DOI Heft:
Nr. 5
DOI Artikel:Ornamentprentjes van Abraham de Bruijn en een schoorsteen in Charlton House, Kent
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19798#0163
■ORNAMENTPRENTJES VAN ABRAHAM DE BRUIJN EN EEN SCHOORSTEEN
IN CHARLTON HOUSE, KENT.
Het zijn misschien niet de ornamentprenten, die in de verschillende takken van
kunstnijverheid het meest werden benut. Juist van de niet-ornamentale houtsneden van
Dürer, van H. S. Beham vinden we een dankbaar gebruik gemaakt door de glasschilders
van Fransche kerkramen, en de weinig decoratieve gravures van Lucas van Leyden werden
wel benut in de ateliers van Limoges. Slechts eene enkele maal zal men een zilveren mesje,
een zilveren vork vinden, die vrij trouw gevolgd is naar de prachtige prentjes van de Bry.
Een kunstenaar luistert niet graag naar eene voor hem bestemde les, en als hij al luistert,
dan hoort hij andere dingen dan de les die men zich voorgenomen had hem te lezen.
Gebeurt het al eens dat de ornamanist zich vrienden maakt, dan zijn het meestal
vérre vrienden. Hij wordt door den kunstnijvere — voor wien hij zijn werk toch
bestemd heeft — gemeenlijk slechts op een afstand dankbaar bemind, openlijk bewonderd.
Dit is een gelukkig, zij het ook niet heel mooi verschijnsel. De in talrijke exemplaren
gedrukte ornamentprent zou, als het anders was, ter plaatse waar ze ontstond op een legio
van voorwerpen haar invloed doen gelden. Een al te spoedige vulgarisatie van door den
kunstenaar gevonden nieuwe motieven zou daarvan het gevolg zijn, te eerder, daar de
ornamentist veelal bij zijne vindingen niet geheel onafhankelijk is van de hem omringende
kunstnijverheidsvoorwerpen. Een enkel drukje echter, in vreemde landen verzeild, kan aan
een werk de aantrekkelijkheid van het nieuwe geven, en aan den maker een schijnbare
originaliteit die te meer begeerd wordt, daar ze gewoonlijk geheel ontbreekt.
Er is nóg een »eenvoudig” middel, dat wel te baat genomen wordt om zich
tegenover den ornemanist een schijn van zelfstandigheid te verzekeren. Men copieert
van hem niet één prentje, maar men stelt uit verscheidene zijner prenten een »eigen”
compositie samen.
Van een combinatie dezer beide den vrijheidlievenden kunstnijvere ten dienste staande
methoden, geven bijgaande reproducties een niet onaardig voorbeeld.
De monumentale schoorsteen siert een der zalen van het in Kent, tusschen Greenwich
enWoolwich gelegen Charlton House, dat nu door Sir Spencer P. Maryson-Wilson Bh of
Eastborne bewoond wordt. Adam Newton, de leermeester van den vroeg gestorven prins
Henry, zoon van koning James I, het zich dit kasteel in de jaren 1607—1616 bouwen.
De hier afgebeelde schoorsteen en nog een andere, op dezelfde wijze opgebouwd en versierd,
zullen dus wel uiterlijk in dat laatste jaar voltooid zijn.
Die schoorsteenmantel heeft reeds in de kariatiden, die haar dragen, en in die welke
den boezem afsluiten een Nederlandsch karakter, dat we trouwens in meer ornamenteele
details van het huis kunnen opmerken. We willen echter slechts de merkwaardige, niet
zonder smaak aangebrachte versiering van den schoorsteenboezem nader beschouwen in
haar verband met een suite van zes ornamentprentjes, waarvan er hier vier — die met de
nummers 1, 2, 3 en 6 — zijn gereproduceerd.
151
IN CHARLTON HOUSE, KENT.
Het zijn misschien niet de ornamentprenten, die in de verschillende takken van
kunstnijverheid het meest werden benut. Juist van de niet-ornamentale houtsneden van
Dürer, van H. S. Beham vinden we een dankbaar gebruik gemaakt door de glasschilders
van Fransche kerkramen, en de weinig decoratieve gravures van Lucas van Leyden werden
wel benut in de ateliers van Limoges. Slechts eene enkele maal zal men een zilveren mesje,
een zilveren vork vinden, die vrij trouw gevolgd is naar de prachtige prentjes van de Bry.
Een kunstenaar luistert niet graag naar eene voor hem bestemde les, en als hij al luistert,
dan hoort hij andere dingen dan de les die men zich voorgenomen had hem te lezen.
Gebeurt het al eens dat de ornamanist zich vrienden maakt, dan zijn het meestal
vérre vrienden. Hij wordt door den kunstnijvere — voor wien hij zijn werk toch
bestemd heeft — gemeenlijk slechts op een afstand dankbaar bemind, openlijk bewonderd.
Dit is een gelukkig, zij het ook niet heel mooi verschijnsel. De in talrijke exemplaren
gedrukte ornamentprent zou, als het anders was, ter plaatse waar ze ontstond op een legio
van voorwerpen haar invloed doen gelden. Een al te spoedige vulgarisatie van door den
kunstenaar gevonden nieuwe motieven zou daarvan het gevolg zijn, te eerder, daar de
ornamentist veelal bij zijne vindingen niet geheel onafhankelijk is van de hem omringende
kunstnijverheidsvoorwerpen. Een enkel drukje echter, in vreemde landen verzeild, kan aan
een werk de aantrekkelijkheid van het nieuwe geven, en aan den maker een schijnbare
originaliteit die te meer begeerd wordt, daar ze gewoonlijk geheel ontbreekt.
Er is nóg een »eenvoudig” middel, dat wel te baat genomen wordt om zich
tegenover den ornemanist een schijn van zelfstandigheid te verzekeren. Men copieert
van hem niet één prentje, maar men stelt uit verscheidene zijner prenten een »eigen”
compositie samen.
Van een combinatie dezer beide den vrijheidlievenden kunstnijvere ten dienste staande
methoden, geven bijgaande reproducties een niet onaardig voorbeeld.
De monumentale schoorsteen siert een der zalen van het in Kent, tusschen Greenwich
enWoolwich gelegen Charlton House, dat nu door Sir Spencer P. Maryson-Wilson Bh of
Eastborne bewoond wordt. Adam Newton, de leermeester van den vroeg gestorven prins
Henry, zoon van koning James I, het zich dit kasteel in de jaren 1607—1616 bouwen.
De hier afgebeelde schoorsteen en nog een andere, op dezelfde wijze opgebouwd en versierd,
zullen dus wel uiterlijk in dat laatste jaar voltooid zijn.
Die schoorsteenmantel heeft reeds in de kariatiden, die haar dragen, en in die welke
den boezem afsluiten een Nederlandsch karakter, dat we trouwens in meer ornamenteele
details van het huis kunnen opmerken. We willen echter slechts de merkwaardige, niet
zonder smaak aangebrachte versiering van den schoorsteenboezem nader beschouwen in
haar verband met een suite van zes ornamentprentjes, waarvan er hier vier — die met de
nummers 1, 2, 3 en 6 — zijn gereproduceerd.
151