DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16955#0104
VINCENTIA*
Icentia, ampla & magnificaMarchi* Taruifinx vrbs.fita iuxta radices collis, duobosamnibiis
diuifa.decuilisorigine,non multa necfirtgularia hiftoriarum monumenta perhibent,praeter,quina
apud Paliarinum. Qui in Cornmentarijs refert, aliquos tradidiffe, Vicentiam, hunc lccumdiftum,
ob gentis incolx viftoriam.cxfis hoftibusj aut,a centum vicis, qui prius hic extirere, quorum habi-
tatores VnuminlocUmcollefti, duitatem hanc primum effecerint. Iri Paliarinus. At, quiinulluni
audorcm certum profert,addenthis,ve!dementfidern,legertres.Vicentiam Tacitus memorat,item,
Antoninus in Itinerario,Plinius infuper& Ptolemaeus in Venetia,Trogus, a Gallis conditam fcrip-
fit, cum Verona, Mediolano,acalijsvrbibus. Leander autem primos eius aufloresThtifcoscxifti-
mat,hisverdeie£tis,iGallisinftauraram, vel auitam. Nonnulli, Veicetiamdicendam, contendere
marmoris cuiufda m argumento,in quo hxc inferiptio fit reperta;
SEX. ATTILIVS M. F. SER AN VS PROCONS. EX SENATI
CONSVLTO INT ER AETESTINOS ET VEICETINOS
Fines terminos qje Statvi Ivssit.
ItiBarbarus,in Plinianis caftigation ibus refert, addens, eum fua memoria lapidem inltebfum. A lia tam en hxc res au&oriraf e
non conftat.nequequifquam luculentus fcriptor.Veicetiam, fed omnes conftanter, Vicentiam nec etiam, vti nuncvulgusindo-
<ftum,Vincenriatn,dixere.Eft autem xdificata peroptime.ac fplendidis operibus ornata,inter qux,Prxt : riumforimagnificentifi
fimum coenobiumque D. Coronae fodalium PrxdicatorUm , in cuius fano facratiffirna fpina conferuatur, ex corona SerUaroris
Chrifti.quam hucexGalliaBartholomxus Vicentius vrbis Epifcopus,ex ordine Praedicatorum,attulit.cuiabs D.LudoilicoFran
cix Rege fuerat donata, Colunthancfpinam Vicentini prxcipue,'deferturqile quotannis per vrbem,cum maximis honoribus
Coenobium hoc etiam pernobilem habet bibliorhedarrt. Porro aquis Vicentia bene inftruifta eft, duobus enim amnibus natiigabi-
libusdiuiditur, non tamer! squalibus partibus,Bachilione nimirum &Rerone,quiex vicinis montibus in ipfa vrbeB.rcliilioni
jungitur. Aeliano,Eretenus.in animalium hiftoria didiis.quenl optimas totius Iralix anguillas habere perhibet Bachilio quoque,
Teffinam amnem excipitfita Plinio didum.Ablindat vrbshxc , mixirna rerum omnium ad vitam vrilium copia proprerfurn-
mam agriamoeniflimi vbertarem,qui frumenti, vini, exterarumque frugum maxime fertilis eft. Tanta cum in ipfa vrbe.tum in
agro,mororum arbotum,quarum fronde bombyces aluntur,frequentia eft.vtfnmmam habeant admitationem.Rofha ferunt al-
ba.quamobrem hoc feri cum non ita eft robuftum, ac illud, quod vermes genuere, folijs earum arborum nutriti, qux rriota nigra
producunt.Vberrimum hincquxftum Viceutinifaciunt Gens,ingenijsviuidis, fiducixquemagnx.prompriffimi ad lifefrts,mili-
tiam,mercaturam,laute admodum viuunt,honcfteque veffiuntur, ac perpetuo in re facienda dcfudant.Ciuiras hxc ex illis X11.
Herrufcorum cis Appenninum, vna eft,quam pulfis deinde Thnfcis. Galli habucre.Gallisi populo Romano domitis,in eiusex-
jn fide, perpetuo ftetit.vfq; ad Attilx fempora,vaftatam enim & direptam ab illo, Paulus Diacofcus pCrhibetiPoft hxc in Gotho-
rum itemcj-, Longobardorumpoteftatefuit, vti eX eodem audoredifeitur. Beuidisautem Longobardis,captoqrillorUmRegc
Defiderio.Caroli Magni bello.Viteritiafubimperij Romani nomine manfit.Regibus parens,quos Caroiusltali^prxficiebat.Hac
conditione fuit vfq; ad Berengarios,Cxrerofq; tyrannos, quiltalixRegum nome vfiirparunt.ifq; paruit,donecimperium Roma-
num VifidicauereGermani.Sub his, exterarum Italie ciuitarum exemplo, in iure fuolibere (Romanifcilicet imperij nomen prx-
feferens)agere capit,Carrotiofabricato,creati(q:fibiAntianis&Prxtoribus annuis,foederaq; cuitt alijs populis, vti ferebant rem
pora,feri ens. Ea Reipub forma durauir vlqjadFredericum 11 qui fraude vrbem ingreftus.anno M. CC. XXXVI eam direptam,
incendio cremauit.Deinde, variam fortunx aleam fubijt.vfq; ad annum M. D. IX. quo Veneti ea potiti funt. exfis eorum ab Lu-
douicoXII.FrancixRegc copijs.Vicenrini,quoniam defendendi fui, conrra Veneti nominis lloftes, nulla ratio fti pereraf,Maximi-
lianoCxfari fededidere.Maximis autem exinvfquead M. D. XVI iC.N annum.calamitatibUsvexatifunt.Nam.quianoti
fatis munita erat vrbs,nunc a Venetis, rsuncviciffimabHifpanis capiebat ur. vt modo Venetorum imperium,modd Maximiliani
Augufti.tanquam per ludum, ,furneret.poneretq', Quanquam aurem interea perfxp&fummo in diferimineeffet, ne cremaretur de.
leretdrqtie funditus, numinis tamen diuini benignitatefupremumcarumenafit.Adexrremum,Verona, Brixiique Venetis refti-
tutx,fimulin eorundem ditionem,velutadiucundamquietem.&facrarn ancoram,ipfa quoq; confugit,moxq;adfuareuertenti-
bus colonis,etfiiaitt tum pen£defertaVidebarur,paulatimadeorefe<n:a reftaurataq;cft, vtiam detrimenti hnbuiftenon videatur
quicqUam.Nati hic viri i! luftres plurimi, quorum ortd.maxime nobilitata vrbseft.Fuereexhis Attius Cxcina Imperatoris Vitei-
}:} Legatus &Cons.Romanus, vti e Cornelio Tacito difcimus.Item DD. Fortunatus & Fcelix martyres,qui fublmperatoreMaxi
irtiliaiio floruerat Aquileixrprxtcrea B.Ioatines.eo rirdine PrxdicatorU.qui concionibus ardentiilimis plurimos Iraliq populo? in
vera ad Chriftu viam compulit,prxetpueqiVeronefes,vtTaurellusSarayiia memorat,iremq;Bononienfes, vti illoruannallespe’--
hibenf,ac etiam i.n libris hominum iliuftrium ordinis PrxdicatotUm legitur. HorUm numero accedunt B Ifnaruus, ex eadem fb-
dalitate,cuius etiam irt libris hominUm iliuftrium Domirticani ordinis fanda vita legitur,& Barriiolomxusitem monachusprx-
dicator,vrbisq;fux Antiftes,virbonus, docftus ac difei'tus,cuifacrarifTimacoronx Seriiatoris fpina donata eft Tulit infuper Vice-
tia Palcmonem,hominem dodum, vtEufebius teftatur,Antonium Lufcum oratorem fummum.eleganremqUepo&am ; Mar-
thxtsm Biliarium oratoria quoqile ac poetica facultate prxdi tum, Vicenrium Colcxum.tfx ordine PrxdicatorUm eximium phi.
lofophumactheologum, omnibus ItrdixGymnafijs celebrem,quinnperattnoa C. N. M. D. XXXII. Bononix fittocon
ceffit, vbi diu philofbphicas theologicasque difciplinas erat profeflus. Hieronymum Plegaferam.ex dadem familia mo-
nachum,oratorem & poetam prxciptlum vtiferiptorummonumentis eft reftatusrqui M.D.XLIU. poftC N.ahno Viccntixfato
conceffit,magno fui, apud pofterosdefiderio relido. IoannesGeorgiusTrifTinus,grxds latinisque lirerisornatus.cratorfacu-
dus &elegans,nonfolum latino,fed etiam vernaculo carminepoda.quemadmodum lucubrationes eius docent, vir humanita-
te acmanfuetudinefingulari. Multas Vicentia ttobiJes & antiquas familias habet, vt refert Baptifta Paliarinus. ScripGt is, ab,ini-
tio Vicenti»patri* vfqj ad fua tempora,libros fex.primhm.deorigine vrbis & imperio,prxrerea, de fide ciuium,de amplitudine
Vibis,de agri eius ferrilitate.de viris illuftribus, de familijs daris,qux periere ac Robilirareprxfentinm.libros fingulos, quos om-
nes Arnardus.Viccn tinus,patrix ftudio ac honore ducfus, e vernaculis fecit latinos.MuItaprxtereadehacvibefcribimeritdpofi
fent, qux nuncoblocilpatijque inopiam, prxtet mittuntur.
47
Icentia, ampla & magnificaMarchi* Taruifinx vrbs.fita iuxta radices collis, duobosamnibiis
diuifa.decuilisorigine,non multa necfirtgularia hiftoriarum monumenta perhibent,praeter,quina
apud Paliarinum. Qui in Cornmentarijs refert, aliquos tradidiffe, Vicentiam, hunc lccumdiftum,
ob gentis incolx viftoriam.cxfis hoftibusj aut,a centum vicis, qui prius hic extirere, quorum habi-
tatores VnuminlocUmcollefti, duitatem hanc primum effecerint. Iri Paliarinus. At, quiinulluni
audorcm certum profert,addenthis,ve!dementfidern,legertres.Vicentiam Tacitus memorat,item,
Antoninus in Itinerario,Plinius infuper& Ptolemaeus in Venetia,Trogus, a Gallis conditam fcrip-
fit, cum Verona, Mediolano,acalijsvrbibus. Leander autem primos eius aufloresThtifcoscxifti-
mat,hisverdeie£tis,iGallisinftauraram, vel auitam. Nonnulli, Veicetiamdicendam, contendere
marmoris cuiufda m argumento,in quo hxc inferiptio fit reperta;
SEX. ATTILIVS M. F. SER AN VS PROCONS. EX SENATI
CONSVLTO INT ER AETESTINOS ET VEICETINOS
Fines terminos qje Statvi Ivssit.
ItiBarbarus,in Plinianis caftigation ibus refert, addens, eum fua memoria lapidem inltebfum. A lia tam en hxc res au&oriraf e
non conftat.nequequifquam luculentus fcriptor.Veicetiam, fed omnes conftanter, Vicentiam nec etiam, vti nuncvulgusindo-
<ftum,Vincenriatn,dixere.Eft autem xdificata peroptime.ac fplendidis operibus ornata,inter qux,Prxt : riumforimagnificentifi
fimum coenobiumque D. Coronae fodalium PrxdicatorUm , in cuius fano facratiffirna fpina conferuatur, ex corona SerUaroris
Chrifti.quam hucexGalliaBartholomxus Vicentius vrbis Epifcopus,ex ordine Praedicatorum,attulit.cuiabs D.LudoilicoFran
cix Rege fuerat donata, Colunthancfpinam Vicentini prxcipue,'deferturqile quotannis per vrbem,cum maximis honoribus
Coenobium hoc etiam pernobilem habet bibliorhedarrt. Porro aquis Vicentia bene inftruifta eft, duobus enim amnibus natiigabi-
libusdiuiditur, non tamer! squalibus partibus,Bachilione nimirum &Rerone,quiex vicinis montibus in ipfa vrbeB.rcliilioni
jungitur. Aeliano,Eretenus.in animalium hiftoria didiis.quenl optimas totius Iralix anguillas habere perhibet Bachilio quoque,
Teffinam amnem excipitfita Plinio didum.Ablindat vrbshxc , mixirna rerum omnium ad vitam vrilium copia proprerfurn-
mam agriamoeniflimi vbertarem,qui frumenti, vini, exterarumque frugum maxime fertilis eft. Tanta cum in ipfa vrbe.tum in
agro,mororum arbotum,quarum fronde bombyces aluntur,frequentia eft.vtfnmmam habeant admitationem.Rofha ferunt al-
ba.quamobrem hoc feri cum non ita eft robuftum, ac illud, quod vermes genuere, folijs earum arborum nutriti, qux rriota nigra
producunt.Vberrimum hincquxftum Viceutinifaciunt Gens,ingenijsviuidis, fiducixquemagnx.prompriffimi ad lifefrts,mili-
tiam,mercaturam,laute admodum viuunt,honcfteque veffiuntur, ac perpetuo in re facienda dcfudant.Ciuiras hxc ex illis X11.
Herrufcorum cis Appenninum, vna eft,quam pulfis deinde Thnfcis. Galli habucre.Gallisi populo Romano domitis,in eiusex-
jn fide, perpetuo ftetit.vfq; ad Attilx fempora,vaftatam enim & direptam ab illo, Paulus Diacofcus pCrhibetiPoft hxc in Gotho-
rum itemcj-, Longobardorumpoteftatefuit, vti eX eodem audoredifeitur. Beuidisautem Longobardis,captoqrillorUmRegc
Defiderio.Caroli Magni bello.Viteritiafubimperij Romani nomine manfit.Regibus parens,quos Caroiusltali^prxficiebat.Hac
conditione fuit vfq; ad Berengarios,Cxrerofq; tyrannos, quiltalixRegum nome vfiirparunt.ifq; paruit,donecimperium Roma-
num VifidicauereGermani.Sub his, exterarum Italie ciuitarum exemplo, in iure fuolibere (Romanifcilicet imperij nomen prx-
feferens)agere capit,Carrotiofabricato,creati(q:fibiAntianis&Prxtoribus annuis,foederaq; cuitt alijs populis, vti ferebant rem
pora,feri ens. Ea Reipub forma durauir vlqjadFredericum 11 qui fraude vrbem ingreftus.anno M. CC. XXXVI eam direptam,
incendio cremauit.Deinde, variam fortunx aleam fubijt.vfq; ad annum M. D. IX. quo Veneti ea potiti funt. exfis eorum ab Lu-
douicoXII.FrancixRegc copijs.Vicenrini,quoniam defendendi fui, conrra Veneti nominis lloftes, nulla ratio fti pereraf,Maximi-
lianoCxfari fededidere.Maximis autem exinvfquead M. D. XVI iC.N annum.calamitatibUsvexatifunt.Nam.quianoti
fatis munita erat vrbs,nunc a Venetis, rsuncviciffimabHifpanis capiebat ur. vt modo Venetorum imperium,modd Maximiliani
Augufti.tanquam per ludum, ,furneret.poneretq', Quanquam aurem interea perfxp&fummo in diferimineeffet, ne cremaretur de.
leretdrqtie funditus, numinis tamen diuini benignitatefupremumcarumenafit.Adexrremum,Verona, Brixiique Venetis refti-
tutx,fimulin eorundem ditionem,velutadiucundamquietem.&facrarn ancoram,ipfa quoq; confugit,moxq;adfuareuertenti-
bus colonis,etfiiaitt tum pen£defertaVidebarur,paulatimadeorefe<n:a reftaurataq;cft, vtiam detrimenti hnbuiftenon videatur
quicqUam.Nati hic viri i! luftres plurimi, quorum ortd.maxime nobilitata vrbseft.Fuereexhis Attius Cxcina Imperatoris Vitei-
}:} Legatus &Cons.Romanus, vti e Cornelio Tacito difcimus.Item DD. Fortunatus & Fcelix martyres,qui fublmperatoreMaxi
irtiliaiio floruerat Aquileixrprxtcrea B.Ioatines.eo rirdine PrxdicatorU.qui concionibus ardentiilimis plurimos Iraliq populo? in
vera ad Chriftu viam compulit,prxetpueqiVeronefes,vtTaurellusSarayiia memorat,iremq;Bononienfes, vti illoruannallespe’--
hibenf,ac etiam i.n libris hominum iliuftrium ordinis PrxdicatotUm legitur. HorUm numero accedunt B Ifnaruus, ex eadem fb-
dalitate,cuius etiam irt libris hominUm iliuftrium Domirticani ordinis fanda vita legitur,& Barriiolomxusitem monachusprx-
dicator,vrbisq;fux Antiftes,virbonus, docftus ac difei'tus,cuifacrarifTimacoronx Seriiatoris fpina donata eft Tulit infuper Vice-
tia Palcmonem,hominem dodum, vtEufebius teftatur,Antonium Lufcum oratorem fummum.eleganremqUepo&am ; Mar-
thxtsm Biliarium oratoria quoqile ac poetica facultate prxdi tum, Vicenrium Colcxum.tfx ordine PrxdicatorUm eximium phi.
lofophumactheologum, omnibus ItrdixGymnafijs celebrem,quinnperattnoa C. N. M. D. XXXII. Bononix fittocon
ceffit, vbi diu philofbphicas theologicasque difciplinas erat profeflus. Hieronymum Plegaferam.ex dadem familia mo-
nachum,oratorem & poetam prxciptlum vtiferiptorummonumentis eft reftatusrqui M.D.XLIU. poftC N.ahno Viccntixfato
conceffit,magno fui, apud pofterosdefiderio relido. IoannesGeorgiusTrifTinus,grxds latinisque lirerisornatus.cratorfacu-
dus &elegans,nonfolum latino,fed etiam vernaculo carminepoda.quemadmodum lucubrationes eius docent, vir humanita-
te acmanfuetudinefingulari. Multas Vicentia ttobiJes & antiquas familias habet, vt refert Baptifta Paliarinus. ScripGt is, ab,ini-
tio Vicenti»patri* vfqj ad fua tempora,libros fex.primhm.deorigine vrbis & imperio,prxrerea, de fide ciuium,de amplitudine
Vibis,de agri eius ferrilitate.de viris illuftribus, de familijs daris,qux periere ac Robilirareprxfentinm.libros fingulos, quos om-
nes Arnardus.Viccn tinus,patrix ftudio ac honore ducfus, e vernaculis fecit latinos.MuItaprxtereadehacvibefcribimeritdpofi
fent, qux nuncoblocilpatijque inopiam, prxtet mittuntur.
47