DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Pit, Adriaan: Nederl. Museum voor geschiedenis en kunst: Aanwinstein
DOI Artikel:Kuile, Gijsbert J. ter: Poort van het Huis Hengelo
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19797#0177
een familiewapen, die de kast als gemaakt voor particulier gebruik aanwijst. Ook hier is,
om op het notenhout te besparen, het inwendige geheel van populierenhout.
Ten slotte werd de verzameling verrijkt met drie zetels, een vouwstoel en twee
schemels. De vouwstoel, fig. 4, vertoont ons de Italiaansch-middeneeuwsche vervorming
van den klassieken zetel, van den vfaldesteuil” der Fransche heldenzangen, vervorming
zooals die in hoofdzaak nog in de 16de en 17de
eeuw in Italië voorkomt, maar dan wat
logger geworden, minder geledingen vertoonend, met minder fraaie zwenking. De twee
schemels, niet zeer gemakkelijke zitmeubels, voornamelijk omdat zij te hoog en te kort
van zitting zijn, hebben toch iets aantrekkelijks door den eenvoud der constructie en de
elegance der rugleuning, eigenschappen welke zich bij de 15de eeuwsche, helaas zeer zeld-
zame, exemplaren alweer sterker doen gevoelen dan bij de latere. Onze schemels zijn beide
uit de 16de eeuw.
A. PIT.
■ —- -.- B H ei z_■
POORT VAN HET HUIS HENGELO.
Van het veertigtal havezathen, dat eens Twente overdekte is slechts zeer weinig
bewaard gebleven. Zoo staat er van het Edelmanshuis Hengelo geen steen meer op den andere,
alléén de oude Bentheimer steenen poort, die vroeger daartoe toegang heeft gegeven, is
behouden gebleven en is eenige jaren geleden gelukkigerwijze aan sloopershanden ontrukt.
Het was, naar ik meen omstr. 1904, dat op advies van den Heer J. J. van Deinse te
Enschede deze poort, die sinds 1821 verdwaald geraakt was naar Enschede naast het Hotel
»de Klomp” en toen vernietigd stond te worden, door den Heer G. J. van Heek aldaar
werd aangekocht om blijvend voor deze streek te worden bewaard. Deze heeft het monument
zorgvuldig weder laten opbouwen en nu prijkt het met zijne sierlijke zuilen, prachtige
leeuwenkoppen en rijk fries waarin scherp-duidelijk jachttafereelen, aan den ingang van het
bosch, waar de oprit is naar het buitenverblijf »het Stroot” te Lonneker. Schilderachtig
als zich nu hare steenen vertoonen tegen een achtergrond van bosch, valt toch dadelijk
op dat aan de ratio van het bouwwerk als poort nog niet geheel is tegemoet gekomen,
waar een ijzeren afsluithek binnen haar boog nog ontbreekt en waar ook geen ommuring,
hek of heg aansluit bij hare zijstukken.
Weinig of niet opgemerkt als deze kostbare aankoop en restauratie is gebleven,
verdient deze toch de waardeering van allen die belangstellen in onze geschiedenis. Immers
die poort, wier sprekende vormen en versieringen bij nevensgaande reproductie geen naderen
uitleg behoeven, roept een lang en rijk daaraan verbonden verleden voor onzen geest.
Eens stond zij voor de statige heerenhuizinge bij Hengelo 1), die in 1615 door Unico Ripperda, 1
1) In Craandijks «Wandelingen door Nederland-Overijssel” is bij pag. 240 eene reproductie van
dat huis, naar eene teekening van J. Stellingwerf!, dus uit ’t laatst van 1600; hierop is onze poort niet
te onderscheiden.
162
om op het notenhout te besparen, het inwendige geheel van populierenhout.
Ten slotte werd de verzameling verrijkt met drie zetels, een vouwstoel en twee
schemels. De vouwstoel, fig. 4, vertoont ons de Italiaansch-middeneeuwsche vervorming
van den klassieken zetel, van den vfaldesteuil” der Fransche heldenzangen, vervorming
zooals die in hoofdzaak nog in de 16de en 17de
eeuw in Italië voorkomt, maar dan wat
logger geworden, minder geledingen vertoonend, met minder fraaie zwenking. De twee
schemels, niet zeer gemakkelijke zitmeubels, voornamelijk omdat zij te hoog en te kort
van zitting zijn, hebben toch iets aantrekkelijks door den eenvoud der constructie en de
elegance der rugleuning, eigenschappen welke zich bij de 15de eeuwsche, helaas zeer zeld-
zame, exemplaren alweer sterker doen gevoelen dan bij de latere. Onze schemels zijn beide
uit de 16de eeuw.
A. PIT.
■ —- -.- B H ei z_■
POORT VAN HET HUIS HENGELO.
Van het veertigtal havezathen, dat eens Twente overdekte is slechts zeer weinig
bewaard gebleven. Zoo staat er van het Edelmanshuis Hengelo geen steen meer op den andere,
alléén de oude Bentheimer steenen poort, die vroeger daartoe toegang heeft gegeven, is
behouden gebleven en is eenige jaren geleden gelukkigerwijze aan sloopershanden ontrukt.
Het was, naar ik meen omstr. 1904, dat op advies van den Heer J. J. van Deinse te
Enschede deze poort, die sinds 1821 verdwaald geraakt was naar Enschede naast het Hotel
»de Klomp” en toen vernietigd stond te worden, door den Heer G. J. van Heek aldaar
werd aangekocht om blijvend voor deze streek te worden bewaard. Deze heeft het monument
zorgvuldig weder laten opbouwen en nu prijkt het met zijne sierlijke zuilen, prachtige
leeuwenkoppen en rijk fries waarin scherp-duidelijk jachttafereelen, aan den ingang van het
bosch, waar de oprit is naar het buitenverblijf »het Stroot” te Lonneker. Schilderachtig
als zich nu hare steenen vertoonen tegen een achtergrond van bosch, valt toch dadelijk
op dat aan de ratio van het bouwwerk als poort nog niet geheel is tegemoet gekomen,
waar een ijzeren afsluithek binnen haar boog nog ontbreekt en waar ook geen ommuring,
hek of heg aansluit bij hare zijstukken.
Weinig of niet opgemerkt als deze kostbare aankoop en restauratie is gebleven,
verdient deze toch de waardeering van allen die belangstellen in onze geschiedenis. Immers
die poort, wier sprekende vormen en versieringen bij nevensgaande reproductie geen naderen
uitleg behoeven, roept een lang en rijk daaraan verbonden verleden voor onzen geest.
Eens stond zij voor de statige heerenhuizinge bij Hengelo 1), die in 1615 door Unico Ripperda, 1
1) In Craandijks «Wandelingen door Nederland-Overijssel” is bij pag. 240 eene reproductie van
dat huis, naar eene teekening van J. Stellingwerf!, dus uit ’t laatst van 1600; hierop is onze poort niet
te onderscheiden.
162