DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0025
PALATIVM REGIVMIN ANGLIAE
REGN03NONCIVTZ5HOC EST,NVS-
QVAM SIMILE, DICTVM.
ONCIVT Z PalatiumRcgiumin Anglia,decimo aLondinolapidc, omnium elegantiffimum
'ab Honrico VIILconftru&um ,Arondclij Comitisfuit,quiRegem ibi laute& magnificecxcipi-
cns, loci,fitusqueelegantia, cpulis, venatione, multisque dcliciisobletrans,Arcem ipfam Regi
donauit,talemlociconditionemafierens , vtN VNCIVTZ, hoC eft,Nuiquam fimile, mcrito
'dicerctur. Rexel cgantiam fitus , recreationis& otijperidoncumfore receflum confiderans,do-
nationembcnigneacccptat,&feeffeaurumpromittit,vtiuftasobcaufas NONCIVTII appel-
lationcm femperconferuet.Diuerfarum nationum praeftantesopifices,architeclos,fculptorcs, &
ftatuarios,Italos,Gallos,Hollandos& patriotas,fumptu regio,eo inuitauit,qui mirabile artis fuae
experimcntum,inhacArceornandaedidcrunt,ftatuiseamintus&foriscondecorarunt magnincis > qux Romanas
antiquitates partim apprime referunt,partim fuperant.Spatiofamhabet arcam, quae omnem Rcgiam nobihtatem ,&
numcrofumcquitatum admittit,habcns in mediofontemmarmoreumlimpidas aquasadvarios arcis vfus affatim c-
uomente,quemexquifitus diu^erfarumftatuarum ornatus valdecommendat.MirandamquoqueEcho, artifices hic,
inprimo Arcisaditu, excitarunr,Talemenim fornicum& teftudinumconcauitatem, arrisinduftriafeceruntjVtvo-
ces & tubarum clangores cditi,non femel fedquarto & quinto eandem vocem crepitando refoncntv
DE HABITV ANGLORVM.
SVntAngliproceraftatura,venufta&candidafacic,cxfiisvtplurimuoculis,&vtfonolinguac Italis perfimiles, ita
corporum habitu acmoribusab illis pcnenihildifcrepant:bellemorati:confiliacunctandocapiunt, vtquifciunt
nileflc taminimicumconfiliis, quam celcritatem:mites& lluptenatura ad omnehumamtatis officium propenfi,&
ciim primis nobilitas,vcl crga pcrcgrinos,fcd plebs praefertim vrbica non ltcm .Amicosdomum fuam inuitant, hofpj-
tioquebenigne,&inprandiisaccanis,hilare,nitide,lepide;atq;ampliteraccipiunt,idqucollriciumhumanitatem vo»
cannctfi, vtTacitus ait,pars cft fcruitutis non modica, alieno tantum cum taedio indulgerepalato.Cxterum bcllo in-
trcpidi,optimi fagittarij acin militiamoraehaud multum paticntes,& idcirco vbi adarma ventumeftftatim de omni-
busfortunisalterius partisdimicatur,quia omnia vi&orem fcquuntur.Atquc extra patriam,fi cumhoftcres Ct mili-
taredifciplinam feruant.Reliqui^quiadftudialiterarumincumbunt^facilcproficiunt.quorumhodieingcns floretnu-
merus.Vcfttmentononmultum abfimiliGallico vtuntur.Fcemin3eniucocandoreinfigniqueforma,quamlongcdc^
centefimo veftituhoneftant.Vrbcs habentarqueopidaegregia,fTequentesq;pagos,& villaspaffim magnificas.
MODVS VENDENDI LVClOSPISCES IN ANGLIA.
LVcius,quem appcllantltali pike.qucmadmodum olim vilior,fic nunc apud Anglos multo cftpretiofior,qui expa-
luftri aqua in viuaria translatus, ac nidoreillo olido purgatOjanguillisminutisquepifciculis paftus mirandum,in
modupinguisfit:moxinpifcarioforoviuuscumvcndideber,fi opus fit»ei vetercultro aperitur, vtillud pinguequod
habct oftcnd;itur:at fi minus vcndatur,co tamcn vulncrc affcc"tus(mira rcs di£hi ) haud moritur: quippcplagafilo in-
fuitur,ac ftarimpoftinviuario tincarumglutinofo conta&u fanatur. Haec Polydorus Vergilius,infua Anglicanahi-
ftoria,IdemIouius hocmodorcfert,Mirumcftillud,qucdatotaudiui viris,vtimpudcntiusfuerit,tottcftibus,menda-
cium noncredcre,quam veritatem aducrfus corum authoritatem tucri^Luciumjfciflb ventre oftcndendi lactescaufa,
indeconfuto,atqueintcrtincasin viuariisrcpofito , fanari humoreearum,dum feillisluciusvcntrcaffricat. Scribic
Cardanus,hoccaufam manifeftamhaberc,cum vifccranonfintobliefa, & humoripfeglutinofusfifjaerqueadcorru-
ptioncmminimcparatus,nec fcirejfe,AninItalia,cxperimentihocfitmcccfmrum.
Qupniam vero hicpifcariumforumingrcffi,nouamdeLuciohiftoriaretulimus,eadem occafionereferemus & al-
teram;quaeinnuir,fa:uosacferoces tyrannos,abhoftcnon magnoquandoquepremi,& fuperaripoflc.Dubrauiuscelc#
bris author(p6ftEpifcopus01omuzenfis,tribus& joJibrishiftoriamBoiemicamcoplcxus cft,librode pifcinis primo
ca^. fcribir. Non mihi tcmpcro,quin fpectaculum,quod ad viuaria Arci Cremfircnfi fubie&a,dum;Stanislau Thurzo-
nemPontificem mcum afli'£tor,a meoculis tnnc fpcctatum,nunc verbisquoq5 hoc locO fpettadum repraefentem. Dc-
litefcebatinlatcbrisrip^ viuarij.difcorsLucio Rana,cumforteLucius otiofo fimilis,leuicaudaemotufummas viuarij
aquas vltro citroq; fulcaret, quoad tandem adlocum,qucm infidiis faciundis rana cepit,proprius appcllerct:non omi-
fit,bene gerendae rei occafionem Rana,fedfimulatq;facultatem affiliendi hoftis,fibi oblatam vidit,ira, vt erat finibus
buccaruminflatis,oculisquc,pra: iraflagrantibus,repenteincaputilliusinfilir, latequediuaricatis pcdibus.fronte cir-
cumplexa(videfolertiamanimalculi)inipfos prsecipucoculosLucijinuadit, molliffimasque &chariffimas lancinat
partes:atillcdolorcexagitatusmod6citato pervndascurfuferri,fludusquecircufcconcitarc,modovcrtigincrotari,
modo fruticum& arundinum , quae in viuario fubnaraeemicabant,attritumquaerere,fi quo pacto male" conciliatum,
nullarumquc prae fe virium infeiforem,frontecxcuteret:caeterum,omnes ciusconatusincaflum cadebanr,tam mordi-
cuscandcm frontcm Rana obtincbat, tamq;pertinaciter pcenas abauidiffimo corporis lui vcxatorcexigcbat, doncc
torpcfcentibus,ex multa ludta.viribus ipfeLucius vittusfuccubuit,fequc,ranamquevna,inimagurgitis dcmcrfit. Ad-
hucnobisomnibus,quiadcramuseodemlocifubfiftetibus,lu£atoresquc,quodiucundumnobis fpe&aculumdefecx-
hibuerant,oculis requirentibus,ccce tibi, Rana fubito in altum exilit,moreq; vi&orum ouans,coaxans,vitulansq> rur-
fusfeinpalatiafuarecepit,Impcrat exteplo Pontifex,acciri pifcatores,quodLuciorctibus inuento,in lucemquc pro.
lato, cognofcendi poteftatem facerent,quidnam cum illodemerfo a&um eflet:atq$ mifcr illc vtroque lumine orbus
extrahitur,nonfineomniu noftrum admiratione:Atpifcatores vetantcafum mirari.lecnimcrebrotalibus certamini-
businteruenire,fspenumcroqueaRanisLucioscxc£catos,atquc eofdcmemaciatos,pifcari,quoniamamiffisocuhs
vcnari (ibi pilccs ncqueunt,fed fterih tanrum arcna ventres fubcrranr.
QVI IN ANGLIA PARE MPTITII DICANTVR.
fi.
nt
_ etiam
conftituat.quodKcipub.vtIuftiniaaas ait.femper dettimentuafFcrt.In illud yerb collcgiu potiflimum reniunt.quidifcendoartem, annos(eptcm,decem»e,aut eo
amplius, feruiunt euifdem Collcgij lamficis.Et ij dum feruiunt,aliorumq'ueminiftrifunt,vocabulonon inelegantiappellantur Parcmpcitij.hoceft. pares empti-
tijsferuis.quii perindelanificisincos.totoilloannorumfpatio.acdominisinferuosiusfermeeft.Poftexaclosminifterijannos ciues habentur:tamerfiinterdum
£ne famulacu etia pretio.ciuitate donantur.Eodem quoque feiuitio Vcl faeminx in ciuitatem adfcribuntur. Qgapropter quotidie multitudo puerorura ctiamno-
fcilinm«que rcpucllarum,vfqueab rltimis Rcgni partibus Loadinum confiuit.quiibijeo jiadodiuicus,hc>n«tcs Sihancfta coniugiaconfequuntui.
REGN03NONCIVTZ5HOC EST,NVS-
QVAM SIMILE, DICTVM.
ONCIVT Z PalatiumRcgiumin Anglia,decimo aLondinolapidc, omnium elegantiffimum
'ab Honrico VIILconftru&um ,Arondclij Comitisfuit,quiRegem ibi laute& magnificecxcipi-
cns, loci,fitusqueelegantia, cpulis, venatione, multisque dcliciisobletrans,Arcem ipfam Regi
donauit,talemlociconditionemafierens , vtN VNCIVTZ, hoC eft,Nuiquam fimile, mcrito
'dicerctur. Rexel cgantiam fitus , recreationis& otijperidoncumfore receflum confiderans,do-
nationembcnigneacccptat,&feeffeaurumpromittit,vtiuftasobcaufas NONCIVTII appel-
lationcm femperconferuet.Diuerfarum nationum praeftantesopifices,architeclos,fculptorcs, &
ftatuarios,Italos,Gallos,Hollandos& patriotas,fumptu regio,eo inuitauit,qui mirabile artis fuae
experimcntum,inhacArceornandaedidcrunt,ftatuiseamintus&foriscondecorarunt magnincis > qux Romanas
antiquitates partim apprime referunt,partim fuperant.Spatiofamhabet arcam, quae omnem Rcgiam nobihtatem ,&
numcrofumcquitatum admittit,habcns in mediofontemmarmoreumlimpidas aquasadvarios arcis vfus affatim c-
uomente,quemexquifitus diu^erfarumftatuarum ornatus valdecommendat.MirandamquoqueEcho, artifices hic,
inprimo Arcisaditu, excitarunr,Talemenim fornicum& teftudinumconcauitatem, arrisinduftriafeceruntjVtvo-
ces & tubarum clangores cditi,non femel fedquarto & quinto eandem vocem crepitando refoncntv
DE HABITV ANGLORVM.
SVntAngliproceraftatura,venufta&candidafacic,cxfiisvtplurimuoculis,&vtfonolinguac Italis perfimiles, ita
corporum habitu acmoribusab illis pcnenihildifcrepant:bellemorati:confiliacunctandocapiunt, vtquifciunt
nileflc taminimicumconfiliis, quam celcritatem:mites& lluptenatura ad omnehumamtatis officium propenfi,&
ciim primis nobilitas,vcl crga pcrcgrinos,fcd plebs praefertim vrbica non ltcm .Amicosdomum fuam inuitant, hofpj-
tioquebenigne,&inprandiisaccanis,hilare,nitide,lepide;atq;ampliteraccipiunt,idqucollriciumhumanitatem vo»
cannctfi, vtTacitus ait,pars cft fcruitutis non modica, alieno tantum cum taedio indulgerepalato.Cxterum bcllo in-
trcpidi,optimi fagittarij acin militiamoraehaud multum paticntes,& idcirco vbi adarma ventumeftftatim de omni-
busfortunisalterius partisdimicatur,quia omnia vi&orem fcquuntur.Atquc extra patriam,fi cumhoftcres Ct mili-
taredifciplinam feruant.Reliqui^quiadftudialiterarumincumbunt^facilcproficiunt.quorumhodieingcns floretnu-
merus.Vcfttmentononmultum abfimiliGallico vtuntur.Fcemin3eniucocandoreinfigniqueforma,quamlongcdc^
centefimo veftituhoneftant.Vrbcs habentarqueopidaegregia,fTequentesq;pagos,& villaspaffim magnificas.
MODVS VENDENDI LVClOSPISCES IN ANGLIA.
LVcius,quem appcllantltali pike.qucmadmodum olim vilior,fic nunc apud Anglos multo cftpretiofior,qui expa-
luftri aqua in viuaria translatus, ac nidoreillo olido purgatOjanguillisminutisquepifciculis paftus mirandum,in
modupinguisfit:moxinpifcarioforoviuuscumvcndideber,fi opus fit»ei vetercultro aperitur, vtillud pinguequod
habct oftcnd;itur:at fi minus vcndatur,co tamcn vulncrc affcc"tus(mira rcs di£hi ) haud moritur: quippcplagafilo in-
fuitur,ac ftarimpoftinviuario tincarumglutinofo conta&u fanatur. Haec Polydorus Vergilius,infua Anglicanahi-
ftoria,IdemIouius hocmodorcfert,Mirumcftillud,qucdatotaudiui viris,vtimpudcntiusfuerit,tottcftibus,menda-
cium noncredcre,quam veritatem aducrfus corum authoritatem tucri^Luciumjfciflb ventre oftcndendi lactescaufa,
indeconfuto,atqueintcrtincasin viuariisrcpofito , fanari humoreearum,dum feillisluciusvcntrcaffricat. Scribic
Cardanus,hoccaufam manifeftamhaberc,cum vifccranonfintobliefa, & humoripfeglutinofusfifjaerqueadcorru-
ptioncmminimcparatus,nec fcirejfe,AninItalia,cxperimentihocfitmcccfmrum.
Qupniam vero hicpifcariumforumingrcffi,nouamdeLuciohiftoriaretulimus,eadem occafionereferemus & al-
teram;quaeinnuir,fa:uosacferoces tyrannos,abhoftcnon magnoquandoquepremi,& fuperaripoflc.Dubrauiuscelc#
bris author(p6ftEpifcopus01omuzenfis,tribus& joJibrishiftoriamBoiemicamcoplcxus cft,librode pifcinis primo
ca^. fcribir. Non mihi tcmpcro,quin fpectaculum,quod ad viuaria Arci Cremfircnfi fubie&a,dum;Stanislau Thurzo-
nemPontificem mcum afli'£tor,a meoculis tnnc fpcctatum,nunc verbisquoq5 hoc locO fpettadum repraefentem. Dc-
litefcebatinlatcbrisrip^ viuarij.difcorsLucio Rana,cumforteLucius otiofo fimilis,leuicaudaemotufummas viuarij
aquas vltro citroq; fulcaret, quoad tandem adlocum,qucm infidiis faciundis rana cepit,proprius appcllerct:non omi-
fit,bene gerendae rei occafionem Rana,fedfimulatq;facultatem affiliendi hoftis,fibi oblatam vidit,ira, vt erat finibus
buccaruminflatis,oculisquc,pra: iraflagrantibus,repenteincaputilliusinfilir, latequediuaricatis pcdibus.fronte cir-
cumplexa(videfolertiamanimalculi)inipfos prsecipucoculosLucijinuadit, molliffimasque &chariffimas lancinat
partes:atillcdolorcexagitatusmod6citato pervndascurfuferri,fludusquecircufcconcitarc,modovcrtigincrotari,
modo fruticum& arundinum , quae in viuario fubnaraeemicabant,attritumquaerere,fi quo pacto male" conciliatum,
nullarumquc prae fe virium infeiforem,frontecxcuteret:caeterum,omnes ciusconatusincaflum cadebanr,tam mordi-
cuscandcm frontcm Rana obtincbat, tamq;pertinaciter pcenas abauidiffimo corporis lui vcxatorcexigcbat, doncc
torpcfcentibus,ex multa ludta.viribus ipfeLucius vittusfuccubuit,fequc,ranamquevna,inimagurgitis dcmcrfit. Ad-
hucnobisomnibus,quiadcramuseodemlocifubfiftetibus,lu£atoresquc,quodiucundumnobis fpe&aculumdefecx-
hibuerant,oculis requirentibus,ccce tibi, Rana fubito in altum exilit,moreq; vi&orum ouans,coaxans,vitulansq> rur-
fusfeinpalatiafuarecepit,Impcrat exteplo Pontifex,acciri pifcatores,quodLuciorctibus inuento,in lucemquc pro.
lato, cognofcendi poteftatem facerent,quidnam cum illodemerfo a&um eflet:atq$ mifcr illc vtroque lumine orbus
extrahitur,nonfineomniu noftrum admiratione:Atpifcatores vetantcafum mirari.lecnimcrebrotalibus certamini-
businteruenire,fspenumcroqueaRanisLucioscxc£catos,atquc eofdcmemaciatos,pifcari,quoniamamiffisocuhs
vcnari (ibi pilccs ncqueunt,fed fterih tanrum arcna ventres fubcrranr.
QVI IN ANGLIA PARE MPTITII DICANTVR.
fi.
nt
_ etiam
conftituat.quodKcipub.vtIuftiniaaas ait.femper dettimentuafFcrt.In illud yerb collcgiu potiflimum reniunt.quidifcendoartem, annos(eptcm,decem»e,aut eo
amplius, feruiunt euifdem Collcgij lamficis.Et ij dum feruiunt,aliorumq'ueminiftrifunt,vocabulonon inelegantiappellantur Parcmpcitij.hoceft. pares empti-
tijsferuis.quii perindelanificisincos.totoilloannorumfpatio.acdominisinferuosiusfermeeft.Poftexaclosminifterijannos ciues habentur:tamerfiinterdum
£ne famulacu etia pretio.ciuitate donantur.Eodem quoque feiuitio Vcl faeminx in ciuitatem adfcribuntur. Qgapropter quotidie multitudo puerorura ctiamno-
fcilinm«que rcpucllarum,vfqueab rltimis Rcgni partibus Loadinum confiuit.quiibijeo jiadodiuicus,hc>n«tcs Sihancfta coniugiaconfequuntui.