DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0203
AVGVSTI APVD VENETOS
TEMPLI D. MARCI DESCRIPTIO.
E N ETIAE vulgo Vinegia, prxclara & infignis vrbs, imo vrbium & infularum domina,ia
finu maris Adriatici in mediis aquis fita.Regioncs feu Parochias habet Lxiiij.Monachorum
Monaftcria xxxix.Monacharum xxviij. Turrescxv. Organaciiij.Oratoriaxviij.Hofpitalia
xvij.Forapublica lhij.Palatiacx.Hortosclvij. FontespublicoscxlvhjPontespublicos exce-
ptispriuatis,ccccl.Totenimcanaleshabet,quot vicos. Fanum veronullum, quodnon fuo
ornetur Foro, vno D.Pauli exccpto.Arex funt, qux ad ciuitatis decorem late fe extendunt,
quxomncsnundinis,die, quiMcrcurijdicitur, AtSabbatoD. Marciforum,maximo,fre-
quentiflimoque conuentu, qui vel mercatui vrbiscuiuluistotiuslralixcomparariqueat.
Forum hoc non vnum eft, fed coniundta tria.In capite, quod littus fpe&at.columnx perin-
genub bmxcernuntur,quarum vna D. Marci lconinum alatum fignum.alteraDTheodori ftatuam fuftinet. Forum
hocinlongumped cccc.in latucxxx.patet. vndiquenobilibusKdificiiscUufum.Praeoccupaturautcfumptuofifllmo
ac mirabili templo D.Marci.quod alterius fori medij longitudinis pedum ccccc.latitudiniscxxx frontem exornat,al-
terumque caput eius aduerfum xdes nobiii lapide per fe&a D. Gcrmani tenet,Latera claudut fplendida e marmorc ae-
dificia,cum eximiis porticibus,& variorum artificum tabernis. Acdes Marciana tota e nobiliffimo,preciofiffimoque
marmore,nec minoreartificio,quam fumptu conftruda eft. Pauimentu imprimis nobile habet porphyreticis, ophe-
ticis,aliisquepretiofiflimislapilljstcfleiiatum,cum variis embiematis. Inparietibusquoquenobilimarmorecrufta-
tis,adlaeuam binaetabul? funt varijlapidis,candorem nigrxlinex diftinguunt,in quarumcommiffura,fignum virile,
tam cxcellenti artificio cernitur expreflum, vt fummam prorfus habcat admirationem, euius memoriam.vti rari o-
peris, etiam Albertus Magnus literarurn monumentis celebrauit. Inclyto in hocfano.ac inter Europae totius magni-
ficentifllma cenfcndo,xxxvj.columnx ftant.ex marmore folido prxftantiflimo. craffx diametro pedes duos, altaequc
conuenientiftatura. Tum adaraefummaepenetratiagradibusaliquotnobiliflimilapidisafcenfuseft. Ipfam aram te-
ftudo tegit quaquauerfum in crucem fornicata, lapide ophetico,quaternis fulcita marmoreis columnis.quae totae fi-
gnis integris.palmi paulo amplius magnitudine,cxlarx pcrfe&xq, funt,& fumptuofiflimo,mirabiliqueprorfus ope-
re,veterisacnouiteftamentihiftoriamexprimunt. Poftaramalabaftreticxcolumnxpaffuum duorum, perlucidx,
vitriinftar,quatuor,rcligioniacdecorifacratiflimicorporisChrifti pofitaeftant. Ipfumdelubrum vtrinque ante fug-
geftum habet,inquorum vno,feftiuis diebus, cum Senatusadeffe (actis folet, muficorum chorus folennia modula-
tur vota.In alteroquotidieDiaconus Euangeliumcanit. SuftmenthxcpulpitacolumnxvariorumlapidumnobiliG
fimae.Summam aram infignis tabula decorat,ex auro,argentoque fa£ta, multiique infiniti prccij gemmis & margari-
tiscxornata.Dcxtra moxin parte,bafilicxmedio,lataiublimifqueporta cernitur,operetefl*elatoperilluftrielabora-
tatota,cum imaginibusDiuorumDominici& Francifci, qnx figna Ioachimum Abbatem , effingi curauifleferunt
multis annis antequam fancti illi viri in lucem editi fucrunt. Intra hanc porta,thefauros illos inclytos D. Marci Pro-
curatores feruanr,herculc diuitiarum immenfus aceruus, ftupendxqi prorfus opes funt.Sunt ibi coronx maximi prc-
cij duodenx.totidemquethoraces puro ex auro,& cum mirabiii gemmarum variarum multitudine. Suntcarbuncu-
li,quosrubinos vocant,itemfmaragdi,topazi],chryfolithi,cxteraquegeneragemmarum&margaritae, magnitudi-
nis pene incredibilis.Deinde bina cornua monocerot is,eximia proceritatctertiumquc breuius.item carbunculi, au-
tea vafa.cochleae ex achatis & iafpidibus non modic?,ca rbunculus itcm,feu rubinus maximus,vrceolus ex pretiofifli-
mis gemis,qucm Pei farum Rex Venetx Reipub.dono mifit, Et alia mu lta ingcntium prcciorum vafa.eum thuribuhs
cx auro & argcnto, vt ad ftuporem videntes adigat.Poftremo mitra feu galerus,qui nouo Duci imponi tur,vndiq; pu-
roauro,peroras,perquetranfuerfumdeornatus,&in zophoro nobilifllmasgemmas,&infummoapice,carbunculu
infiniti precij tenens. Adfuntetiam ingentia candelabra, paterxqueaurex,aliaque tam multa maximarum opum, vt
nifilongiflima narrationccomprehendi omnia haud queant. Solet hicD. Marci thefaurus,fefto AfcenfionisDomi-
nicx,quod maxima popa Veneti celebrant.quotanis populo intuendus publiceexhiberi. Habet porro,peraugufta h$c
D. Marci xdes.atrium.duo cius latera claudens.cuius auream teftudinem opcre tcffelato veteris Teftamenti hiftorix
dcpi£txnobilitant,nccpauimentumipfi elaboratapulchntudinecedit.Quaternx hicvaluxaditumintemplumpre>
bent,cumxvj.columnisenobilimarmore,craffituciinisduorumpedum,aptxqueftaturx.Duasportasocionxharum
faciuntmarmoris atri cum niueis onychims maculis,aipectuiucundiflimx:Porticushuiusexreriotcfronscxiiij.co-
lumnisporphyreticis,opheticifque,&marmorcisaliisaIritudinisped.fuftinctur:aliufquefequitur huicimpofitusor-
docolunarum.ncn quidem pari cum inferioribusmagmtudine, lcd tamen ciufdem nobilitatiscxlvj. quaru coronis
ambulationem apertacompleditur fupra vcftibulum templi.quxpariter, vti ipfaporticus, frontesxdiscxternas cin.
git, fpodif^; forinfecus munitur, & marmoreis columcliis. Hoc in ambuiacro facerdotes.fefto die Palmaruu Senatu
acPrincipefubteraftante,certas quafdafolennesceremonia* pcragunt.Supcrciliu frontis.quod maiori portx(quina
cniitihxcfaciesxreashabct,quarumbinxaperiunturindies,rotidem nonnifiquibufdam.feftiuisdicbus.vnaperpc-
tuoclaufaeft)refpondetcquicxxre vetuftiquatuorinaurati, forma,magnitudinequeTurcici viui, mirificcornanf.
Iftx equoru ftatux.ex Conftantinopoli.cum Veneti cam occupaffcnt,tranfpofitx, & eoprimu cx vrbeRoma ex Arcu
Triumphali Titi Vefpafiani allatx, Tccium fani totiusquinqueconftat hemifpheriisplumbeotegumento. Contra
Bafilicainterualloped.lxxx.turrisefteminentiflimatintinnabuloru, lata quaquauerfum xl.pcd.alta ccxxx.cum alato
fummoinapicegenijfigno,ventorumindicc,quoniam verfatileeft,&auraquauiscircumagitur. Sublimefaftigium
totum aureis veftitur tegulis.quarum fulgor folis repercuffu longiflime conipicuus eft.
D£ PALATIO SENATORIO VENETO.
MAgnificentiflimaeD.Matci Bafilicae vicinacft petegregia DucisCutia.cxomni patte niuco matmoteinctuftata,rbi Dux h.ibitar,8c Confiliatij coeunt
Palatiumfaneiegium,inquoc!onclauiamulta,c< pulcteoinata.atqueatmariumduplcx.publicum&fccrctum.llludomnibus patet.-Hoc, nifia Dcccm!
uitisimpettata venia, nemini. Etfunt atma in illo contcntaDecemuiiotum auto& atgrnto politifiima Tettium Rcipub. Atmarium cft.quod vulgov
Atfetnleappellant,inquo ttiiemium^quinquetcmiumA aliatum emnis genctis nauium bellicaturn magnus numetus. Quippc,ia quo CC.tiiiemcs icmpcr m-
xaiac funt,& CCCChomincs opus faciuntquotidic.quibus finguiit fcptimanis M. ccc. Ducati cx^onuntui.Habec v«6in ambitu IL wilUaiia,e<. latciicio mut«
s»icumdatum,oppidi fpccicm ptac fc fcit.
60
TEMPLI D. MARCI DESCRIPTIO.
E N ETIAE vulgo Vinegia, prxclara & infignis vrbs, imo vrbium & infularum domina,ia
finu maris Adriatici in mediis aquis fita.Regioncs feu Parochias habet Lxiiij.Monachorum
Monaftcria xxxix.Monacharum xxviij. Turrescxv. Organaciiij.Oratoriaxviij.Hofpitalia
xvij.Forapublica lhij.Palatiacx.Hortosclvij. FontespublicoscxlvhjPontespublicos exce-
ptispriuatis,ccccl.Totenimcanaleshabet,quot vicos. Fanum veronullum, quodnon fuo
ornetur Foro, vno D.Pauli exccpto.Arex funt, qux ad ciuitatis decorem late fe extendunt,
quxomncsnundinis,die, quiMcrcurijdicitur, AtSabbatoD. Marciforum,maximo,fre-
quentiflimoque conuentu, qui vel mercatui vrbiscuiuluistotiuslralixcomparariqueat.
Forum hoc non vnum eft, fed coniundta tria.In capite, quod littus fpe&at.columnx perin-
genub bmxcernuntur,quarum vna D. Marci lconinum alatum fignum.alteraDTheodori ftatuam fuftinet. Forum
hocinlongumped cccc.in latucxxx.patet. vndiquenobilibusKdificiiscUufum.Praeoccupaturautcfumptuofifllmo
ac mirabili templo D.Marci.quod alterius fori medij longitudinis pedum ccccc.latitudiniscxxx frontem exornat,al-
terumque caput eius aduerfum xdes nobiii lapide per fe&a D. Gcrmani tenet,Latera claudut fplendida e marmorc ae-
dificia,cum eximiis porticibus,& variorum artificum tabernis. Acdes Marciana tota e nobiliffimo,preciofiffimoque
marmore,nec minoreartificio,quam fumptu conftruda eft. Pauimentu imprimis nobile habet porphyreticis, ophe-
ticis,aliisquepretiofiflimislapilljstcfleiiatum,cum variis embiematis. Inparietibusquoquenobilimarmorecrufta-
tis,adlaeuam binaetabul? funt varijlapidis,candorem nigrxlinex diftinguunt,in quarumcommiffura,fignum virile,
tam cxcellenti artificio cernitur expreflum, vt fummam prorfus habcat admirationem, euius memoriam.vti rari o-
peris, etiam Albertus Magnus literarurn monumentis celebrauit. Inclyto in hocfano.ac inter Europae totius magni-
ficentifllma cenfcndo,xxxvj.columnx ftant.ex marmore folido prxftantiflimo. craffx diametro pedes duos, altaequc
conuenientiftatura. Tum adaraefummaepenetratiagradibusaliquotnobiliflimilapidisafcenfuseft. Ipfam aram te-
ftudo tegit quaquauerfum in crucem fornicata, lapide ophetico,quaternis fulcita marmoreis columnis.quae totae fi-
gnis integris.palmi paulo amplius magnitudine,cxlarx pcrfe&xq, funt,& fumptuofiflimo,mirabiliqueprorfus ope-
re,veterisacnouiteftamentihiftoriamexprimunt. Poftaramalabaftreticxcolumnxpaffuum duorum, perlucidx,
vitriinftar,quatuor,rcligioniacdecorifacratiflimicorporisChrifti pofitaeftant. Ipfumdelubrum vtrinque ante fug-
geftum habet,inquorum vno,feftiuis diebus, cum Senatusadeffe (actis folet, muficorum chorus folennia modula-
tur vota.In alteroquotidieDiaconus Euangeliumcanit. SuftmenthxcpulpitacolumnxvariorumlapidumnobiliG
fimae.Summam aram infignis tabula decorat,ex auro,argentoque fa£ta, multiique infiniti prccij gemmis & margari-
tiscxornata.Dcxtra moxin parte,bafilicxmedio,lataiublimifqueporta cernitur,operetefl*elatoperilluftrielabora-
tatota,cum imaginibusDiuorumDominici& Francifci, qnx figna Ioachimum Abbatem , effingi curauifleferunt
multis annis antequam fancti illi viri in lucem editi fucrunt. Intra hanc porta,thefauros illos inclytos D. Marci Pro-
curatores feruanr,herculc diuitiarum immenfus aceruus, ftupendxqi prorfus opes funt.Sunt ibi coronx maximi prc-
cij duodenx.totidemquethoraces puro ex auro,& cum mirabiii gemmarum variarum multitudine. Suntcarbuncu-
li,quosrubinos vocant,itemfmaragdi,topazi],chryfolithi,cxteraquegeneragemmarum&margaritae, magnitudi-
nis pene incredibilis.Deinde bina cornua monocerot is,eximia proceritatctertiumquc breuius.item carbunculi, au-
tea vafa.cochleae ex achatis & iafpidibus non modic?,ca rbunculus itcm,feu rubinus maximus,vrceolus ex pretiofifli-
mis gemis,qucm Pei farum Rex Venetx Reipub.dono mifit, Et alia mu lta ingcntium prcciorum vafa.eum thuribuhs
cx auro & argcnto, vt ad ftuporem videntes adigat.Poftremo mitra feu galerus,qui nouo Duci imponi tur,vndiq; pu-
roauro,peroras,perquetranfuerfumdeornatus,&in zophoro nobilifllmasgemmas,&infummoapice,carbunculu
infiniti precij tenens. Adfuntetiam ingentia candelabra, paterxqueaurex,aliaque tam multa maximarum opum, vt
nifilongiflima narrationccomprehendi omnia haud queant. Solet hicD. Marci thefaurus,fefto AfcenfionisDomi-
nicx,quod maxima popa Veneti celebrant.quotanis populo intuendus publiceexhiberi. Habet porro,peraugufta h$c
D. Marci xdes.atrium.duo cius latera claudens.cuius auream teftudinem opcre tcffelato veteris Teftamenti hiftorix
dcpi£txnobilitant,nccpauimentumipfi elaboratapulchntudinecedit.Quaternx hicvaluxaditumintemplumpre>
bent,cumxvj.columnisenobilimarmore,craffituciinisduorumpedum,aptxqueftaturx.Duasportasocionxharum
faciuntmarmoris atri cum niueis onychims maculis,aipectuiucundiflimx:Porticushuiusexreriotcfronscxiiij.co-
lumnisporphyreticis,opheticifque,&marmorcisaliisaIritudinisped.fuftinctur:aliufquefequitur huicimpofitusor-
docolunarum.ncn quidem pari cum inferioribusmagmtudine, lcd tamen ciufdem nobilitatiscxlvj. quaru coronis
ambulationem apertacompleditur fupra vcftibulum templi.quxpariter, vti ipfaporticus, frontesxdiscxternas cin.
git, fpodif^; forinfecus munitur, & marmoreis columcliis. Hoc in ambuiacro facerdotes.fefto die Palmaruu Senatu
acPrincipefubteraftante,certas quafdafolennesceremonia* pcragunt.Supcrciliu frontis.quod maiori portx(quina
cniitihxcfaciesxreashabct,quarumbinxaperiunturindies,rotidem nonnifiquibufdam.feftiuisdicbus.vnaperpc-
tuoclaufaeft)refpondetcquicxxre vetuftiquatuorinaurati, forma,magnitudinequeTurcici viui, mirificcornanf.
Iftx equoru ftatux.ex Conftantinopoli.cum Veneti cam occupaffcnt,tranfpofitx, & eoprimu cx vrbeRoma ex Arcu
Triumphali Titi Vefpafiani allatx, Tccium fani totiusquinqueconftat hemifpheriisplumbeotegumento. Contra
Bafilicainterualloped.lxxx.turrisefteminentiflimatintinnabuloru, lata quaquauerfum xl.pcd.alta ccxxx.cum alato
fummoinapicegenijfigno,ventorumindicc,quoniam verfatileeft,&auraquauiscircumagitur. Sublimefaftigium
totum aureis veftitur tegulis.quarum fulgor folis repercuffu longiflime conipicuus eft.
D£ PALATIO SENATORIO VENETO.
MAgnificentiflimaeD.Matci Bafilicae vicinacft petegregia DucisCutia.cxomni patte niuco matmoteinctuftata,rbi Dux h.ibitar,8c Confiliatij coeunt
Palatiumfaneiegium,inquoc!onclauiamulta,c< pulcteoinata.atqueatmariumduplcx.publicum&fccrctum.llludomnibus patet.-Hoc, nifia Dcccm!
uitisimpettata venia, nemini. Etfunt atma in illo contcntaDecemuiiotum auto& atgrnto politifiima Tettium Rcipub. Atmarium cft.quod vulgov
Atfetnleappellant,inquo ttiiemium^quinquetcmiumA aliatum emnis genctis nauium bellicaturn magnus numetus. Quippc,ia quo CC.tiiiemcs icmpcr m-
xaiac funt,& CCCChomincs opus faciuntquotidic.quibus finguiit fcptimanis M. ccc. Ducati cx^onuntui.Habec v«6in ambitu IL wilUaiia,e<. latciicio mut«
s»icumdatum,oppidi fpccicm ptac fc fcit.
60