,quo mercator incedere folebar,ad viuum refert.Hoc adiedo Epitaphio.
Hic inferius tumulatur corpus nobilis & circumfert i,magna/p indujlria viri, VVilhelmi Canynges,dudum valentis Mer
c at oris, & quinquies Maioris iftius villa, & poflea in ordine fac er dotali perfeptennium conftituti, ac Decani de VVefl-
buri, qui inifa Ecclefi'a duas c antariasperpetuas, duorum Capellanorum,videlicet,vnuminhonorem. S. Georgij, &
alterum in honorem S. Catharina, ac etiam vnum clericumjlabilemfecit, friuxtaeum recquiefat vxorfua Joanna,
equorum ammabusproficietur Deus,
Alio in loco,fed codein templo,ide aliud habet monumentem ex eiufde generis lapide,cii eius imagine
facerdotali,quodiuxta Sarcophagus efl,qui offa continet. Aliud infuper hic templum vifitur,quod S.Cru-
cis nomen habet.-hoc lana: impolitum credunt ciues,quod etfi videatur abfutdum,tante molis nempe fun
«lamentum,tam molli conflare poffe materia,non nemini tamen ex 'ijs,quae fequuntur, perfuaderi, fortaf-
fc facile erit. Praecelfam habet,& elegantem turrim, quanvcraffitie & altitudine cum ea Colonienfi, qua:
fandi Marti ni minoris nomine innotefcit,aequiparareaufim. Ha:c, fo nante, qua: inea feruatur, campa-
na,hac illae,adeo commonetur,vt tandem hac nimia,& frequentiore agitatione,fe a eaetero templi corpo
re abruperit,rimamque a fummo tedi culmine,ad imum vfque egerit fundamentum,ita hiantem,vt tranf
uerfos tres caperet digitos. Scribit ad me Abrahamus OrteliuS, fummus vt antiquitatum admirator, ita,
dum Cofmographiam remotiffimis in locis rara diligentia excolit, fumptibusque & impenfis permagnis
cxornat,rerum mirabilium,Scftupendorum natura:, artiumque miraculorum indagator acerrimus, huic
rimae lapillum ouianferini magnitudinis,feimpofuifle,quem fenfim viderit deorfum , prout ea fe arda-
ret,dilataretque,deuolui, atque ex crebra collifione,in fruftula demum conquallari. Dorfum cum turri
fubieciffet,ruina eius oppreffumfe iri reformidaffe. Aedituum etiam (quem Gubernatorem ibi nuncu-
pant,) aliosque non minoris audoritatis viros retuli fle, totius huius templi molem,olim, priufquam
hiatus ifte faduseffet, titubaffe,idq; ea vehementia, vt lampades inde extinguercntur,ole-
umq5 effunderetur.Efleq; huius rei adhuc in eadem diocoefi,teftes viucntes.Tem-
plum autem nunc,quia Campanarum fonitu minime tanga-
turfimmotum fubfiftere.
2
R IS T 0 LI A, Venta Aiuloniae,niincBriftovve^olim autem Britannis, Caer Ode.
ryn nant Badon.Ideft,duitas Oderx,in valleBadonico,famofiflimum Angliee em-
porium, primum poftLondinumobtinens locum, litum eftV. M. P. ab Oceano, in
vtraquc editiore ripa Auonij fluminis (Auon Britannica veteri lingua, fluuium fig-
nificat,caret itaque proprio nomine hic amnis) ponte autejjn lapideo coniungitur,
fed domibus vtrinq^adeoconftrudo, vttranfgredientibuspons minime percipia-
rur.Permagnus hic Oceani xftus,eius enim fluxu,& refluxu,ita crefcit,dccrefcitque,
vt naues, eo decrcfcente, in vado haerentes, eius inundatione, ad noucm vel decem,
interimad vndecim vlnas, in altum deuehanturfidquelingulis diebus.Littora, quae
hunc fluuium in Oceanum, profundo admodum alueo deferunt,ex rupibus, cauti-
b usque fere conflant,quorum fummitas,qua fe in planiciem campeftrem explanat, adamantum adeo efl
fertilis,vt nauem quis onerariam,ijslmplerepofllt. A dextra fluminis parte,ha: ripa: a S. Vincentio cogno-
minantur , cuius domicilium, flue cryptam, in ipfalittorisdecliui crepidine excifam,vfque hodie oflen-
dunt. Hicque has gemmae Angulares omnes e terra eruuntur. A finiftra autem, quae D. Georgij nomen re-
fert,non item, vbi namque conglobatae,& orbicularibus filicibus inclufae effodiuntur. Hi ruffum colorem
referunt,fragiles funt,& intro caui,quos fi ruperis,flarim fe adamantes pellucidi,concauo horum circum-
circaadfixi, oculis offerunt, matrices vel adamantum oua, hos filices, non inepte diceres.Solum,quod x-
que, vt hi filices, refefcit,Sc laterem codilem, in tenuiffimum puluerem redadum quis putaret, frumenti,
frugumque valde ferax efl. Sed naturae lulitantis miraculum,Ifridiofushicledor confideret.Repcriuntur
namque interdum, ab ipfa rerum parente, tam affabre Adamantes in mucronem turbinati, interdum fu-
perficie plana,figuraque quadrangulari calati,vt ab artificio fiflimo gemmario, ad normam non pofiint
dexterius fecari,Duritie ab Indicis,fiue(vt vulgus loquitur) ab Orientalibus vincuntur , tanta tamen pra:-
diti,vt vitrum fcalpant.Inuenias peritos gemmarios,qui nulla i n re hos ab illis differre iudicent,quam vul
gi opinione. Et haec quidem hadcnus,nunc ad vrbem redeamus.Haecpri-uatis ciuium domibus,& publicis
aedibus,fanisque Diuorum,luculenter ornata,atque incolis admodum frequens. Praeftat hoc mercatorum
omnigenum hic confluxus.Cum exteris enim,in primis Hifpanis,Gallis & Hibernicis, quotidie negocian-
tur. Bis quoque in anno,ad Americani orbis partem Septentrionalem,quam terram nouam appellant,pi£
can di gratia nauigant. Omnium itaque hic rerum affluentia & copia,atque annona:, vt plurimum, grata
exoptataque vilitas.Inter alia rarioris nota% primum occurrit templum infigne. D. Maria:, quam Radcle
vulgo cognominant, confecratum. Hoc in ri pa didi fluminis, haud procul e moenibus efl,pulcherrimi fa-
ne operis, cum turri fufpicienda: ex marmore altitudinis,intus vndique faxo teftudine concameratum,
cum lacunari fculptili,artificiose variegato.Huic aliateftudo lignea fuperne imminet, qua: plumbo tegi-
tur, inter quas duas vacuum, quod eredum hominem continere poteft, remanet. Incola: tradunt, hoc fa-
num a clue, (quem Guilielmum Canynges nominant)mereatore, & huius vrbis Maiore ( Magiflratus fic
appellatur fupremus,dc annuus) proprijsimpenfis aedificatum, Cuius Canyngi inhacipfa aedefepulchrum
honorarium,exlapide magnificum,quod eius,& vxoris fua: imagines integras marmoreas,ea forma,& ve-
ftitu,quo mercator incedere folebar,ad viuum refert.Hoc adiedo Epitaphio.
Hic inferius tumulatur corpus nobilis & circumfert i,magna/p indujlria viri, VVilhelmi Canynges,dudum valentis Mer
c at oris, & quinquies Maioris iftius villa, & poflea in ordine fac er dotali perfeptennium conftituti, ac Decani de VVefl-
buri, qui inifa Ecclefi'a duas c antariasperpetuas, duorum Capellanorum,videlicet,vnuminhonorem. S. Georgij, &
alterum in honorem S. Catharina, ac etiam vnum clericumjlabilemfecit, friuxtaeum recquiefat vxorfua Joanna,
equorum ammabusproficietur Deus,
Alio in loco,fed codein templo,ide aliud habet monumentem ex eiufde generis lapide,cii eius imagine
facerdotali,quodiuxta Sarcophagus efl,qui offa continet. Aliud infuper hic templum vifitur,quod S.Cru-
cis nomen habet.-hoc lana: impolitum credunt ciues,quod etfi videatur abfutdum,tante molis nempe fun
«lamentum,tam molli conflare poffe materia,non nemini tamen ex 'ijs,quae fequuntur, perfuaderi, fortaf-
fc facile erit. Praecelfam habet,& elegantem turrim, quanvcraffitie & altitudine cum ea Colonienfi, qua:
fandi Marti ni minoris nomine innotefcit,aequiparareaufim. Ha:c, fo nante, qua: inea feruatur, campa-
na,hac illae,adeo commonetur,vt tandem hac nimia,& frequentiore agitatione,fe a eaetero templi corpo
re abruperit,rimamque a fummo tedi culmine,ad imum vfque egerit fundamentum,ita hiantem,vt tranf
uerfos tres caperet digitos. Scribit ad me Abrahamus OrteliuS, fummus vt antiquitatum admirator, ita,
dum Cofmographiam remotiffimis in locis rara diligentia excolit, fumptibusque & impenfis permagnis
cxornat,rerum mirabilium,Scftupendorum natura:, artiumque miraculorum indagator acerrimus, huic
rimae lapillum ouianferini magnitudinis,feimpofuifle,quem fenfim viderit deorfum , prout ea fe arda-
ret,dilataretque,deuolui, atque ex crebra collifione,in fruftula demum conquallari. Dorfum cum turri
fubieciffet,ruina eius oppreffumfe iri reformidaffe. Aedituum etiam (quem Gubernatorem ibi nuncu-
pant,) aliosque non minoris audoritatis viros retuli fle, totius huius templi molem,olim, priufquam
hiatus ifte faduseffet, titubaffe,idq; ea vehementia, vt lampades inde extinguercntur,ole-
umq5 effunderetur.Efleq; huius rei adhuc in eadem diocoefi,teftes viucntes.Tem-
plum autem nunc,quia Campanarum fonitu minime tanga-
turfimmotum fubfiftere.
2